شرکت رئیس‌جمهور در اجلاس اکو؛ عملی کردن ۲ راهبرد دیپلماسی اقتصادی و توجه به همسایگان

آیت الله رئیسی  که به دعوت «قربانقلی بردی محمداف» رئیس جمهور ترکمنستان، در رأس هیئت عالیرتبه سیاسی و اقتصادی عازم عشق آباد، پایتخت ترکمنستان شده است، بناست مواضع و پیشنهادات ایران در زمینه تقویت مناسبات منطقه‌ای و بین‌المللی و بویژه رفع موانع و افزایش سطح همکاری‌ها و تبادلات اقتصادی کشور‌های عضو سازمان اکو را تشریح و تبیین کند. 

دکتر رئیسی همچنین در این سفر ضمن دیدار با همتایان شرکت کننده در اجلاس، راه‌های توسعه و تعمیق روابط دوجانبه را مورد بحث و بررسی قرار می‌دهد. دیدار با تجار و ایرانیان مقیم ترکمنستان از دیگر برنامه‌های سفر رئیس جمهور است.

 

سازمان همکاری‌های اقتصادی موسوم به اکو در ابتدا با مشارکت سه کشور ایران، ترکیه و پاکستان بر اساس معاهده ازمیر و با هدف اعتلای سطح زندگی اقتصادی مردم منطقه در ۱۹۸۴ تاسیس شد.

افغانستان، تاجیکستان، آذربایجان، ازبکستان، ترکمنستان، قزاقستان، قرقیزستان در سال ۱۹۹۲ به این سازمان ملحق شدند. از جمله اهداف این سازمان گسترش تجارت درون منطقه‌ای و فرا منطقه‌ای و همچنین تلاش در جهت ادغام تجارت کشور‌های منطقه با تجارت جهانی است.

 

 اداره امور اکو در وزارت امور خارجه به منظور ارتقای سطح همکاری‌ها بین کشور‌های عضو شکل گرفت. در این رابطه اداره اکو با وزارتخانه‌ها و سازمان‌های داخلی و خارجی مرتبط همکاری می‌کند. در واقع این اداره مسوولیت هماهنگی بین نهاد‌های داخلی با دبیرخانه و طرف‌های ذیربط در سایر کشور‌های عضو را بر عهده دارد.

 

ابعاد سفر رئیس‌جمهور به ترکمنستان
عابد اکبری کارشناس مسائل اوراسیا درباره اهمیت سفر رئیس جمهور کشورمان به ترکمنستان و حضور در اجلاس اکو به خبرنگار میزان می گوید: رئیس‌جمهور در قالب دومین سفر خارجی خود در رأس هیئت عالی‌رتبه سیاسی و اقتصادی عازم عشق‌آباد، پایتخت ترکمنستان شد.

 

وی می‌افزاید: ایران به دلیل داشتن مرز زمینی با ۵ کشور عضو اکو و دارا بودن موقعیت استراتژیک جغرافیایی برای برقراری اتصال سایر اعضا به آب‌های بین‌المللی و نیز به دلیل استقرار دبیرخانه دائمی اکو در تهران از موقعیت محوری در این سازمان برخوردار است.

اهمیت حضور ایران در این نشست
اکبری با اشاره به اینکه برنامه ریزی دومین سفر خارجی رئیس‌جمهور به یک جمهوری دیگر در آسیای مرکزی برای شرکت در یک پلتفرم منطقه‌ای، می‌تواند نمایانگر سیاست راهبردی ایران از طریق توسعه روابط با همسایگان و به‌طورکلی حوزه پیرامون جمهوری اسلامی باشد، می‌گوید: به‌نظر می‌رسد در سیاست اولویت همسایگان در سیاست خارجی، منطقه آسیای مرکزی جایگاه ویژه‌ای را به خود اختصاص داده است.

