بازار ۳۷۰ میلیارد دلاری «اکو» در اختیار ایران

_ روزنامه ایران نوشت: برگزاری پانزدهمین نشست سران سازمان همکاری اقتصادی (اکو) فرصتی شد تا مبادلات تجاری ایران با ۹ کشور عضو را رصد کنیم. این نشست که ۷ آذرماه به میزبانی ترکمنستان در شهر عشق آباد و با حضور رئیس‌جمهور کشورمان، برگزار می‌شود، قرار است با هدف افزایش همکاری کشور‌های عضو باشد. در نشستی که ۲ آذرماه آیت الله سیدابراهیم رئیسی، رئیس‌جمهور با دبیرکل سازمان همکاری اقتصادی (اکو) داشت، تأکید شد راهکار‌های مناسب برای فعال کردن ظرفیت و ارتقای سطح همکاری‌های اقتصادی کشور‌های عضو اکو اتخاذ شود.

رئیس‌جمهور با تأکید بر اینکه ایران از فعال شدن و توسعه فعالیت‌های سازمان اکو حمایت می‌کند، گفت: تهران برای همکاری‌های منطقه‌ای در قالب سازمان همکاری‌های اقتصادی اهمیت ویژه‌ای قائل است و از اینگونه فعالیت‌ها حمایت می‌کند.

سازمان همکاری اقتصادی با هدف توسعه اقتصادی پایدار کشور‌های عضو تشکیل شد و برای حذف تدریجی موانع تجاری موضوعات مختلفی در دستور کار قرار گرفت که البته اکنون برخی از کشور‌ها و از جمله ایران، نسبت به آن اعتراض‌هایی دارند که قرار است در نشست‌های تخصصی آتی مورد بررسی قرار گیرد. از جمله موضوعاتی که کشور‌ها درباره آن اجماع نظر دارند، بازنگری در کاهش تعرفه‌ها است؛ سال‌های متمادی است که اکو تشکیل شده و لذا ضرورت دارد که با تغییر وضعیت اقتصادی کشورها، تعرفه‌ها و سایر موارد مورد بازبینی قرار گیرد.

دستاورد دولت گذشته برای فعال‌سازی اکو چه بود؟ آیا دولت روحانی توانست از این فرصت بهره‌مند شود؟

کارشناسان اقتصادی بر این باور هستند که دولت گذشته نتوانست از پیمان‌های دوجانبه و چندجانبه بهره ببرد و از این فرصت برای خنثی‌سازی تحریم‌ها استفاده کند، به همین دلیل اکنون شاهد سطح پایین مبادلات تجاری و اقتصادی ایران با کشور‌های عضو پیمان‌های مشترک هستیم.

اکو، اوراسیا و شانگ‌های از جمله پیمان‌هایی هستند که ایران نتوانست بخوبی از پتانسیل آن‌ها در سال‌های اخیر استفاده کند. به گفته کارشناسان، همیشه ایران نباید منتظر استقبال کشور‌های عضو پیمان‌های مشترک باشد و ضرورت دارد که ایران برای توسعه روابط به سمت آن‌ها حرکت کند.

مجید سالاری از فعالان اقتصادی می‌گوید: «دولت روحانی پیمان‌های چندجانبه و دوجانبه را فراموش کرد و تمام کار‌هایی هم که صورت گرفت دست و پا شکسته بود؛ اگر دولت گذشته در راستای افزایش مبادلات تجاری و رشد اقتصادی پیمان‌های چند جانبه را فعال می‌کرد، خیلی از تولیدکنندگان و فعالان اقتصادی منتفع می‌شدند، اما شوکه شدن دولت در برابر تحریم باعث شد که به این مباحث مهم و استراتژیک بخوبی پرداخته نشود.»

اکو که متشکل از ۱۰ کشور (افغانستان، جمهوری آذربایجان، ترکمنستان، تاجیکستان، ازبکستان، قرقیزستان، ترکیه، پاکستان، ایران و قزاقستان) با جمعیتی بالغ بر ۴۰۰ میلیون نفر است از منظر تأمین و انتقال انرژی اهمیت قابل توجهی در جهان دارد.

دولت سیزدهم، مصمم به فعال‌سازی اکو

دولت سیزدهم، مصمم است که برای فعال‌سازی اکو از تمام توان و راهکار‌هایی که کارشناسان توصیه کرده‌اند، استفاده کند؛ به همین جهت برگزاری پانزدهمین نشست سران سازمان همکاری اقتصادی، فرصت بسیار مناسبی است تا کشور‌ها درباره روند همکاری‌ها به تفاهم‌های جدیدی برسند.

