تسریع و تسهیل دسترسی مردم به عدالت و شفافیت، هدف اصلی ارائه خدمات الکترونیک قضایی است

 - در راستای عمل به دستورات مقام معظم رهبری مبنی بر گسترش فناوری‌های نوین در دستگاه قضایی و طبق تاکیدات رئیس دستگاه قضا بر اجرا و عملیاتی شدن این امر مهم و دستیابی آسان‌تر و سریع‌تر مردم به عدالت، ارائه خدمات قضایی در قالب سامانه‌های این دستگاه انجام می‌شود.

قوه قضاییه در خصوص تسهیل و تسریع در دسترسی مردم به عدالت، رفع اطاله دادرسی، ایجاد شفافیت، تسریع در روند شکایات و رسیدگی ها، پیشگیری از وقوع جرم و همچنین به کاربردن ابزار و فناوری‌های به روز، آیین نامه خدمات الکترونیک قضایی را در خرداد ۹۱ به تصویب رسانده است.

در ماده ۲ این آیین نامه اشخاص حقیقی یا حقوقی جهت طرح و پیگیری دعاوی و شکایات و سایر امور قضایی، از طریق «دفاتر خدمات قضایی» یا «درگاه خدمات قضایی» و با استفاده از سامانه‌های الکترونیکی و مخابراتی اقدام می‌کنند.

در ماده ۴ این آیین نیز اشاره شده است که، درگاه خدمات قضایی که در این آیین‌نامه به اختصار «درگاه» خوانده می‌شود، مدخلی برای شروع و پیگیری امور قضایی در فضای مجازی است که توسط مرکز ایجاد می‌شود.در واقع تدوین و پیاده‌سازی پروژه‌های نوین فناوری برای تسریع و تسهیل دسترسی مردم به عدالت و شفافیت، از جمله تاکیدات ریاست قوه قضاییه در راستای اجرای سند تحول قضایی است به طوری که تمهیداتی در قالب ایجاد، راه اندازی و بهره برداری از سامانه‌های جدید و کاربردی برای خدمت رسانی هوشمند به مردم و حذف مراجعات حضوری، اندیشیده شده که بسیار کارگشا بوده است.

• بیشتر بخوانید
• اصلاح آیین‌نامه تشکیل دفاتر خدمات الکترونیک قضایی تا پایان سال/ ثبت‌نام ثنا برای ایرانیان خارج از کشور/ مرحله تست شبکه عدلیه

از برخی سامانه‌های دستگاه قضا برای تسهیل خدمات قضایی به مردم میتوان به موارد زیر اشاره کرد:

سامانه ثبت نام الکترونیکی قضایی (ثنا) یک سامانه فراگیر که به منظور راحتی مردم و کاهش هزینه‌ها توسط قوه قضاییه راه اندازی شده است. تمامی امور مربوط به ابلاغیه‌های قضایی از طریق سامانه ابلاغ الکترونیکی انجام می‌شود.

سامانه اشخاص حقوقی که برای ثبت شرکت و دریافت شناسه ملی راه اندازی اشخاص حقوقی شده است.

سامانه خودکاربری وکلا که با استفاده از این سامانه وکلا می‌توانند بدون مراجعه به مراکز قضایی تمام کار‌های خود را با کرتابل ویژه انجام دهند.

سامانه احراز هویت برخط از خدمات دیگری است که با راه اندازی آن تمامی مراحل خدمات الکترونیک قضایی بصورت برخط صورت خواهد گرفت. این سامانه مزایایی چون، تسریع در روند احراز هویت، کاهش اشتباهات و خطا‌های انسانی، افزایش دقت و شفافیت احراز هویت، کاهش مراجعات حضوری، صیانت از حریم شخصی مراجعین و ... را دارد.

سامانه ثبت اموال و دارایی‌های مسئولان در راستای ثبت دارایی مسئولان راه اندازی شده است که طبق آن مقامات مسئول موظف هستند در ابتدای خدمت و مسئولیت تا ترک آن، یک لیست از دارایی و اموال خود و خانواده شان را در این سامانه ثبت کنند.

سامانه سهام که در این سامانه استعلامات مالی قوه قضاییه انجام می‌شود و این سامانه نیز گامی مهم در راستای ایجاد شفافیت و اجرای عدالت است.

سامانه سجل محکومان مالی در راستای ایجاد شفافیت و رونق بیشتر فعالیت‌های اقتصادی در کشور راه اندازی شده است. با استفاده از این سامانه تمام سوابق محکومیت‌های مالی به صورت برخط و با حفظ حریم خصوصی در اختیار نهاد‌های قانونی استعلام کننده مثل بانک، موسسات مالی و اعتباری، دستگاه‌های اجرایی و... قرار می‌گیرد.

سامانه مردم نهاد در راستای ارتباط دو سویه میان نهاد‌های مردمی و ارکان قوه قضاییه طراحی شده است که نهاد‌های مردمی می‌توانند با ثبت نام در آن به همکاری با قوه قضاییه اقدام کنند.