 

 

وی تاکید می کند: این در حالی است که در دولت‌های قبلی این منطقه عمدتاً در حاشیه سیاست خارجی مطرح و ضمن کاهش مبادلات تجاری با کشور‌های این منطقه اختلاف‌نظر‌های سیاسی نیز حاکم بر روابط ایران با کشور‌های این منطقه بوده است لذا هردو سفر رئیس‌جمهور به این منطقه و شرکت در فرایند‌ها و رژیم‌های چندجانبه و منطقه‌ای بیانگر این است که ایران درصدد ایجاد فرصت‌های جدید برای ارتقا همه‌جانبه همکاری با کشور‌های این منطقه است.

اکبری می‌افزاید: درواقع یکی از راهبرد‌های توسعه کشور‌ها در دنیای امروزی شرکت در رژیم‌های بین‌المللی و منطقه‌ای چندجانبه است چراکه این رژیم‌ها کمک می‌کنند که مناسبات اقتصادی، سیاسی و فرهنگی به‌پیش رفته و کشور‌ها حداکثر امتیازات برای دسترسی به منافع ملی را کسب کنند.

 

این کارشناس مسائل اوراسیا اضافه می‌کند: در این برهه زمانی که ایران تحت‌فشار حداکثری آمریکا و کشور‌های غربی قرار دارد، ورود به این روند‌ها و رژیم‌های چندجانبه موجب می‌شود تا فشار غرب را اگرنه خنثی، اما کاهش دهد. ضمن اینکه اکثر کشور‌های عضو اکو نیز خواهان تنوع‌بخشی به اقتصاد خود بوده و همکاری در این سازمان می‌تواند مکمل‌های اقتصادی برای آن‌ها فراهم آورد.

اکبری با بیان اینکه از دیگر مسائلی که در رابطه بااهمیت حضور ایران در اجلاس سران اکو می‌توان به آن اشاره کرد، بحث ترانزیت است، می‌گوید: ازآنجاکه اکثر کشور‌های عضو اکو در منطقه آسیای مرکزی در خشکی واقع‌شده و دسترسی به آب‌های آزاد ندارند ایران می‌تواند مسیر مطمئنی برای اتصال این کشور‌ها به آب‌های آزاد باشد.

 

 

 

وی با بیان اینکه ایران از پتانسیل این موقعیت ژئوپلیتیک خود می‌تواند برای توسعه استفاده کند، ادامه می دهد: بر این اساس مذاکره پیرامون متنوع سازی جاده‌های ترانزیتی بخصوص خطوط ریلی که حائز اهمیت است احتمالاً یکی از دستور کار‌های این مذاکرات خواهد بود. در این میان احداث خط آهن رشت - آستارا که برای تکمیل کریدور شمال به جنوب بسیار مهم است در این اجلاس موردبحث قرار خواهد گرفت.

 

نظم امنیتی منطقه‌ای غیر منطبق با شرایط آن است
مدیرعامل موسسه ابرار معاصر تهران می‌افزاید: یکی از مشکلات اصلی این منطقه این است که نظم امنیتی منطقه‌ای یک نظم غیر منطبق با شرایط منطقه است. به همین دلیل شاهد بی‌اعتمادی و بی‌ثباتی میان کشور‌های این منطقه هستیم. برای از بین بردن این بی‌اعتمادی باید نظم جدیدی حاکم شود که دارای دو شرط باشد: اول اینکه نظمی درون‌زا بوده و دخالت خارجی در آن حداقل موجود باشد؛ و دوم اینکه کشور‌ها بر اساس ظرفیت خود در آن نقش‌آفرین بوده و به‌نوعی همه از آن نظم بهره ببرند.

 

اکبری می‌گوید: حضور ایران در این نشست و پیشنهادات آن در زمینه تقویت مناسبات منطقه‌ای و بین‌المللی و رفع موانع و افزایش همکاری‌ها و رفع چالش‌های منطقه‌ای و بین‌المللی از طریق سازوکار‌های چندجانبه گرایی می‌تواند در این زمینه مؤثر باشد.

وی تاکید می کند: همچنین این سفر زمینه را برای گفت‌وگو‌های دوجانبه ایران با دیگر اعضا اکو در حاشیه این نشست فراهم کرده و می‌تواند در حل‌وفصل اختلافات و توسعه همکاری‌های دوجانبه مفید و مؤثر باشد.