مشاغل «آینده‌دار»؛ از رستوران‌داری مجازی تا تولید قاشق و چنگال خوراکی
_ تجارت نیوز نوشت: واقعیت این است که جهان با سرعتی بسیار بیش از قبل در حال تغییر است و گاهی اوقات تغییرات به قدری سریع و بنیادین هستند که افراد فرصت تطبیق پیدا کردن با آن‌ها را نخواهند داشت. مثلا، تا همین دو دهه پیش، «عکاسی آنالوگ» همچنان شکل اصلی عکاسی بود و «عکاسی دیجیتال» پدیده‌ای بود که در مقابلش مقاومت می‌شد. (خیلی‌ها دیالوگ معروف مرحوم «فتحعلی اویسی» در سریال «بدون شرح» را یادشان هست: «دیجیتالم کجا بود؟!»).
اما ورق ناگهان برگشت و بسیاری از عکاسی‌ها در همین ایران ناچار به تغییر شغل شدند. این روز‌ها حداکثر مراجعه مردم برای عکاسی آنالوگ، برای چاپ عکس‌هایی است که ممکن است روی مدارک رسمی ضمیمه شوند و این در حالی است که عمده این عکس‌ها هم با دوربین‌های دیجیتال گرفته می‌شوند. (به وضعیت شرکت‌های مطرحی همچون شرکت ژاپنیِ Nikon هم فکر کنید که صنعت دیجیتال، ضربه‌ای غیرقابل جبران به سودآوریِ آن‌ها وارد کرد.)
آیا باید شغل‌مان را عوض کنیم؟!
اما حالا دیگر تقریبا همه ما باید نگران باشیم که با ظهور «هوش مصنوعی» (Artificial Intelligence)، ممکن است مشاغل‌مان را از دست بدهیم. صحبت، حتی از به خطر افتادن موقعیت شغلیِ وکلا، پزشکان، اساتید دانشگاه و مدیران ارشد بازرگانی در شرکت‌های بزرگ هم هست. (هوش مصنوعی می‌تواند جریان تجاری ابرشرکت‌ها، اعم از خرید و فروش را کنترل کند، آن هم همین امروز!)
البته که شغل‌های جدیدی هم به واسطه همین «هوش مصنوعی» پدید خواهند آمد و این موضوع یک‌طرفه نیست. با این همه، شاید بتوان پرسید با پیش‌بینی تغییراتِ فردا، امروز چه مشاغلی به اصطلاح «آینده‌دار» به حساب می‌آیند؟ در این نوشته به ۵ مورد از این مشاغل اشاره می‌کنیم:
۱- «اعطای وام‌های شخصی»: خداحافظی با بانک‌ها!
جهانی را تصور کنید که در آن، برای تامین مالی، دیگر نیازی به بانک‌ها یا موسسات اعتباری نداشته باشید، بلکه بتوانید برای کسب و کارتان از اشخاص یا شرکت‌های دیگر وام بگیرید. ما همین حالا هم در همین جهان زندگی می‌کنیم، اما ظاهرا دنیای دیجیتال امکانات بهتری در این خصوص در اختیار ما قرار خواهد داد.
اگر شما یک طرح توجیهیِ خوب (و البته پارتیِ خوب!) داشته باشید، می‌توانید برای آغاز یا توسعه کسب و کارتان مثلا ۵ میلیارد تومان از بانک وام بگیرید. اما نکته این است که این وام‌ها در اختیار همه نیستند و وضعیت اقتصاد ایران هم به گونه‌ای است که بانک‌ها به هر کسی چنین تسهیلاتی نمی‌دهند.
اما اگر ساز و کاری مجازی ایجاد شود که وام‌دهنده را به وام‌گیرنده وصل کند چطور؟ «وام شخص به شخص» (Peer-to-peer lending) ایده‌ای است که می‌تواند در آینده توسعه پیدا کند. در کشور‌هایی مانند ایالات متحده آمریکا، این شکل از اعطای وام و تسهیلات همین حالا هم در جریان هستند و منع قانونی ندارند و هر چند ساختار مالیِ ایران سخت‌گیری‌های خاص خودش را دارد، کلیت ایده شاید در ایران هم قابل پیاده‌سازی باشد.
