لغو تحریم‌های غیرقانونی؛ اولویت دولت مردمی در مذاکره با ۱+۴/ پرهیز از پذیرش وعده‌های توخالی آمریکا
- مصطفی رضایی - تقریباٌ هشت سال قبل در چنین روزهای پاییزی که دولت جدید کار خود را تازه شروع کرده بود، زمزمه‌های آنچه مذاکره با غرب خوانده می‌شد، به گوش می‌رسید و یک طیف حزبی نیز به شدت در حال تلاش برای دو قطبی‌سازی جامعه بود تا جایی که موفق شد از دوقطبی کاذب و مخرب «برجامیان و نابرجامیان» رونمایی کند.
این در حالی است که به قاعده روابط بینالملل، آنچه باعث تنظیم روابط کشورها می‌شود، چگونگی و کیفت تأمین منافع ملی است و نه امید و آرزوهای یک حزب! ولی مع‌الأسف در آن روزها، شق دوم یعنی نگاه حزبی و سلیقه جناحی غالب شد.
اما دولت مردمی در حالی با همان ویژگی زمانی یعنی در روزهای کوتاه پاییزی، سکانداری مذاکرات را به دست گرفته است که برخلاف سال ۹۲ بنا نیست بر مرکب حزبی و نگاه سلیقه‌ای سوار شود و همه تخم مرغ‌های زندگی یک ملت را در سبد ترک خورده اعتماد به غرب بگذارد؛ چرا که سیاست خارجی دولت سیزدهم بر پایه چند اصل سیاست متوازن، پویا، فعال و هوشمند استوار است.
بعد از خروج یکجانبه آمریکا از برجام در سال ۹۷، جلسات کمیسیون مشترک برجام، بین ایران و ۱+۴ به صورت مستمر برگزار می‌شد اما با روی کار آمدن بایدن به عنوان رئیس جمهور آمریکا، ادعا کرد به برجام باز خواهد گشت اما تا کنون اقدام عملی درخوری انجام نداده است.
جلسات کمیسیون مشترک برجام ۶ دور در وین برگزار شد تا اما همچنان به دلیل بی‌عملی طرف‌های غربی و نداشتن نتایج ملموس برای ایران، در همان دور ششم متوقف شد.
میرقاسم مومنی کارشناس مسائل بینالملل در همین زمینه به میزان گفت: برجام یک قرارداد کاملاً حقوقی بین ایران و ۱+۵ بود که تمام تعهدات طرفین در این توافقنامه مشخص شده و به امضای همه طرف‌ها رسیده است. اما با توجه به تزلزل آمریکا در سیاست خارجی، بعد از روی کار آمدن ترامپ به عنوان رئیس جمهور در سال ۲۰۱۶، به صورت یکجانبه و بدون در نظر گرفتن منافع ایران و حتی خود آمریکا و اروپا، از برجام خارج شد.
این کارشناس مسائل بینالملل اضافه کرد که این خروج آمریکا از برجام، به‌رغم پایبندی ایران به تعهداتی که داده و همکاری‌هایی که کرده بود، باعث شد از عمل به تعهدات خود در برجام سر باز بزند. البته کشورهای اروپایی هم با مماشات خود با آمریکا در هنگام خروج از برجام، آن را زمینگیر کردند.
حالا به گفته علی باقری‌کنی معاون سیاسی وزیر امور خارجه، بناست اولین دور مذاکره ایران و ۱+۴ در دولت جدید به منظور لغو تحریم‌های غیرقانونی و غیرانسانی روز ۸ آذر برگزار می‌شود.
معاون وزیر امور خارجه پیش از اعلام قطعی تاریخ قطعی مذاکرات، گفت‌وگو‌های خود با انریکه مورا هماهنگ‌کننده کمیسیون مشترک برجام، در تهران آغاز کرد و ادامه آن را در بروکسل پیگیری کرد.
باقری پیش از دیدار با مورا در بروکسل در توییتی نوشت: ایران مصمم به انجام مذاکراتی است که تحریم‌های ظالمانه و غیرقانونی را به صورت کامل و موثر لغو کرده، عادی‌سازی روابط تجاری و اقتصادی با ایران را تضمین کرده و ضمانت‌های معتبری برای عدم بدعهدی بیشتر فراهم کند.
در همین زمینه سعید خطیب‌زاده سخنگوی وزارت امور خارجه در یک نشست خبری، اظهار داشت: عملی که از دولت فعلی آمریکا دیدیم در جهت خلاف جهت اعلامی آن‌ها بوده است. مسیر ایالات متحده برای بازگشت به برجام روشن است؛ باید بپذیرید به عنوان مقصر وضعیت فعلی از مسیری که رفته برمیگردد، برای بازگشت از مسیر غلط هم باید تحریم‌های ظالمانه که بعد از خروج آمریکا از برجام اعمال شده یک جا و به صورت مؤثر بردارد و تضمین دهد هیچ دولتی در آمریکا مجدداً جهان و حقوق بینالملل را به سخره نخواهد گرفت و این شرایط را تکرار نخواهد کرد.