سامانه ساعد در واقع یک بانک اطلاعاتی طبقه بندی شده که در راستای برنامه‌های تحول دیوان عدالت اداری در دوره جدید قوه قضاییه طراحی شده است. استفاده صحیح از بستر فن آوری اطلاعات، دسترسی الکترونیکی مردم، دستگاه‌های اجرایی، قضات و جامعه حقوقی کشور به رویه قضایی و آرای قضایی صحیح در موضوعات مرتبط با دعاوی اداری از اهداف فراهم کردن این سامانه است. همچنین این سامانه به ایجاد شفافیت و قابل پیش بینی کردن تصمیمات قضایی و افزایش سرعت در رسیدگی به پرونده‌ها کمک کند.

سامانه ساجد نیز برای ثبت و پیگیری درخواست و دادخواست‌های ارباب رجوع در دیوان عدالت اداری طراحی شده است. به طور کلی ثبت دادخواست‌های بدوی و تجدیدنظر، درخواست بررسی مجدد رای شعبه، توسط رییس دیوان، درخواست بررسی تعارض آرای شعب و صدور رای وحدت رویه، ثبت دادخواست اعاده دادرسی، درگاه گزارش دهی مصوبات و مقررات مانع تولید و جهش اقتصادی و. از جمله خدمات این سامانه است.

سامانه دفاتر خدمات قضایی این سامانه که مختص دفاتر خدمات الکترونیک قضایی است؛ جهت پذیرش، ثبت و پیگیری دادخواست و شکایت‌های مراجعین، لوایح، اظهارنامه، واخواهی، تجدیدنظرخواهی و فرجام خواهی و دیگر درخواست‌های قضایی، پیگیری روند پرونده، ثبت نام ثنا و ویرایش اطلاعات و دیگر خدمات الکترونیک قضایی طراحی شده است.

سامانه ارتباطات مردمی جهت ثبت و پیگیری گزارش مردمی ایجاد شده، نیز از جمله راه‌های ارتباط مردمی با دستگاه قضایی است.

سامانه پاسخگویی به شکایات جهت ثبت شکایت مردمی از عملکرد سازمان تعزیرات حکومتی و کارکنان فراهم شده است.

سامانه ثبت و اعلام رشوه خواری و سوءاستفاده از مقام اداری ماده ۹۱ در سازمان تعزیرات حکومتی نیز در جهت ثبت شکایات مربوط به رشوه خواری کارکنان دولتی در نظر گرفته شده است.

گفتنی است سامانه‌های ارتباطات مردمی، پاسخگویی به شکایات و ثبت و اعلام رشوه خواری از جمله تمهیدات سازمان تعزیرات حکومتی است.

سامانه عدالت همراه که مانند یک واحد قضایی است و خدماتی، چون دسترسی به اطلاعات به روز قضایی، تسهیل و تسریع در روند دسترسی مردم به اطلاعات را ارائه می‌دهد.

سامانه ثبت درخواست عدم سوء پیشینه نیز سامانه‌ای بسیار کاربردی و در راستای دریافت گواهی عدم سوء پیشینه به صورت الکترونیکی است.

سامانه ابلاغ الکترونیک قضایی از دیگر سامانه‌های راه اندازی شده توسط مرکز آمار و فناوری قوه قضاییه راه اندازی شده است که با استفاده از آن افراد پرونده‌های قضایی خود را پیگیری می‌کنند.

شبکه اجتماعی عدلیه، ویژه کارکنان قوه قضاییه است که به منظور تبادل اسناد و تسهیل تعاملات و تبادلات آن‌ها راه اندازی شده است.

ارائه خدمات الکترونیک قضایی به ایرانیان خارج از کشور، دایر شدن اتاق‌های دادرسی الکترونیکی در زندان‌های کشور، تجهیز تمامی زندان‌های کشور به سیستم دادرسی الکترونیک، تجهیز اتاق دادرسی الکترونیکی در واحد‌های قضایی، از جمله دیگر خدمات قوه قضاییه به منظور دسترسی سریع و آسان مردم به عدالت، نوآوری در ارائه خدمات و توسعه خدمات الکترونیک است.

چنانچه رئیس قوه قضاییه بر کارآمدسازی فرایند‌ها متناسب با سرعت پیشرفت تکنولوژی و همچنین بروزرسانی و اصلاح بخشنامه‌ها و ابلاغیه‌های سال‌های گذشته و همچنین دستورالعمل‌های ابلاغی یک سال اخیر تاکیدات فراوانی داشتند. همچنین در کنار توسعه دفاتر خدمات الکترونیک قضایی در شهرها، توجه ویژه به بسترسازی برای ارائه این خدمات در مناطق محروم و روستا‌ها را نیز ضروری دانسته اند.

به منظور اجرایی شدن تاکیدات مقام معظم رهبری و رئیس دستگاه قضا تمامی مراحل ارائه خدمات الکترونیکی قضایی به صورت آنلاین و هوشمند صورت می‌گیرد و با توجه به تاکیدات ویژه رئیس قوه قضاییه به امر شفاف سازی، تسریع روند دادرسی برای طرفین، دسترسی به عدالت، این خدمات با سرعت بروز رسانی می‌شود.