یک بام و دوهوای بازار سهام!
_ روزنامه رسالت نوشت: وضعیت بازار سهام در روز‌های اخیر با نوسان روبه رو شده است و موجی از بی‌اعتمادی در کنار جوی پر ابهام در فضای اقتصادی کشور منجر شده تا سرمایه‌ها از بازار سرمایه خارج شوند به‌طوری‌که شاخص کل بورس روز شنبه کانال یک‌میلیون و ۴۰۰ هزار واحدی را از دست داد و در کانال یک‌میلیون و ۳۰۰ هزار واحدی قرار گرفت.
شروع بورس در آخرین روز آبان ماه سبز بود، اما بی‌ثباتی در آن موج می‌زند و به‌زعم تعدادی از کارشناسان بازار، دلیل اصلی افت اخیر شاخص فروش اوراق دولتی با نرخ بهره ۲۴ درصد است. مجید عشقی، رئیس سازمان بورس که از ۲۱ مهر به‌عنوان ششمین رئیس سازمان بورس منصوب‌شده است، طی این مدت نتوانسته مانع از ریزش ادامه‌دار شاخص و قیمت‌ها و تشدید بی‌اعتمادی‌ها شود و هنوز از برنامه‌های خود برای بهبود وضعیت بازار سخن نگفته است.
عشقی در اظهارنظر اخیر خود بخشی از ناپایداری بورس را به تصمیماتی که در سطح کلان و بدون توجه به اقتضائات و اصول حاکم بر بازار سرمایه اتخاذ می‌شود، مرتبط دانسته است.
در اقتصاد ایران همواره متغیر‌های سیاسی نقش مهمی در تعیین وضعیت آن ایفا می‌کنند و به همین علت بخش مهمی از سیاست‌های پولی و مالی کشور ازجمله در بازار ارز از تحولات سیاسی تأثیر می‌پذیرند. طبیعی است اثرپذیری بازار‌های مختلف بر بورس هم سایه می‌اندازد و کارایی متغیر‌های اقتصادی صرف را به حداقل می‌رساند.
در شرایط فعلی مؤلفه‌هایی ازجمله کنترل نقدینگی، جبران کسری بودجه دولت، افزایش درآمد نفتی و توافقات هسته‌ای از مهم‌ترین عوامل تأثیرگذار بر وضعیت بازار سهام هستند که هرکدام می‌توانند بر روندی که بازار در حال طی آن است تأثیر بگذارد.
فروش اوراق دولتی کمر بازار را خم کرد
مصطفی صفاری، کارشناس بورسی با اشاره به فروش اوراق دولتی و تأثیر آن در وضعیت بازار سهام گفت: اوراق دولتی و بازار سرمایه دو رقیب یکدیگر محسوب می‌شوند و نرخ بهره اوراق، تعیین‌کننده‌ای برای گردش سرمایه در بازار محسوب می‌شود به همین علت وقتی نرخ اوراق اقساط بدون ریسک به ۲۴ درصد می‌رسد P به E بدون ریسک را به ۴ می‌رساند درحالی‌که P به E بازار ۷ است. این اقدام در دولت قبل رخ داد و نرخ بهره از ۲۰ به ۲۵ رسید و اکنون این اشتباه هم در دولت فعلی در حال انجام است که منجر به منفی شدن بورس می‌شود.
وی ادامه داد: درصورتی‌که این روش اصلاح نشود، امکان ریزش مجدد بازار هم وجود دارد. اکنون P به E بسیاری از شرکت‌های بزرگ به زیر ۵ رسیده، اما در مقابل نرخ بهره بدون ریسک اوراق دولتی بالا رفته است. در شرایط فعلی جذابیت بازار کاهش پیداکرده درحالی‌که سودآوری بسیاری از شرکت‌ها در حدود ۷۰ درصد افزایش داشته است. به گفته صفاری، دولت برای جبران کسری بودجه اصرار بر عدم استقراض از بانک مرکزی دارد و به همین علت نرخ بهره را بالابرده است. دولت قبل هم با استفاده از این روش باعث شد بدترین سال بازدهی بورس رقم بخورد.
