قاتل ستون فقرات خود را بشناسید

_ درد در ستون فقرات، درست در محوری‌ترین و مرکزی‌ترین نقطه بدن انسان ممکن است امان آدمی را ببرد. گاهی می‌شود مانع این درد‌ها شد.

اما پیش از هر چیزی باید بدانید که در صورت فشار مداوم، آسیب‌های حاد یا مکرر یا عارضه‌های مختلف همچون بیماری‌های التهابی مفصل و آرتروز، می‌توانید درد را به خود هدیه دهید!

کمی با ستون مهره‌ها یا ستون فقراتتان آشنا شوید

محور اصلی و مرکزی بدن را ستون مهره‌ها تشکیل داده اند بطوری که در عقب ناحیهٔ تنه و درست در خط وسط قرار دارد.

ستون مهره‌ها از قاعدهٔ جمجمه شروع و در تمامی طول گردن و طول تنه امتداد می‌یابد.

جالب است بدانید، تعداد مهره‌های ستون مهره‌ها در کودکان ۳۳ عدد است که در بالغین پنج عدد از آن‌ها که ما قبل آخر هستند بهم جوش می‌خورند و سبب تشکیل استخوان خاجی می‌شوند و در نهایت ۴ مهرهٔ آخر نیز به‌هم جوش خورده، استخوان دنبالچه را به‌وجود می‌آورند.

با توجه به این تعاریف، تعداد مهره‌ها در افراد بالغ به ۲۴ قطعه تقلیل پید می‌کند.

همانطور که میدانید، در داخل هر کدام از مهره‌های ما سوراخ بزرگی وجود دارد و در طول ستون مهره‌ها مجرایی را تشکیل می‌دهند که نخاع، یعنی طنابی که از مغز جدا می‌شود در داخل آن قرار گرفته است. اتصال مهره‌ها به یکدیگر بسیار دقیق است و آن چنان استحکامی به ستون مهره‌ها می‌دهد که وزن بدن را به راحتی تحمل می‌کند و به چپ و راست؛ جلو و عقب نیز خم می‌شود، و در همین حال نخاع را که ساختمان عصبی بسیار ظریف و مهمی است، در داخل خود محافظت می‌کند.

مازه یا صُلب یا ستون فقرات نام‌های دیگری است که به ستون مهره ها؛ این بخش محوری اسکلت نسبت داده می‌شود و در حقیقت نوعی از مشخصه‌های اصلی مهره داران محسوب می‌شود.

باید به این نکته مهم توجه داشته باشید که، هر بخشی از ستون فقرات برای سلامتی و عملکرد بهینه‌ی کل ستون مهره‌ها و نخاع حیاتی است، چرا که قدرت هر مهره به دیسک‌ها و مهره‌های دیگر وابسته است و در صورت فشار مداوم، آسیب‌های حاد یا مکرر یا عارضه‌های مختلف همچون بیماری‌های التهابی مفصل و آرتروز، درد را برای فرد به ارمغان می‌آورد.

تشخیص و تعیین منشأ درد و مشکل موجود در ستون فقرات، دو نکته کلیدی برای تسکین درد و بازیابی عملکرد است.

معرفی شایع‌ترین عارضه‌های ستون فقرات

درد پایین کمر

درد پایین کمر شایع‌ترین ناراحتی ستون فقرات در میان بزرگسالان است. دردی که گاهی ممکن است در هر نقطه‌ای از پشت بدن از زیر دنده‌ها تا بالای پا‌ها احساس شود.

تحمیل فشار شدید، کشیدگی، آسیب دیدگی، شکستگی فشاری (کمپرشن)، بالا رفتن سن و بیماری‌هایی مانند پوکی استخوان و بیماری‌های التهابی مفصل، از علل درد پایین کمر و انتهای ستون فقرات است.

سیاتیک

درد، بی‌حسی یا گزگز که درپی تحریک عصب سیایتک در پایین کمر حس می‌شود، را سیاتیک می‌گویند.

