سخنگوی کمیسیون کشاورزی: نقش جهاد کشاورزی در مهندسی دلال‌ها باید تاثیرگذار باشد

- برنامه تلویزیونی غیرمحرمانه با موضوع «دلالی و واسطه‌گری در صنعت کشاورزی» با حضور احد آزادیخواه «سخنگوی کمیسیون کشاورزی مجلس شورای اسلامی»، محمدقربانی «معاون برنامه‌ریزی و اقتصادی وزارت جهاد کشاورزی»، ابوالقاسم گلباف «مدیر مسئول ماهنامه دام، کشت و صنعت» و قاسم پیشه‌ور «رئیس نظام صنفی کشاورزی و منابع طبیعی کشور» از شبکه دو سیما پخش شد.

سخنگوی کمیسیون کشاورزی مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه در حوزه کشاورزی معدل نسبی خوبی داریم، گفت: امروز ۱۸ درصد اشتغال از آن بخش کشاورزی است.

 

وی با بیان اینکه دلالان در زنجیره از مزرعه تا سفره مردم نقش دارند گفت: هر چه حضور دلالان و واسطه‌گر‌ها شدت بیشتری داشته باشد، ضرر و زیان به تولید کننده نیز بیشتر خواهد بود. رابطه تنگاتنگی میان سود حاصله یا ضرر حاصله برای تولید کننده و مصرف کننده وجود ندارد. در این میان گپی حاصل می‌شود که ممکن است واسطه‌ها این گپ را با اهداف و برنامه‌های مختلف پر می‌کنند.

 

آزادیخواه ضمن اشاره به اینکه واسطه‌گری در حوزه کشاورزی به لحاظ کمی و کیفی افراطی است افزود: وجود واسطه‌گر‌ها و دلالان هر چه بیشتر باشد ضرر آن برای تولیدکننده بیشتر خواهد بود. یکی از مهمترین علل و عوامل نارضایتی متاثر از ضرر حاصل از تولیدکننده و کشاورزی، واسطه‌گری هاست.

 

آزادیخواه ضمن بیان اینکه در شرایط موجود حذف واسطه‌ها به هیچ عنوان امکان‌پذیر نیست و این امر باعث ایجاد تعارض می‌شود، گفت: ممکن است تولیدکننده شان صادرکننده را نداشته باشد. در این میان به فیلتری نیاز دارد اما اندازه آن باید مشخص باشد. در حال حاضر افراطی‌گری‌های موجود آزاردهنده است، کشاورز علاقمند است شخصی از سر مزرعه محصولات او را خریداری کند که یک واسطه و نقش اول و آخر داشته باشد و واسطه‌های دیگری اضافه نشود.

 

سخنگوی کمیسیون کشاورزی مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه بازار محصولات کشاورزی دست دلال است، گفت: این امر نباید اینگونه باشد، در صورتی بر وجود واسطه‌ها تاکید می‌شود که واسطه اثرگذار باشد. واسطه و دلال به دو بخش مؤثر و غیرمؤثر تقسیم می‌شوند. واسطه غیرمؤثر پذیرفتنی نیست لیکن واسطه ممؤثر ثر را دنیا پذیرفته است. از واسطه‌های موجود در کشور سهم اندکی از آن‌ها مؤثر و بخش اعظم آن‌ها مؤثر نیستند.

 

وی افزود: جهاد کشاورزی باید نقشی را که قانون به او داده، اجرا کند و کمیسیون کشاورزی نیز نقشی را که به او محول شده اجرا کند.

آزادیخواه اضافه کرد: نقش جهاد کشاورزی در مهندسی دلال‌ها، باید تاثیرگذار باشد. امروزه ظرفیت‌های اتحادیه‌ها در کشور بلامنازعه است، لیکن از آن‌ها بهره‌برداری نشده است. قانون‌گذار، مجری و بخش خصوصی باید از این ظرفیت استفاده می‌کردند. هویت تشکل اعتباری و انتزاعی است و دارای هویت خارجی نیست.

 

محمدقربانی در ادامه این برنامه بیان کرد: اساسا واسطه‌ها و دلال‌ها، وارد فرایند بازاریابی می‌شوند و برای تمامی کشاورزان این شرایط فراهم نیست که محصولات خود را به دست مصرف کننده برسانند. بنابراین؛ می‌بایست فرایندی وجود داشته باشد که محصولات را جمع‌آوری کرده و به دست مصرف‌کنندگان نهایی برساند.

