مشارکت در مسکن دولتی آسان‌تر شد؛ کاهش شرط سابقه سکونت به یک سال
_ روزنامه همشهری نوشت: کسانی که حداقل یک سال در یک شهر سابقه سکونت داشته باشند، درصورت احراز سایر شرایط واگذاری مسکن دولتی می‌توانند در نهضت ملی مسکن ثبت‌نام کنند و از این مسیر خانه‌دار شوند.
از مجموع ۴ میلیون واحد مسکونی که قرار است در نهضت ملی مسکن احداث شود، برای ۲ میلیون‌و ۸۳ هزار واحد ثبت‌نام انجام شده و آنگونه که متولیان امر در وزارت راه‌وشهرسازی می‌گویند: قرار است بازهم ضمن تمدید مهلت ثبت‌نام، فرایند و شرایط آن نیز تسهیل شود تا افراد بیشتری برای مشارکت در این طرح ملی جذب شوند. بررسی‌ها نشان می‌دهد با وجود برخی چالش‌ها در نهضت ملی مسکن، همچنان تقاضای قابل‌توجهی برای مشارکت در این طرح وجود دارد.
نرمش در سابقه سکونت
در قانون اولیه ثبت‌نام در مسکن دولتی، یکی از شروط اصلی متقاضیان، سابقه حداقل ۵ سال سکونت در شهر محل تقاضا یا شهر مادر شهر‌های جدید مورد تقاضا بود که در جریان نهضت ملی مسکن این شرط برای دومین بار تعدیل شده و آنگونه که محمود محمودزاده، معاون مسکن و ساختمان وزارت راه‌وشهرسازی می‌گوید: قرار است در تمامی شهر‌ها به غیر از تهران به یک سال کاهش پیدا کند. با این تفاسیر، عملا کسانی که حتی در یک‌سال اخیر به شهر جدیدی مهاجرت یا نقل‌مکان کرده‌اند قادرند نسبت به ثبت‌نام در نهضت ملی مسکن در شهر فعلی محل سکونت اقدام کنند. با توجه به اینکه پروژه‌های نهضت ملی در مناطق شهری خارج از کلانشهرها، در متن شهر یا نزدیکی آن احداث می‌شود، عملا متقاضیان مجبور نیستند مانند پایتخت و کلانشهرها، لزوما در شهرک و شهر جدید جدای از شهر مادر یا حتی خارج از استان ثبت‌نام کنند و به همین واسطه، تسهیل شرط سابقه سکونت می‌تواند تقاضای قابل‌توجهی از مهاجران اخیر یا حتی مهاجران فعلی و آینده را به‌سمت نهضت ملی مسکن سوق دهد. طبق قانون متقاضیان نهضت ملی مسکن فارغ از شرط سابقه سکونت، باید فرم جیم سبز داشته باشند یعنی از سال ۹۵ به بعد سابقه مالکیت به نام آن‌ها ثبت نشده باشد و از زمان پیروزی انقلاب نیز از امکانات دولتی برای خانه‌دار شدن بهره‌مند نشده باشند.
مسکن یکمی‌ها منتظر بمانند
از میان همه خانه‌اولی‌های ایرانی، به‌جرأت می‌توان گفت بیشترین صدمه اقتصادی به کسانی وارد شده که با اعتماد به وزارت راه‌وشهرسازی و بانک مسکن، به امید خانه‌دار شدن با ابزار پس‌انداز و وام ارزان در صندوق پس‌انداز مسکن یکم سپرده‌گذاری کردند. آخرین آمار‌های بانک مسکن نشان می‌دهد: ۴۰.۴ درصد از مجموع اعضای این صندوق قادر به‌واسطه جهش قیمت مسکن، قادر به استفاده از امتیاز تسهیلات خود نبوده‌اند و در طول دوره ۵ ساله فعالیت این صندوق، ۲۳.۱ درصد متقاضیان انصراف داده و از خیر دریافت وام گذشته‌اند.
با این تفاصیل، ضریب موفقیت صندوق پس‌انداز مسکن یکم فقط ۳۶ درصد بوده و بهترین راه برای کمک به متقاضیان مصرفی مسکن این است که وزارت راه‌وشهرسازی و بانک مسکن تمهیداتی برای کمک به مالباختگان صندوق مسکن یکم بیندیشند. اغلب سپرده‌گذاران صندوق مسکن یکم، در زمان افتتاح حساب معادل ارزش ۸ تا ۱۰متر مسکن را در صندوق مسکن یکم سپرده‌گذاری کرده‌اند تا بعد از گذشت حداقل یک سال، معادل ارزش ۲۰متر مسکن را تسهیلات بگیرند و با اتکا به سایر منابع مالی خود و با استفاده از ابزار پس‌انداز و وام ارزان، خانه‌دار شوند؛ اما به‌واسطه تنش اقتصادی و جهش قیمت مسکن، عملا قدرت خرید سپرده این افراد از سال ۹۸ به بعد به کمتر از ارزش ۱.۲ مترمربع رسیده و قدرت خرید کل تسهیلات و سپرده آن‌ها هم به ۴ متر نمی‌رسید. به‌عبارت‌دیگر قدرت خرید این دسته متقاضیان به یک‌هفتم تا یک‌هشتم رسیده است.