تنگی کانال نخاع، بیماری‌های التهابی مفصل، تحت فشار قرار گرفتن عصب به دلیل آسیب‌دیدگی یا فتق دیسکی از علل درد سیاتیک است که به ریشه‌های عصب فشار می‌آورد.

رادیکولوپاتی

رادیکولوپاتی به بیماری عصب‌های نخاعی و ریشه‌های این عصب‌ها گفته می‌شود.

رادیکولوپاتی گردنی بر ریشه‌های عصبی نزدیک گردن تاثیر می‌گذارد و درد آن در بازو‌ها و دست‌ها منتشر می‌شود.

رادیکولوپاتی کمری سبب تحریک عصب‌های پایین کمر شده و درد آن در پا‌ها و پایین پا‌ها منتشر می‌شود.

ساییدگی، فرسایش، تحلیل رفتن، فتق دیسک و آسیب‌دیدگی از علل اولیه رادیکولوپاتی محسوب می‌شود.

دیسک دژنراتیو

مهره‌های کمری از پنج مهره تشکیل می‌شود که با دیسک‌های غضروفی محافظ از هم جدا می‌شود.

عارضه‌های فرسایشی ـ تخریبی یا حوادث مختلف به دیسک آسیب می‌زند و در نتیجه ماده داخلی دیسک از آن بیرون می‌زند و وارد کانال نخاعی می‌شود.

تنگی کانال نخاع

تنگی کانال نخاع تحت فشار قرار گرفتن بافت عصبی را به دنبال دارد و با درد و کاهش عملکرد پایین‌تنه همراه است.

در صورتی که تنگی کانال نخاع در قسمت مهره‌های گردنی باشد، طناب نخاعی تحت فشار قرار گرفته و عارضه‌ای به نام میلوپاتی پدید می‌آورد

باید بدانید که میلوپاتی سبب نقص در عملکرد دست‌ها و پا‌ها می‌شود.

آرتریت ستون فقرات

بیماری‌های التهابی مفصلی یا آرتریت ناحیه لگن و پایین کمر درد و کاهش حرکت را درپی دارد.

اسپوندیلولیستزی

سرخوردگی مهره یا همان اسپوندیلولیستزی به لغزش رو به جلوی یک مهره در ستون فقرات گفته می‌شود که معمولاً در ناحیه کمر رخ می‌دهد.

برخی افراد هستند که با نقص مهره متولد می‌شوند، حال آن که سرخوردگی مهره بقیه بیماران پی‌آمد آسیب‌دیدگی، شکستگی استرسی، عفونت یا بیماری‌های عامل این اختلال است. این عارضه در میان کودکان و نوجوانان ورزشکار درصد شیوع بالایی دارد.

میلوپاتی

میلوپاتی به کاهش تدریجی عملکرد عصبی در اثر اختلال‌های ستون فقرات گفته می‌شود.

این عارضه بطور معمول پی‌آمد تنگی کانال نخاع (تنگ شدن پیشرونده کانال نخاع) یا آسیب دیدگی ستون فقرات است.

اسکولیوز

اسکولیوز یا انحراف ستون فقرات سبب می‌شود که ستون فقرات انحنائی غیرعادی به یک طرف پیدا کند.

انحراف ستون فقرات بطور معمول در دوران کودکی یا نوجوانی بروز پیدا می‌کند و شدت آن از خفیف تا شدید متغیر است.

قوز

قوز یا کیفوز نوعی اختلال پیشرونده است که باعث خمیدگی مهره‌های صدری در کودکان و بزرگسالان می‌شود.

عموماً قوز نتیجه‌ی مشکلات رشدی، آسیب‌دیدگی، بیماری‌های دژنراتیوی مانند آرتریت و آرتروز یا پوکی استخوان همراه با شکستگی‌های فشاری است.

لوردوز یا گودی کمر

قوس رو به داخل شدید ستون فقرات نشانه‌ی لوردوز یا گودی کمر است.

گودی کمر برخی بیماران به اندازه‌ای منعطف است که خود به خود در زمان حرکت رو به جلو اصلاح می‌شود؛ لوردوز با این حد از انعطاف غالباً نیازی به مداخله‌ی درمانی ندارد.