 

معاون برنامه‌ریزی و اقتصادی وزارت جهاد کشاورزی تاکید کرد: امروز نظام توزیع مناسبی در کشور وجود ندارد، باید فکر و مهندسی و به کشاورز گفته شود چه چیزی کشت شود.

وی همچنین به ضابطه‌مند کردن فرایند‌ها اشاره کرد و گفت: در طول مسیر زنجیره بازاریابی محصولات کشاورزی یا زنجیره ارزش حلقه‌های مختلفی فعالیت می‌کنند که برخی از این حلقه‌ها همان واسطه‌ها یا دلال‌ها هستند. مهم این است که مشخص شود هر کدام از حلقه‌ها چند درصد باید سود داشته باشند و سود منطقی، منصفانه و عادلانه تعیین، قانونمند و نظامند شود و فعالیت در همان چارچوب صورت پذیرد.

معاون برنامه‌ریزی و اقتصادی وزارت جهاد کشاورزی بیان کرد: اگر از فرایند هوشمندسازی زنجیره تامین کشاورزی استفاده کنیم، می‌توان نقش بی‌ضابطه بخشی از فعالان یا دلالان یا واسطه‌ها در زنجیره تامین محصولات کشاورزی را کاهش داد تا بدین شکل به نفع تولیدکننده و مصرف‌کننده باشد. فعلا رقمی که مصرف‌کننده پرداخت می‌کند، با درصد بسیار پائینی به دست تولید کننده می‌رسد. در این باره اولین اپلیکیشن رونمایی شده که با برخی از کالا‌های اساسی به زودی آغاز می‌شود و در گام‌های بعدی به سمت هوشمندسازی کل زنجیره تامین محصولات کشاورزی پیش خواهیم رفت.

 

وی تاکید کرد: یکی از ابزار‌هایی که می‌تواند به شفافیت زنجیره تولید تا توزیع کمک کند، هوشمندسازی است. تا زمانی که هوشمندسازی شکل نگرفته، باید از ابزار‌های دیگری مانند نقش اصناف، تشکل‌ها و اتحادیه‌ها استفاده کنیم.

 

معاون برنامه‌ریزی و اقتصادی وزارت جهاد کشاورزی با بیان اینکه با ورود اتحادیه‌ها حاشیه بازاریابی به شدت کاهش یافته و عملا بسیاری از نارسایی‌هایی که در شبکه تامین وجود دارد، رفع می‌شود گفت: ما نقش تسهیل‌گر را بازی می‌کنیم. قصد ما بهبود مناسبات است و هدف مداخله نداریم.

 

ابوالقاسم گلباف نیز در ادامه گفت: تشکل‌های غیردولتی حافظ منافع مصرف‌کننده و تولید‌کننده در چرخه یا زنجیره عرضه و تولید محصولات کشاورزی بوده و  مستلزم آن است که دولت در این امر مداخله نکند. وزارت جهاد کشاورزی نباید در هر امری مداخله کند بلکه مقتضیات این فرایند خود تعیین کننده است.

 

مدیر مسئول ماهنامه دام، کشت و صنعت عنوان کرد: واسطه‌گران عنصر اصلی و تعیین‌کننده هستند. به دلیل اینکه سرمایه دارند و با سرمایه می‌توانند بازار را دست بگیرند.

 

وی افزود: در کشور‌های دیگر مانند کانادا، تشکل‌ها نقش اساسی را به همراه دارند، تولید کننده‌ها تولید کرده و محصولات خود را به تشکل‌ها، تحویل می‌دهند و تمام امور توزیع، فرآوری و ... را تشکل‌ها انجام داده و اگر نیاز به واردات وجود داشته باشد، همان را انجام می‌دهند. 

رئیس نظام صنفی کشاورزی و منابع طبیعی کشور در ادامه اظهار داشت: انتظار می‌رود به زنجیره ارزش توجه شود. در حال حاضر در مقطعی تولید صورت می‌گیرد، لیکن مجموعه صنایع تبدیلی به دیگری واگذار شده است. در این میان بازار می‌تواند نقش بسزایی را ایفا کند.

پیشه‌ور با بیان اینکه از ظرفیت تشکلات تخصصی مردمی و بخش خصوصی استفاده نمی‌شود بیان کرد: اگر هم بخواهیم میدان‌داری کنیم شرایط فراهم نیست.