در این شکل از اعطای تسهیلات، اگر شما پس‌اندازی دارید که نمی‌دانید چطور می‌توانید با آن سرمایه‌گذاری کنید، می‌توانید در قالب یک پلت‌فرم آنلاین، سرمایه را به کسی که ایده‌ای در سر دارد، ولی پول ندارد، وام بدهید.
تعیین درصد سود، مدت زمان بازپرداخت وام و اینکه اصلا وام را به چه کسی بدهید و چگونه آن را پس بگیرید، همه و همه به شما و دریافت‌کننده وام بستگی خواهد داشت و دیگر موسسه اعتباری یا بانکی وجود ندارد که واسطه این فرآیند باشد. این کار شدنی است و تنها نیاز به زیرساخت‌های قانونی دارد، اما تصور کنید که راه‌اندازی یک کسب و کار خُرد، در چنین دنیایی چقدر راحت‌تر خواهد بود!
۲- «رستوران‌های مجازی»: برند مهم نیست!
بروز همه‌گیری کرونا ضربات جبران‌ناپذیری به صنعت رستوران‌داری (که می‌توان کافه‌ها را هم جزو آن‌ها در نظر گرفت) وارد کرده و این موضوع تنها به ایران هم اختصاص ندارد. روزنامه آمریکاییِ «واشنگتن‌پست»، به تازگی به نقل از شرکت Technomic که به رستوران‌ها خدمات مشاوره‌ای ارائه می‌دهد، نوشته بود که بین ۲۰ تا ۲۵ درصد از رستوران‌های کوچک و خصوصی در آمریکا، پس از کرونا برای همیشه بسته شده‌اند.
اما راه حل هم همین حالا در دسترس است: ایجاد رستوران‌های مجازی (یا آن‌طور که در آمریکا معروف شده، Ghost Kitchens). در این شکل از صنعت رستوران‌داری، کسی برای غذا خوردن به محل رستوران مراجعه نمی‌کند. بنابراین، نیازی به میز و صندلی و سفارش‌گرفتن هم وجود ندارد و هزینه‌ها کم می‌شوند.
در ایران، نمونه این رستوران‌ها پیش‌تر هم وجود داشت (آشپزخانه‌ها یا «کترینگ‌ها»)، اما می‌توان به موارد جالب‌تری هم فکر کرد. مثلا، در حالی که بسیاری از سفارش‌ها برای دریافت غذا در منزل و محل کار حالا از طریق پلت‌فرم‌های آنلاین سفارشِ غذا انجام می‌گیرند، دیگر واقعا حتی مهم نیست که یک رستوران غذا را تحتِ برند خودش تولید کند!
به این فکر کنید که یک رستوران، یک برند و یک غذایِ خوب دارید، اما همه این‌ها در واقع مجازی هستند و ممکن است غذای شما را رستوران نام‌ونشان دارِ دیگری که سرآشپزِ خوبی هم دارد، تولید کند. برای مشتری، کیفیت مهم است و اعتماد به برند.
۳-کارشناس «فیتنسِ دیجیتالی»: عضله‌سازی در خانه!
ورزش در خانه هم یکی از آن موضوعاتی است که در دوران خانه‌نشینیِ کرونایی بسیار همه‌گیر شد و عجیب نیست که شاهد رشد این حوزه در سال‌های آینده هم باشیم. بسیاری از ورزش‌های حوزه تناسب اندام، نیازی به تجهیزات سنگینِ باشگاهی ندارند و با یک کِش یا یکی دو وزنه، حتی در خانه هم می‌شود تناسب اندام را حفظ کرد.
پلت‌فرم‌های آنلاینِ آموزش شیوه حفظ تناسب اندام (یا همان «فیتنس») در آینده بسیار همه‌گیرتر خواهند شد و شاید حتی تجهیزات ارزان‌قیمتِ خانگی برای این شکل از ورزش هم تولید شوند. سرمایه‌گذاری برای تبدیل‌شدن به یک مربیِ آنلاین یا حتی تولیدکننده تجیهزات ورزش در خانه، آینده روشنی دارد.