معاون مسکن و ساختمان وزارت راه‌وشهرسازی پیش از این خبر پیگیری مطالبات اعضای صندوق مسکن یکم را داده بود. محمود محمودزاده حالا می‌گوید: پیشنهاد‌های تهیه شده برای کمک به این دسته از متقاضیان در نشست آینده شورای‌عالی مسکن مطرح و پیگیری می‌شود و این امید وجود دارد که از هر مسیر ممکن کمکی به این افراد شود.
سامانه ثمن برای تمامی شهر‌ها
در جریان فاز نخست ثبت‌نام نهضت ملی مسکن، فقط در شهر‌هایی که زمین دولتی برای احداث مسکن تأمین شده بود امکان ثبت‌نام وجود داشت، اما محمودزاده با تأکید بر همراهی استانداران در رفع مشکلات احتمالی تأمین اراضی در برخی استان‌ها، وعده داده است که سامانه ثبت‌نام نهضت ملی مسکن در تمامی شهر‌ها باز شود. معاون مسکن و ساختمان یکی از وظایف استانداران به‌عنوان رئیس شورای مسکن استان را تأمین زمین برای نهضت ملی مسکن عنوان می‌کند و به پایگاه وزارت راه می‌گوید: یکی از مسیر‌هایی که می‌تواند به اجرای موفق طرح نهضت ملی مسکن و بهبود سرعت و کیفیت مناسب منجر شود، پشتیبانی استانداران از چاره‌سازی برای رفع مشکلات تأمین زمین در استان‌هاست که با تأکید رئیس‌جمهوری و وزیر راه‌وشهرسازی امیدواریم به تحقق طرح نهضت ملی مسکن ختم شود.
او می‌افزاید: با تمهیدات اندیشیده شده برای تأمین زمین، مقرر است سامانه ثبت‌نام متقاضیان نهضت ملی مسکن در تمامی شهر‌ها باز شود.
محمودزاده درخصوص تسهیل در شرایط ثبت‌نام طرح نهضت ملی مسکن نیز می‌گوید: بعد از کاهش سابقه مالکیت از ۱۶سال به ۵سال و تعدیل شرط سابقه سکونت از ۵ سال به ۲ تا ۳ سال، به‌زودی شرط سابقه سکونت به غیراز تهران در تمام شهر‌های به یک سال کاهش خواهد یافت.
چالش مسکن دولتی در تهران
فارغ از مزایا و معایبی که نهضت ملی مسکن در هر یک از مناطق شهری ایران دارد، این طرح در پایتخت با وضعیت خاص و شرایط ویژه‌ای مواجه است. طبق اعلام وزارت راه‌وشهرسازی، متقاضیان مسکن دولتی در کلانشهر تهران فقط می‌توانند در شهر‌های جدید پرند، هشتگرد البرز و ایوانکی سمنان ثبت‌نام کنند که حداقل با توجه به بعد مسافت شهر‌های هشتگرد و ایوانکی از تهران، عملا شرط واگذاری مسکن به متقاضیان تهرانی این است که از تهران مهاجرت کنند. با همه این تفاصیل، آخرین آمار‌های وزارت راه‌وشهرسازی حاکی از این است که ۲ میلیون‌و ۸۳ هزار نفر در نهضت ملی مسکن ثبت‌نام کرده‌اند که ۱۷.۲۳ درصد از آن‌ها معادل ۳۵۹ هزار نفر مربوط به تهران است. بررسی آمار‌ها نشان می‌دهد حتی با درنظر گرفتن آمار‌های سال ۹۵ که از سکونت ۲.۹ میلیون خانوار در تهران حکایت می‌کرد، حداقل ۱۲.۳۳ درصد از خانوار‌های مقیم تهران متقاضی خانه‌دار شدن در نهضت ملی مسکن هستند. با این حساب، اگر قرار باشد برای همه این متقاضیان مسکن احداث شود و شیوه احداث بنا و تأمین زیرساخت پروژه‌های مسکونی نیز نظیر بافت فعلی تهران باشد، باید تهران ۱۲.۳۳ درصد بزرگ‌تر شود. البته متولیان نهضت ملی مسکن فعلا به‌دنبال این هستند که به‌جای بزرگ‌تر کردن تهران، بخش قابل‌توجهی از جمعیت این کلانشهر را که عمدتا از اقشار کم‌درآمد و متوسط رو به پایین هستند به شهر جدید پرند در ۳۵ کیلومتری منتهی‌الیه جنوب غربی تهران به‌سمت ساوه، شهر جدید هشتگرد البرز در ۸۱ کیلومتری شمال شرقی و شهر جدید ایوانکی سمنان در ۸۱ کیلومتری جنوب شرق تهران کوچ دهند.