کارشناسان سازمان توسعه تجارت گفتند: «موافقتنامه تجاری اکو در سال ۸۵ تصویب شد، اما تاکنون اجرایی نشده است؛ ۵ کشور عضو، چون ایران، پاکستان، ترکیه و... متن و ضمائم موافقت تجاری اکو را تأیید کردند، ولی کشور تاجیکستان هنوز ضمائم را قبول نکرده و تنها موافقت خود را با متن موافقتنامه تجاری اعلام کرده است.»
براساس آمار‌هایی که سازمان توسعه تجارت در اختیار این روزنامه گذاشته است، صادرات کالایی اعضای اکو به جهان در سال ۲۰۲۰، بیش از ۲۹۰ میلیارد دلار بوده است، این در حالی است که در سال ۲۰۱۹ این عدد ۳۴۲ میلیارد دلار و سال قبل از آن یعنی ۲۰۱۸ حدود ۳۹۴ میلیارد بوده است. در این میان واردات کالایی اعضای اکو از جهان در سال ۲۰۲۰ در حدود ۳۷۲ میلیارد دلار بوده است و این عدد در سال ۲۰۱۹ بیش از ۳۸۸ میلیارد دلار و سال ۲۰۱۸ از رقم ۴۰۴ میلیارد دلار تجاوز کرده است. صادرات درون گروهی اکو هم از جمله اعدادی است که باید به آن پرداخته شود. براساس آخرین آمار‌های اعلام شده ۱۰ کشور عضو اکو در سال ۲۰۲۰، بیش از ۲۷.۵ میلیارد دلار صادرات داشتند.

صادرات درون گروهی اعضای اکو در سال ۲۰۱۹ در حدود ۳۳.۳ میلیارد دلار بوده است. از سویی کشور‌های عضو اکو در این حوزه در سال ۲۰۱۸ بیش از ۳۰ میلیارد دلار صادرات داشتند. در حوزه واردات هم اعضای اکو در سال ۲۰۲۰، رقم ۲۲.۳ میلیارد دلار را ثبت کردند و این در حالی است که واردات درون گروهی اعضای اکو در سال ۲۰۱۹ در حدود ۲۸.۲ میلیارد دلار بوده است، همچنین ۱۰ کشور عضو اکو در سال ۲۰۱۸ بیش از ۳۰ میلیارد دلار واردات درون گروهی داشتند.

آمار تجارت ایران با اعضای اکو در سال ۹۹ صحبت منتقدان مبنی بر اینکه دولت گذشته از ظرفیت کشور‌های عضو اکو استفاده نکرده است تأیید می‌کند. حجم تجارتی که سال گذشته ایران با ۱۰ کشور عضو اکو داشته در مجموع ۱۱۵۶۵ میلیون دلار بوده است؛ از این میزان ۴۸۱۶ میلیون دلار مربوط به واردات ایران از کشور‌های عضو اکو بوده و مابقی که در حدود ۶۷۴۹ میلیون دلار است، مربوط به صادرات ایران به کشور‌های عضو اکو بوده است. در این میان کمترین میزان تجارت ایران با کشور تاجیکستان (۲۴ میلیون دلار) و بیشترین حجم تجارت مربوط به ترکیه (۶۹۲۳ میلیون دلار) بوده است.

تجارت ۹.۲ میلیارد دلاری ایران با اکو

گمرک جمهوری اسلامی ایران نیز اعلام کرد که در هفت ماه نخست امسال ۲۰.۳ میلیون تن کالا به ارزش ۹ میلیارد و ۲۳۳میلیون دلار بین ایران و ۹ کشور عضو اکو تبادل شد که نسبت به‌مدت مشابه ۴۳ درصد در وزن و ۴۸ درصد در ارزش رشد داشته است. بر این اساس ۱۷ میلیون و ۴۴۰ هزار و ۶۱۷ تن به ارزش شش میلیارد و ۳۰ میلیون و ۵۴۴ هزار و هفت دلار آن سهم صادرات و دو میلیون و ۸۸۷ هزار و ۲۲۲ تن به ارزش سه میلیارد و ۳۰۲ میلیون و ۹۹۲ هزار و ۷۸۵ دلار نیز سهم واردات از این کشور‌ها بوده است.