تقویم تاریخ؛ از درگذشت یاسر عرفات تا پایان جنگ جهانی اول

_ خبرگزاری صدا و سیما نوشت: مهم‌ترین رویداد‌های تاریخی جهان در چنین روزی (بیستم آبان) به شرح زیر است:

درگذشت فقیه مبارز آیت ‏اللَّه سیدابوالفضل خسروشاهی

۳۵ سال پیش در چنین روزی بیست آبان سال ۱۳۶۵ هجری شمسی فقیه مبارز آیت ‏اللَّه "سیدابوالفضل خسروشاهی" درگذشت. وی پس از سال‏‌ها تحصیل در تبریز و نجف، به مقام عالی اجتهاد و فقاهت دست یافت و در دوران اختناق رضاخانی در تبریز و درکنار پدر، به تبلیغ احکام و ارشاد مردم پرداخت. آیت‏ اللَّه خسروشاهی در جریان حاکمیت فرقه دموکرات در آذربایجان در سال ۱۳۲۴ ش، علیه حاکمان وابسته به شوروی در تبریز مبارزه کرد، به طوری که طرح ترور وی و برادر مجتهدش، سید احمد نیز ریخته شد. اما قبل از اجرای ترور، حکومت دموکرات‏‌ها متلاشی شد و ایشان دوباره به وظایف دینی خود ادامه داد. آیت‏ اللَّه خسروشاهی در راه ابلاغ احکام الهی و نشر اندیشه‏‌های دینی، بار‌ها از طرف حکومت پهلوی در تبریز تحت آزار و فشار قرار گرفت، اما همواره بر ایمان و اعتقادش استوار ماند. وی در بیستم آبان ۱۳۶۵ ش در هشتاد و چهار سالگی وفات یافت.

انتشار نخستین روزنامه فارسی زبان در ایران

۱۷۶ سال پیش در چنین روزی، پنجم ربیع الثانی سال ۱۲۶۷ هجری قمری نخستین روزنامه فارسی زبان به نام «وقایع اتّفاقیه» در تهران منتشر شد. انتشار این روزنامه در سومین سال سلطنت ناصرالدین شاه قاجار و به دستور میرزا تقی خان امیرکبیر، صدراعظم با کفایت آن دوره آغاز شد. مدیریت و سردبیری این روزنامه برعهده حاج میرزا تذکره چی بود و اخبار آن هم تحت نظارت امیرکبیر گردآوری می‌شد. مطالبی که دراین روزنامه چاپ می‌شد، اخباری از دولت ایران، جهان و ترجمه مقالات علمی از مطبوعات اروپا و آگهی بود. چهل و یک شماره از این روزنامه در عصر صدارت امیرکبیر منتشر شد و چهل و نهمین شماره آن حاوی خبر قتل این شخصیت باکفایت و میهن دوست بود. وقایع اتفاقیه تا ۴۷۲ شماره منتشر شد و بعد‌ها تحت نام‌های دیگری انتشار آن ادامه یافت.

پایان جنگ جهانی اول

۱۰۳ سال پیش در چنین روزی، یازدهم نوامبر سال ۱۹۱۸ میلادی جنگ جهانی اول با امضای معاهده متارکه جنگ، خاتمه یافت. این جنگ طی سال‌های ۱۹۱۴ تا ۱۹۱۸ میلادی، میان متفقین یعنی دولت‌های روسیه، انگلیس، فرانسه و ایتالیا از یک سو و دولت‌های محور یعنی آلمان، بلغارستان، عثمانی و امپراتوری اتریش - مجارستان از دیگر سو، جریان داشت. طی این جنگ، بیش از پانزده میلیون نفر کشته و ۲۰ میلیون نفر مجروح شدند. همچنین خسارت‌های زیادی به کشور‌های درگیر در نبرد وارد آمد که ۱۵۰ میلیارد دلار تخمین زده شده است. پس از جنگ، متفقین قرارداد صلح ورسای را تصویب کردند که به موجب آن، آلمان متحمل مجازات‌های سیاسی، اقتصادی و نظامی شدیدی شد.