چند نمونه از دشمنان ستون فقرات را بشناسید

شکم بزرگ

زمانی که فرد دارای شکمی بزرگ است، تعادل انحنای کمری یا لوردوز به هم می‌خورد و از این رو ستون مهره‌ها ناچار است انحنای مهره‌های سینه‌ای یا کیفوز را بیشتر کند و همین امر به گودی زیاد کمر، قوز پشتی و بر هم خوردن راستای قرار گرفتن سر و انحنای گردنی منجر می‌شود و درد ایجاد می‌شود.

بد خوابیدن

زمانی که اصول صحیح خواب رعایت نمی‌شود، فرد هر روز صبح از شدت درد قادر به بلند شدن نیست و در آن زمان باید به پهلو خوابیده و بالش را طوری قرار دهید که فاصله شانه تا سر را پر کند.

از طرف دیگر اگر به پشت بخوابید، قوس گردنی شما در صورت مناسب نبودن بالش به جای تمایل به عقب، به جلو آمده و آرتروز گردن و درد ایجاد می‌شود.

به این نکته توجه کنید که اگر بدون بالش بخوابید و یا از بالش کوتاه استفاده کنید، همان قدر به بدن خود آسیب می‌زنید که یک بالش بلند انتخاب کنید.

توصیه می‌شود دمر هم نخوابید و حتی در صورتی که مجبور به انجام این کار هستید یک بالش زیر شکم و لگن خود بگذارید تا گودی کمرتان زیاد نشود و محل اتصال مهره آخر کمر به باسن دردناک نشود.

تشک شما نیز نباید زیادی نرم و یا زیادی سفت باشد.

بغل کردن بچه‌ها

بستن حامل‌هایی که بچه‌ها را در آن قرار می‌دهید سبب فشار آمدن به ستون مهره شما می‌شود و از این رو اگر می‌خواهید فرزندتان را بغل کنید باید وی را به پهلو تکیه بدهید، یعنی یک پایش جلو و پای دیگر بچه عقب باشد تا وزن او به پهلویتان وارد شود.

نشستن چهار زانو یا دو زانو

زمانی که چهار زانو یا دو زانو می‌نشینید، این کار سبب تخریب غضروف‌های شما می‌شود.

از این رو باید بر روی صندلی استاندارد بنشینید و زاویه ١٢٠ درجه را رعایت کنید.

توجه کنید که قوز به جلو (زاویه کمتر از ٩٠) و یا عمود نشستن راستا‌ها را به هم می‌زند و بدن ما سعی می‌کند به عضلات منطقه فشار بیاورد تا در حد ممکن راستا‌های طبیعی را حفظ کنند و همین عامل، درد را به وجود می‌آورد. پا، باسن، پشت و کتف شما باید نقاط تماس هنگام نشستن صحیح باشند.

ایستادن طولانی مدت

بطور معمول در صورت وجود یک شکم برآمده در افراد چاق و یا عضلات ضعیف کمری در افرادی که لاغر هستند و از همه بدتر عدم رعایت اصول صحیح ایستادن، سبب بروز درد پس از ایستادن‌های طولانی مدت می‌شود.

به این نکته توجه کنید، زمانی که می‌ایستید باید یک پا جلوتر از دیگری باشد و پای دیگر ١٥ سانتی متر بالاتر باشد تا فشار وزن تان عملا تقسیم شود باید پا‌ها را مرتب با حفظ همین ١٥ سانتی متر از زانو خم کنید تا لوردوز کمری زیاد نشود و درد و خستگی به وجود نیاید. در بعضی مشاغل، داشتن زیرپایی الزامی است.

بلند کردن اجسام سنگین

توجه به این نکته ضروری است که رعایت اصول بلند کردن اجسام مهم است.

باید جسم را با دست بگیرید و یک پا اهرم و پای دیگر جلو باشد.

دست‌ها را به بدن بچسبانید و از راستای دست‌ها نیرو بگیرید نه از کمرتان.