تقویم تاریخ؛ از درگذشت ذوالفنون تا استقلال لیبی
_ خبرگزاری صدا و سیما نوشت: مهمترین رویداد‌های تاریخی جهان در چنین روزی (سوم آذر) به شرح زیر است:
درگذشت ذوالفنون
۷۴ سال پیش، در روز سوم دی سال ۱۳۲۶ هجری شمسی «حبیب الله سلطان آبادی عراقی» معروف به «ذوالفنون» ستاره شناس و تقویم نگار ایرانی درگذشت. وی در سال ۱۲۳۹ ش در نزدیکی شهر اراک در مرکز ایران متولد شد و پس از تحصیلات مقدماتی، به سبب علاقه به نجوم، به مطالعه در این زمینه پرداخت. ذوالفنون بیست و سه ساله بود که برای تحصیل به نجف اشرف در عراق رفت و به مدت ده سال علوم اسلامی، بویژه تفسیر قرآن را آموخت. وی سپس به ایران بازگشت و به تدریس در مراکز علمی و اسلامی پرداخت. حبیب الله ذوالفنون اگرچه فقه، حدیث و ادبیات عرب را آموخته بود، اما علاقه و توچهش به نجوم و ریاضی بود. او در مورد حرکت ماه به کشفیات جدیدی دست یافت و در باره تناسب مکعبات نیز نظریات نوینی مطرح کرد. این ستاره شناس پرکار مدت‌ها تقویم ایران را استخراج می‌کرد و همچنین به زبان فارسی و عربی شعر می‌سرود. «حرکت قمر»، «تقویم استخراجی ذوالفنون» و کتابی در زمینه تفسیر قرآن، از جمله آثار حبیب الله ذوالفنون به شمار می‌روند.
درگذشت سیوطی، لغت شناس مسلمان
۵۳۲ سال پیش در چنین روزی، نوزدهم جمادی الاول سال ۹۱۱ هجری قمری «ابوالفضل عبدالرحمان سیوطی» ملقب به جلال الدین، فقیه، محدث و لغت شناس معروف در قاهره درگذشت.
او در سال ۸۴۹ هجری قمری متولد شد و در نوجوانی قرآن کریم را حفظ کرد. سیوطی سال‌ها در فقه، حدیث، تفسیر، نحو و لغت دانش آموخت و در این علوم بر معاصرین خود برتری یافت. تالیفات او را سیصد تا پانصد عنوان ذکر کرده اند که از بین آن‌ها می‌توان به «الاقتراح»، «الکتاب الکبیر» و «تاریخ الخلفاء» اشاره کرد.
تولد الغ بیگ دانشمند و مترجم ایرانی
۶۴۷ سال پیش در چنین روزی، نوزدهم جمادی الاول سال ۷۹۶ هجری قمری «الغ بیگ» (Ologh Beig)، دانشمند و منجم ایرانی متولد شد. او در دربار جدش امیر تیمور گورکانی پرورش یافت و بعد‌ها به فرمانروایی ماوراء النهر منصوب شد. الغ بیگ برخلاف تیمور، علاقه‌ای به کشورگشایی نداشت و بیشتر به سبب علاقه به علوم، بویژه علم نجوم شهرت یافت. او درسال ۸۲۴ هجری قمری در شهر سمرقند - در جنوب ازبکستان - مدرسه‌ای بنا کرد که مهمترین موضوع تدریس در آن، علم نجوم بود. اقدام مهم دیگر الغ بیگ، تاسیس رصدخانه‌ای در سمرقند بود. الغ بیگ نتایج فعالیت‌های خود را در کتابی تحت عنوان «زیج الغ بیگ» یا «زیج گورکانی»، به زبان فارسی به رشته تحریر درآورده است. الغ بیگ در سال ۸۵۳ هجری قمری درگذشت.
درگذشت واسکو دوگاما، دریانورد پرتغالی
۴۹۷ سال پیش، در روز بیست و چهارم دسامبر سال ۱۵۲۴ میلادی «واسکو دو گاما» (Vasco da Gama) دریانورد و کاشف معروف پرتغالی درگذشت.
وی در سال ۱۴۶۰ میلادی متولد شد. مهمترین اقدام وی، کشف راه آبی اروپا به آسیا و هند در سال ۱۴۹۸ میلادی بود. کشف وی از آن جهت حائز اهمیت بود که درسال ۱۴۵۳ امپراتوری عثمانی، راه زمینی اروپا به آسیا را بسته بود. واسکودو گاما با دور زدن قاره آفریقا، به هند رسید و با کشتار فراوان اهالی آن، زمینه استعمار هند توسط پرتغال را فراهم کرد.
حمله فرانسه به سرزمین گینه در آفریقا
۱۷۲ سال پیش در چنین روزی، بیست و چهارم دسامبر سال ۱۸۴۹ میلادی سپاهیان فرانسه به سرزمین گینه در غرب آفریقا، حمله کردند. این حمله، مقدمه تسخیر سرزمین زرخیز گینه توسط فرانسه بود. قبل از حمله قوای فرانسه شرکتی تجاری به نام کمپانی ساحل طلا در گینه ایجاد شده بود که زمینه را برای ورود قوای فرانسه به این سرزمین فراهم آورد. پس از ورود نیرو‌های فرانسوی به گینه، دولت فرانسه پایگاه‌هایی دراین منطقه ایجاد کرد و با انعقاد پیمان‌های متعدد با دیگر دولت‌های اروپایی، موقعیت خویش را در گینه مستحکم ساخت. بدین ترتیب گینه درسال ۱۹۱۳ میلادی به طور رسمی به تصرف فرانسه در آمد. سرانجام مردم گینه در یک همه پرسی در سال ۱۹۵۸ میلادی، خواستار رهایی از سلطه فرانسه شدند و گینه در همین سال، استقلال یافت.
استقلال لیبی
۷۰ سال پیش در چنین روزی، بیست و چهارم دسامبر سال ۱۹۵۱ میلادی با تصویب قطعنامه سازمان ملل متحد، لیبی استقلال خود را بازیافت و محمد ادریس المهدی به عنوان پادشاه لیبی برگزیده شد.
این کشور در گذشته به طرابلس مشهور بود و مدت‌ها تحت اشغال قوای بیگانه قرار داشت. لیبی در قرن شانزدهم میلادی توسط ارتش عثمانی اشغال شد. این کشور در آستانه جنگ جهانی اول با وجود مقاومت مردم، به تصرف ایتالیا درآمد و در اواسط جنگ جهانی دوم انگلستان و فرانسه، این کشور را اشغال کردند. سرانجام در سال ۱۹۵۱ میلادی، لیبی استقلال خود را بازیافت و در سال ۱۹۶۹ میلادی، گروهی از افسران جوان لیبی به رهبری سرهنگ معمر قذافی، طی یک کودتا، حکومت سلطنتی ادریس را سرنگون کردند. اما در فوریه سال ۲۰۱۱ مردم که از سال‌ها دیکتاتوری قذافی به تنگ آمده بودند، تحت تأثیر انقلاب‌های عربی، بر ضد وی به‌پا خاستند و پس از درگیر‌های نظامی گسترده، سرانجام در اوت همان سال با تصرف طرابلس پایتخت لیبی، به حکومت معمر قذافی پایان دادند. لیبی در شمال قاره آفریقا و جنوب دریای مدیترانه، حدود یک میلیون و هفتصد و شصت هزار کیلومتر مربع مساحت دارد و در همسایگی مصر، الجزایر، تونس، سودان، چاد و نیجر، واقع است.
