رنج بی‌پایان حمل و نقل عمومی تهران از کمبود و فرسودگی ناوگان
_ تسنیم نوشت: طرح ترافیک برای پایتخت نشین‌ها و افرادی که روزانه مهمان این کلانشهر هستند، نام دیرینه و آشنایی است؛ طرحی که در ۴۲ سالی که از اجرای آن می‌گذرد بار‌ها دستخوش تغییر شده است تا به کاهش ترافیک و آلودگی هوای تهران کمک کند.
به‌جز مرحله نخست اجرای طرح که ایجاد مسیر ویژه برای اتوبوس‌های شرکت واحد بود، مراحل بعدی، اعمال محدودیت برای خودرو‌های شخصی، افزایش زمان اجرای طرح در طول روز و گسترده کردن محدوده آن بوده است؛ در هر مرحله نیز مسئولان مربوطه امیدوار بودند با نسخه جدید وضعیت آلودگی و ترافیکی تهران بهبود یابد، اما هیچگاه دستاودر محسوسی حاصل نشد.
یکی از تغییرات اخیر این طرح ساعت اجرای آن بوده که با شیوع ویروس کرونا از ساعت ۶:۳۰ صبح تا ۱۹ اجرا می‌شد، اما در راستای کمک به حفظ سلامتی شهروندان، ساعت اجرای آن به ۸:۳۰ تا ۱۶ با مجوز یک بار خروج رایگان از ساعت ۱۴:۳۰ تغییر یافت.
اما با افزایش سرسام‌آور ترافیک تهران به ویژه در ماه‌های اخیر و بر اساس تصمیم شورای حمل و نقل و ترافیک تهران مقرر شد در گام نخست، از تاریخ ۱۰ آبان ماه، ساعات صبحگاهی طرح ترافیک از ساعت ۸:۳۰ به ۷:۳۰ صبح و ساعت عصرگاهی از ۱۶ به ۱۷ تغییر یابد، در گام دوم یعنی از ابتدای آذرماه نیز ساعت اجرای طرح در نیمه دوم سال از ساعت ۰۶:۳۰ تا ۱۸:۰۰ خواهد بود.
اگرچه به عقیده بسیاری از کارشناسان از جمله «علی‌اصغر قائمی» عضو کمیسیون عمران و حمل و نقل شورای شهر تهران تأثیر تغییر ساعت اجرای طرح، چشمگیر نخواهد بود، اما طبق بررسی‌های صورت گرفته این انتظار وجود دارد که ترافیک بین ۱۸ تا ۳۰ درصد کاهش یابد این در حالی است که همواره با کاهش اندک ترافیک، نگرانی‌هایی از افزایش ازدحام مسافران مترو و اتوبوس وجود داشته است.
علی عبدالله‌پور، مدیرعامل شرکت بهره‌برداری متروی تهران و حومه در نخستین روز از اجرای طرح ترافیک با ساعت جدید اعلام کرد که دهم آبان نسبت به روز گذشته ۲۰ هزار نفر بر تعداد مسافران مترو افزوده شد که این امر به معنای افزایش ۵ درصدی مسافران است. البته دور از انتظار نیست که با بازگشایی مدارس و دانشگاه‌ها بر این آمار افزوده شود.
شبکه اتوبوسرانی تهران نیز از این قاعده مستثنی نبوده است؛ اگرچه امکان بررسی به روز آمار مسافران این حوزه وجود ندارد، اما مشاهدات میدانی حاکی از افزایش تعداد مسافران اتوبوسرانی دارد، البته عوامل دیگری هم در این مسئله دخیل است و آنطور که محمود ترفع مدیرعامل شرکت اتوبوسرانی شهر تهران اعلام کرده، پلیس راهور برای اینکه طول ترافیک را کم کند، خودرو‌های سواری را به مسیر خطوط ویژه اتوبوسرانی هدایت می‌کند و این امر مانع تردد اتوبوس می‌شود.
به گفته وی، زمانی که یک اتوبوس در خط ویژه نه راه پس و نه راه پیش دارد، در یک نقطه متوقف می‌شود بنابراین ازدحام مسافران آن خط در ایستگاه‌ها افزایش می‌یابد. اتوبوس‌ها باید به انتهای خط برسند تا دور بزنند و مسافران طرف دیگر خط را جابجا کنند، اما زمانی‌که اتوبوس در یک نقطه متوقف می‌شود، مسافر هر دو طرف خط در ایستگاه معطل می‌ماند.
ترفع ضمن اشاره به تشدید ترافیک در روز گذشته، گفت: باتوجه به شرایط کرونایی شهروندان بیشتر از خودروی شخصی استفاده می‌کنند و در همین زمان پلیس راهور به ناچار برای کاهش ترافیک معابر، خودرو‌های سواری را به مسیر ویژه اتوبوسرانی راه می‌دهد. پلیس راهور می‌خواهد مشکل ترافیک معابر را حل کند، اما از سوی دیگر اتوبوسرانی دچار مشکل می‌شود.
وی خاطرنشان کرد: دیروز ۶ دستگاه اتوبوس در فاصله ۲۰۰ متری میان خودرو‌های سواری قرار گرفته بودند، این موضوع را نمی‌توان به پای نامطلوب بودن سرویس‌دهی به مسافران منتظر در ایستگاه‌ها گذاشت چراکه اتوبوس به دلیل ترافیک در مسیر متوقف شده است.
با این حال نکته حائز اهمیت این است که ناوگان حمل و نقل عمومی در کلانشهر تهران از کمبود و فرسودگی رنج می‌برد در حالی که به گفته برخی از کارشناسان، مطلوبیت حمل و نقل عمومی باید به گونه‌ای باشد که مردم در بررسی نفع خود به این نتیجه برسند که استفاده از حمل و نقل عمومی به صرفه‌تر از استفاده از خودرو‌های شخصی است و حداکثر بعد از ۳۵۰ متر پیاده‌روی بتوانند به یکی از وسایل حمل و نقل عمومی دست یابند.
بدون شک برای دستیابی به چنین سطح و استانداردی در حوزه حمل و نقل عمومی علاوه بر عزم و اراده مسئولان مربوطه به یک نیروی محرک به نام بودجه و تخصیص اعتبارات مناسب هم نیاز است؛ تا زمانی که بودجه لازم برای گسترش و بهبود وضعیت مترو و اتوبوس تخصیص نیابد هزاران نقشه راه هم به سرانجام نخواهد رسید.
در حال حاضر همه امید‌ها به دولت جدید و تلاش‌های مدیریت شهری معطوف شده است و شهروندان چشم انتظار یک تحول برای خروج از این وضعیت بغرنج هستند تا هم شاهد ارتقای کیفیت سفر‌های درون شهری باشند و هم کاهش ترافیک و آلودگی هوا باشند.