درگذشت یاسر عرفات

۱۷ سال پیش، در روز یازدهم نوامبر سال ۲۰۰۴ میلادی «یاسر عرفات» رئیس تشکیلات خودگردان و رهبر سازمان آزادی بخش فلسطین درگذشت. وی در سال ۱۹۲۹ متولد شد و از جوانی، مبارزه با رژیم اسرائیل را آغاز کرد. عرفات در سال ۱۹۴۶ برای تحصیل در دانشگاه قاهره به مصر رفت و پنج سال بعد در رشته معماری فارغ التحصیل شد. او در سال ۱۹۶۵ به فلسطین بازگشت و جنبش «فتح» را برای مبارزه با رژیم صهیونیستی پایه گذاری کرد. وی چهار سال بعد، رهبری سازمان آزادیبخش فلسطین را که متشکل از سازمان‌های مختلف فلسطینی بود، به دست گرفت و تا پایان عمر این سمت را حفظ کرد. این رهبر فلسطینی در دهه ۱۹۷۰ یک سری از مبارزات را علیه تل آویو رهبری کرد. اما در سال ۱۹۸۲، پس از حمله نظامیان صهیونیست به لبنان، که مقر ساف در آن قرار داشت، عرفات فرمان عقب نشینی نیروهایش را به تونس صادر کرد. این اقدام عملاً به معنای پایان عملیات مسلحانه سازمان آزادی بخش فلسطین علیه رژیم صهیونیستی بود. یاسر عرفات در سال ۱۹۸۸ رژیم اسرائیل را به رسمیت شناخت و سه سال بعد، مذاکرات سازش با صهیونیست‌ها را آغاز کرد. حاصل این گفتگوها، امضای پیمان اسلو میان سازمان آزادیبخش فلسطین و رژیم صهیونیستی در سال ۱۹۹۳ بود. اما این رژیم به بسیاری از توافقات خود عمل نکرد و به همین دلیل از سال ۲۰۰۰، مردم فلسطین انتفاضه مسجدالاقصی را آغاز کردند. رژیم صهیونیستی از سال ۲۰۰۲ خروج عرفات را از شهر رام الله در کرانه باختری رود اردن ممنوع کرد، اما وی به علت شدت یافتن بیماریش به پاریس منتقل شد و پس از دو هفته، در ۷۵ سالگی درگذشت.

تولد داستایوفسکی، خالق جنگ و صلح

۲۰۰ سال پیش در چنین روزی، یازدهم نوامبر سال ۱۸۲۱ میلادی «فئودور داستایوسکی» (Fyodor Dostoyevsky)، نویسنده نامدار روسی به دنیا آمد. وی در جوانی به مدرسه مهندسی نظام رفت، اما به تدریج به مطالعه ادبیات کشور‌های جهان گرایش یافت و در پایان دوره نظام به طور مستمر و جدی به کار در زمینه ادبیات پرداخت. داستایوسکی در سال ۱۸۴۹ میلادی به جرم فعالیت‌های سیاسی دستگیر و زندانی شد و درپی آزادی از زندان، با استفاده از تجربیات خود، آثار ارزشمندی در ادبیات روسیه پدید آورد. از آثار داستایوسکی می‌توان به «برادران کارامازوف» و «خاطرات خانه اموات» اشاره کرد. وی در سال ۱۸۸۱ درگذشت.

کشف ویروس فلج اطفال

۶۸ سال پیش در چنین روزی، یازدهم نوامبر سال ۱۹۵۳ میلادی ویروس فلج اطفال عامل یکی از خطرناک‌ترین بیماری‌ها، کشف شد. این ویروس از آنجا که بیشتر، کودکان را مورد حمله قرار می‌دهد و باعث فلج شدن آن‌ها می‌شود، ویروس فلج اطفال نام گرفته است. دکتر "یوناس سالک" (Jonas Salk) کاشف این ویروس، چندی پس از کشف آن، واکسن ضد فلج اطفال را نیز کشف کرد. اکنون در بسیاری از کشور‌ها، بیماری فلج اطفال ریشه کن شده و در برخی دیگر از کشور‌ها، موارد آن کاهش یافته است. باوجود این، مبارزه با ویروس خطرناک فلج اطفال هنوز ادامه دارد.