۴- «حوزه پرینتر‌های سه‌بعدی»: هدیه تولد را خودتان پرینت کنید!
خیلی‌ها مطمئن هستند که هر کاری در حوزه پرینتر‌های سه‌بعدی (۳ D printing)، آینده خوبی خواهد داشت و این البته حدس کاملا درستی است! پرینتر‌های سه‌بعدی، آینده صنعت را دگرگون خواهند کرد و این پیش‌بینی، دیر یا زود در تمام حوزه‌ها (از ساختمان‌سازی گرفته تا تولید هدایا و اشیای شخصی به سفارش مشتری) محقق خواهد شد.
همین حالا، در ایران کسب و کار‌هایی وجود دارند که از شما یک عکس سه‌بعدی می‌گیرند و بعد با استفاده از پرینتر سه‌بعدی، آن را به یک مجسمه کوچک تبدیل می‌کنند که در واقع، یادگاریِ سه‌بعدی شما برای روی میزِ پذیرایی خانه‌تان خواهد بود.
در آینده کاملا نزدیک، صنعت ساختمان‌سازی هم با پرینتر‌های سه‌بعدی متحول خواهد شد و ساخت خانه یا ویلا، به سفارش مشتری و در زمانی بسیار کم، با استفاده از پرینتر‌های سه‌بعدی مقدور خواهد بود. سرمایه‌گذاری برای ساخت یا خرید این پرینتر‌ها یا شیوه کار با آن‌ها برای مصارف گوناگون‌شان، بدون شک بازدهی خوبی خواهد داشت.
۵-پلاستیک‌زدایی: قاشق و چنگال‌تان را بخورید!
خوشمان بیاید یا نه، پلاستیک به زودی از رده خارج خواهد شد. پلاستیک یکی از اصلی‌ترین آلاینده‌های دنیا است و حالا دارد اقیانوس‌ها را پر می‌کند. تخمین زده می‌شود که روزانه حدود ۳۰ میلیون بطری آب پلاستیکی در دنیا فروخته می‌شود و این جدا از بطری‌های نوشابه، آب‌میوه و یا موارد مشابه است. تعداد ماسک‌هایِ دارای الیاف پلاستیکی که روزانه در جهان مصرف می‌شود هم حالا به لطف کرونا میلیاردی شده است.
کنار گذاشتن پلاستیک روندی است که شروع شده و بسیاری از کشور‌ها آن را در ساختار قوانین‌شان هم آورده‌اند. مثلا، در کشور‌هایی مانند آلمان یا حتی ترکیه، استفاده از کیسه پلاستیکی مالیات دارد و خریدار تشویق می‌شود که از کیسه‌های پلاستیکی استفاده نکند.
اما اگر قرار باشد پلاستیک را کنار بگذاریم، می‌توانیم به پول درآوردن از آن هم فکر کنیم! کسب و کار‌های متعددی می‌توانند در این حوزه شکل بگیرند و از قضا، کشور‌های ثروتمند هم مشتری محصول شما خواهند بود.
تولید قاشق و چنگال‌های «خوراکی»، یکی از راه‌حل‌ها است که امتحان هم شده است. در این شیوه، با استفاده از موادی مانند گندم، برنج یا ذرت (و برخی افزودنی‌های فنی!) قاشق و چنگال‌هایی تولید می‌شوند که می‌توانید پس از پایان غذا آن‌ها را هم بخورید!
تولید مواد قابل بازیافت در طبیعت و ساخت کیسه با آن‌ها هم می‌تواند ایده یک کسب و کار باشد. در ایران، کیسه‌های زباله قابل بازیافت در طبیعت، همین حالا هم در قفسه فروشگاه‌های زنجیره‌ای به فروش می‌رسند (و البته گران‌تر از کیسه‌های معمولی هستند)، اما آیا به این فکر کرده‌اید که صادرات چنین محصولی به کشور‌های دیگر چقدر پول‌ساز خواهد بود؟