ایرانی‌ها ۶ برابر میانگین جهانی برق مصرف می‌کنند / سهم یارانه برق در جیب پرمصرفان
_ فارس نوشت: شاخص شدت مصرف انرژی تنها شاخصی است که می‌تواند شرایط نابه‌سامان اسراف انرژی در کشور را به وضوح مشخص کند. این شاخص بیان می‌کند، برای تولید یک واحد تولید ناخالص داخلی باید چه میزان انرژی مصرف کرد. در همین رابطه توجه به آمار جهانی شدت انرژی مشخص می‌کند که ایران وضعیت بسیار نامطلوبی در حوزه شاخص شدت انرژی دارد.
برای مثال به استناد به روزترین اطلاعات آژانس بین‌المللی انرژی، شاخص شدت انرژی در ایران معادل ۸ مگاژول بر دلار برآورد می‌شود، این شاخص در کشور توسعه یافته‌ای نظیر آلمان کمتر از نصف شاخص شدت انرژی در ایران است. به عبارت دیگر تولید هر دلار کالا و خدمات در ایران با ۲ برابر انرژی تولید همان ارزش در آلمان انرژی مصرف می‌کند.
سرانه مصرف برق خانگی ایران ۶ برابر میانگین جهانی
البته مقایسه سرانه مصرف برق کل میان کشور‌های متفاوت با توجه به تفاوت موقعیت جغرافیایی نمی‌تواند تصویر دقیقی از این مسئله ایجاد نماید. به عنوان مثال قرارگیری ۱۰۰ درصد جمعیت کشور قطر در موقعیت آب و هوایی حاشیه خلیج فارس، زمینه افزایش مصرف برق در حوزه تامین سرمایش را ایجاد می‌کند. بر این اساس مقایسه میزان مصرف برق کل در این کشور با مصرف برق کل ایران با موقعیت‌های آب و هوایی گوناگون اساسا نمی‌تواند مقایسه صحیحی تلقی شود.
از سوی دیگر برق تنها حامل انرژی تامین برق خانگی در بسیاری از کشور‌های جهان تلقی شده و حامل‌های دیگر انرژی نظیر گاز در خانه‌ها مورد استفاده قرار نمی‌گیرد. بر همین اساس، طبیعی است که میزان سرانه مصرف برق در این کشور‌ها از سرانه مصرف برق در ایران فراتر باشد، زیرا در ایران علاوه بر مصرف برق، گاز نیز در جهت تامین انرژی گرمایش و پخت و پز مورد استفاده قرار می‌گیرد.
از همین رو سرانه مصرف برق خانگی با احتساب تامین سرمایش، روشنایی و تامین برق لوازم خانگی می‌تواند، تصویر دقیق‌تری از میزان مصرف برق توسط هر ایرانی و مقایسه با سایر کشور‌های جهان ارائه دهد تا بدین وسیله میزان اسراف برق توسط پرمصرف‌های عمدتا ثروتمند به وضوح بیشتری مشخص شد.
بر همین اساس، مطابق آخرین آمار ارائه شده تحت عنوان ترازنامه انرژی، سرانه مصرف برق خانگی در ایران معادل ۱۰۵۸ کیلووات ساعت برای هر نفر برآورد می‌شود. این در حالی‌ست که متوسط جهانی این آمار معادل ۱۸۲ کیلووات ساعت است.
به عبارت دیگر میزان سرانه مصرف برق خانگی در ایران ۶ برابر متوسط جهانی و ۷ برابر سرانه مصرف برق هر نفر در کشوری نظیر ترکیه است.
یارانه ۵.۲ هزار میلیارد تومانی در جیب ثروتمندان پرمصرف
توجه به ۲ شاخص شدت انرژی و سرانه مصرف برق خانگی بیانگر آن است که انرژی در کشور ما توسط پرمصرف‌ها بدون هیچ دقتی مصرف شده و همین مسئله زمینه ایجاد خسارات گسترده‌ای را به وجود بیاورد. در همین راستا مهمترین دلیل مصرف بی‌رویه انرژی توسط قشر عمدتا پردرآمد نظام تعرفه‌گذاری غلطی است که زمینه بی‌اهمیتی انرژی را به وجود می‌آورد.
با توجه به اینکه قیمت تمام شده برق کشور با قیمت فروش این کالا تفاوت قابل توجهی دارد و رقمی بسیار کمتری است، بنابراین مصرف بیشتر این کالا به منزله استفاده بیشتر از یارانه انرژی است، در همین راستا اقلیت پرمصرف عمدتا ثروتمند کشور با استفاده بدون توجه از برق از یارانه انرژی بسیاری بیشتری نسبت به سایر مشترکان کم مصرف بهره برده و علاوه بر جلوگیری از توسعه صنعت برق زمینه بی عدالتی در توزیع ثروت متعلق به همه مردم را به وجود می‌آوردند.
در این راستا، به استناد اظهارات سخنگوی صنعت برق، ۸۰۰ هزار مشترک خانگی صنعت برق با مصرف حداقل ۲ برابر الگوی منطقه، سالانه بیش از ۱۳ میلیارد کیلووات ساعت برق مصرف می‌کنند. بر این اساس با توجه به اینکه هزینه تبدیل انرژی و توزیع برق معادل ۴۰۰ تومان برای هر کیلووات ساعت در نظر گرفته می‌شود، بنابراین سالانه معادل ۵.۲ هزار میلیارد تومان به جیب تنها ۸۰۰ هزار مشترک بسیار پرمصرف و عمدتا ثروتمند می‌رود.
گام بلند دولت در جلوگیری از اسراف برق
بدون شک حرکت به سمت بهبود شاخص‌های انرژی در کشور بدون اصلاح نظام تعرفه‌گذاری و ارزش‌دهی با کالای برق میسر نیست و تداوم روند کنونی می‌تواند دستاورد‌های به دست آمده تا این مقطع را با سرعت زیادی تخریب کند.
در همین رابطه، سیما غفاری کارشناس انرژی در بیان راهکار‌های موجود به منظور اصلاح الگوی مصرف می‌گوید: سیاست‌های تعرفه‌گذاری صحیح در قالب مدل‌هایی نظیر IBT می‌تواند زمینه اصلاح الگوی مصرف را فراهم کرده و مشترکان پرمصرف را به بهینه‌سازی انرژی تشویق کند.
بر این اساس، اخیراً هیئت دولت به دنبال تکلیف مجلس شورای اسلامی در بندی تبصره ۸ قانون بودجه سال ۱۴۰۰، نسبت به تغییر نظام تعرفه‌گذاری برق اقدام کرده است. در همین راستا، مقرر شد با هدف بهبود شاخص‌های انرژی در کشور و صرفه‌جویی در این حوزه نظام تعرفه‌گذاری بر اساس مدل‌های کارآمد تعییر کند.
مدیر‌عامل شرکت مدیریت شبکه برق ایران در بیان هدف مصوبه جدید برقی دولت، می‌گوید: «حقیقت این است که مبانی تعیین شده در گام اول بر اساس کار‌های کارشناسی با هدف تشویق مشترکان به مصرف کمتر طراحی شده است.»
با توجه به بهینه‌سازی مصرف انرژی در کشور به نظر می‌رسد، مصوبه جدید دولت در حوزه برق گامی بلند به سوی بهبود شاخص‌هایی نظیر شدت انرژِی و سرانه مصرف برق خانگی تلقی شود.