مومنی در این زمینه نیز تصریح کرد که یکی از شروط ایران برای اینکه آمریکا بتواند به برجام برگردد این است که تحریم‌ها را لغو کنند. تحریم‌های غیرقانونی و ظالمانه‌ای که به بهانه‌های مختلف بر ایران اعمال شده است و همچنین باید تعهد بدهند که مجدداً تحریم‌های جدیدی اعمال نشود و دوباره از برجام خارج نشوند.
معاون سیاسی وزارت امور خارجه پس از بروکسل، به دعوت همتای خود در وزارت امور خارجه فدراسیون روسیه، عازم مسکو شد. در این دیدار مقرر شد تصمیم گرفته شد رایزنی‌های در سطوح مختلف برای تقویت مواضع مشترک ادامه پیدا کند.
در راستای دیدارهای دوجانبه ایران با کشورهای عضو برجام، گفت‌وگوی بعدی معاون وزیر امور خارجه پس از بازگشت به تهران با همتای چینی‌اش انجام شد. علی باقری در توییتی از مواضع مشترک ایران و چین در قبال تحریم‌های غیرقانونی و غیرانسانی خبر داد و گفت: ایران و چین به عنوان شرکایی قابل اعتماد، در خصوص غیرقانونی بودن تحریم‌های یکجانبه آمریکا و اهمیت حاکمیت قانون در روابط بینالملل موضع مشترکی دارند.
در همین حال سعید خطیب‌زاده در یک نشست خبری درباره همین موضوع، گفت: مواضع تهران و پکن در خصوص رفع تحریم‌های غیرقانونی که بر جمهوری اسلامی ایران و مردم ایران اعمال شده، بسیار به هم نزدیک است و همچنین ما در خصوص تحریم‌های غیرقانونی بر پکن که توسط واشنگتن اعمال شده نزدیکترین مواضع را با هم داشتیم.
به گفته سعید خطیب‌زاده سخنگوی وزارت امور خارجه، علی باقری در هفته جاری عازم آلمان، فرانسه و انگلیس، سه کشور اروپایی عضو برجام است. خطیب‌زاده هدف از انجام این سفر‌ها را موضوعات دو جانبه عنوان کرد و افزود: طبیعی است که ایشان، به دلیل اینکه مذاکره‌کننده ارشد جمهوری اسلامی ایران هستند، در رابطه با مذاکرات پیش رو هم صحبت خواهند کرد.
این درحالی است که حسین امیرعبداللهیان وزیر امور خارجه نیز در یک نشست خبری درباره از سرگیری مذاکرات میان ۱+۴ گفته بود که «نمی‌خواهیم از نقطه بن بست مذاکرات وین وارد مذاکرات شویم، ولی فرمتی که در مذاکرات وین شکل گرفته را قبول داریم.»
میرقاسم مومنی همچنین یادآور شد که سیاست آمریکا از همان ابتدا زیاده‌خواهی بوده و هیچ وقت به دنبال برقراری صلح نبودند؛ بلکه به دنبال فرصتی بودند تا تحریم‌های خود را علیه ایران تنگ‌تر کنند که در زمان انعقاد برجام آن را به دست آوردند. این موضوع همواره سیاست خصمانه آمریکا را نشان می‌دهد و تیم مذاکره‌کننده و سایر مسئولان بایر این موضوع را در نظر داشته باشند.
این کارشناس مسائل بینالملل افزود: بنابراین لغو موثر تحریم‌ها باید مورد توجه باشد؛ زیرا ممکن است برای نمایش‌های تبلیغاتی تعدادی از تحریم‌ها علیه اشخاص و نهادهایی که تأثیری بر اقتصاد ایران ندارد لغو کنند. اما باید در زمان راستی‌آزمایی به این موارد توجه شود.
سخنگوی دستگاه دیپلماسی درباره اصول حاکم بر دور جدید مذاکرات ایران با ۱+۴ گفت که اصل حاکم بر توافقات و گفت‌وگوها در وین این است که تا همه چیز توافق نشود درباره هیچ چیز توافق نشده است و این اصل اساسی بوده که از روز اول گفته شده و الان هم با جدیت بیشتری پیگیری می‌شود. مطمئن باشید آنچه تا به امروز در وین گفته شده پیش‌نویس‌هایی از گفت‌وگوها بوده و چون همه چیز توافق نشده، عملاً هیچ چیزی توافق نشده بوده است.
به هر روی، لغو تحریم‌های یکحانبه و غیرقانونی آمریکا علیه ملت ایران برای تیم مذاکره‌کننده و دولت جدید در اولویت قرار دارد و آن‌طور که به نظر می‌رسد، رژیم آمریکا باید برای اینکه بتواند به میز مذاکرات بازگردد، اول باید به یک جمع‌بندی در خصوص لغو تحریم‌ها برسد.