صفاری با اشاره به عملکرد دولت در حمایت از بازار سرمایه گفت: دولت سیزدهم از ابتدا حمایت خود را از بورس اعلام کرد، اما تاکنون اتفاقی نیفتاده است. هنوز اعتماد به بازار بازنگشته و افزایش نرخ اوراق دولتی هم به بی‌اعتمادی بیشتر آسیب‌زده است.
روند نزولی شاخص بورس نگران‌کننده نیست
علیرضا کدیور، دیگر کارشناس بازار سرمایه درباره روندی که بورس در روز‌های اخیر طی کرده است، گفت: از دست دادن کانال یک‌میلیون و ۴۰۰ هزاری شاخص بورس نمی‌تواند به‌عنوان مسئله نگران‌کننده‌ای درنظر گرفته شود و این نقطه سیگنالی برای افت بیشتر شاخص مطرح نیست.
وی درباره اینکه چرا بازار روند ثابت و رو به نزولی را طی می‌کند، گفت: متأسفانه سرمایه‌گذاران حقیقی نه‌تنها اقدام به خرید و ورود پول به بازار نمی‌کنند بلکه نقدینگی را هم از بازار خارج می‌نمایند. این در شرایطی است که قیمت سهم‌ها ازلحاظ بنیادی و تکنیکالی هم در موقعیت ارزنده‌ای قرار دارد، اما به لحاظ روانی سرمایه‌گذاران حقیقی تمایل به خرید ندارند. کدیور ادامه داد: بازار به علت خروج نقدینگی نمی‌تواند روند صعودی بگیرد، اما این شرایط در آینده نزدیک و شاید تا یک ماه بعد روند رو به رشدی را به خود می‌بیند. این اتفاق تابع شرایط و متغیر‌های بیرونی ازجمله نتیجه ادامه روند مذاکرات برجامی و مسائل بازار ارز می‌شود. با توجه به این متغیر‌ها بازار سهام با شتاب خوبی به سمت بالا حرکت کند.
این کارشناس بازار سرمایه درباره احتمال حذف سیاست ارز دولتی و تأثیر آن بر بازار سهام گفت: مجلس با رد دو فوریت بررسی حذف سیاست ارز ۴۲۰۰ تومانی نشان داد که عجله‌ای برای این موضوع ندارد و به نظر می‌رسد حذف این سیاست تا پایان سال به تعویق بیفتد. درصورتی‌که ارز ترجیحی حذف شود تأثیر مثبتی بر بعضی از سهام شرکت‌های بورسی می‌گذارد. درنهایت سیاست ارز ۴۲۰۰ تومانی حذف خواهد شد و برآورد می‌شود در اوایل سال آینده این اتفاق رخ بدهد.
وی با اشاره به قیمت‌گذاری دستوری و تأثیر آن بر صنایع بورسی گفت: سرکوب قیمت‌ها از سوی دولت‌ها بر روی بسیاری از کالا‌ها با عنوان حمایت به اقشار مختلف جامعه انجام می‌گیرد، اما این اقدام به بسیاری از صنایع ضربه وارد کرده است. این روند از سال‌های قبل وجود داشته و تا سال‌های بعدی هم ادامه پیدا می‌کند. حذف این سیاست تأثیرات مثبتی بر بورس خواهد داشت و ریسک را در آن کاهش می‌دهد.
کدیور درباره چشم‌انداز روندی که تا پایان سال شاخص بورس می‌تواند طی کند، افزود: اگر اخبار خوبی راجع به برجام و مذاکرات هسته‌ای مخابره شود، شاخص تا پایان سال روند خوبی را طی می‌کند. درصورتی‌که نرخ ارز هم به روند صعودی خود ادامه دهد برافزایش ارزش سهام شرکت‌های بورسی تأثیرگذار خواهد گذاشت.
کدیور در پایان با رد دستکاری دولتی در تعیین وضعیت بازار سهام گفت: من هیچ نشانه‌ای راجع به دستکاری نمی‌بینم، اما با توجه به شعار‌های داده‌شده توسط دولت هیچ اقدامی در این زمینه انجام داده نشده و برای بهبود وضعیت بورس بیشتر شعار داده‌شده است تا اینکه عملی قابل‌قبول در این زمینه انجام بگیرد.