مسافران ایرانی باید ۴ دوز واکسن بزنند!
- روزنامه اعتماد نوشت: با گذشت ۲۶۶ روز از آغاز واکسیناسیون کرونا در ایران، دیروز وزارت بهداشت با انتشار اطلاعیه‌ای اعلام کرد که ایرانیان عازم سفر‌های خارجی، می‌توانند برای تزریق یک یا دو نوبت واکسن آسترازنکا به عنوان دوز‌های یادآوری ثبت‌نام کنند. در این اطلاعیه تاکید شده که متقاضیان، حتما توسط اعضای کمیته سه نفره در هر دانشگاه علوم پزشکی محل ثبت درخواست، از عوارض تزریق واکسن یادآوری مطلع شده و مکلف به اعلام رضایت بابت عوارض احتمالی این تزریق هستند.
علت انتشار این اطلاعیه، رویه اخیر کشور‌های عضو منطقه اقتصادی اروپا در قبال ورود مسافر است. دهه اول سپتامبر که دولت‌های ۲۹ کشور در این منطقه اقتصادی، پس از حدود ۲۰ ماه انسداد مرز از ابتدای شیوع کووید ۱۹، پذیرش مسافر و توریست را بلامانع اعلام کردند، یادآور شدند که ورود تمام مسافران از مبادی هوایی، زمینی و دریایی، تابع مقررات و محدودیت‌های وضع شده توسط آژانس دارویی اروپا EMA خواهد بود به این معنا که تمام مسافران به مقصد کشور‌های اتریش، بلژیک، بلغارستان، کرواسی، قبرس، جمهوری چک، دانمارک، استونی، فنلاند، فرانسه، آلمان، یونان، مجارستان، ایسلند، ایرلند، ایتالیا، لاتویا، لیتوانی، مالت، هلند، نروژ، لهستان، پرتغال، رومانی، اسلواکی، اسپانیا، سوئد و سوییس، به شرطی اجازه ورود به خاک این کشور‌ها را دارند که با دوز‌های اول و دوم از ۴ برند فایزر، مدرنا، آسترازنکا یا جانسون واکسینه شده باشند و در غیر این صورت، از ورود مسافران به خاک این کشور‌ها جلوگیری خواهد شد.
قید آژانس دارویی اروپا برای تایید واکسن‌های کووید ۱۹ متفاوت با رویه سازمان بهداشت جهانی است. در وب‌سایت trackvaccines که از زیرمجموعه‌های سازمان بهداشت جهانی است، تعداد واکسن‌های کووید ۱۹ مورد تایید برای مصرف جهانی، مورد تایید برای کارآزمایی بالینی و در مرحله آزمایشات اولیه با جزییات و مشخصات هر واکسن و توضیحات فنی در مورد کارایی واکسن‌ها منتشر شده است. طبق مندرجات در صفحات این وب‌سایت، سازمان بهداشت جهانی، ۷ واکسن کووید ۱۹ را برای مصرف جهانی تایید کرده که طبق این تاییدها، واکسن فایزر از تاریخ ۳۱ دسامبر ۲۰۲۰، واکسن‌های آسترازنکا و کووشیلد (با فرمولاسیون یکسان قابل تولید در کشور‌های هند و کره جنوبی) از تاریخ ۱۵ فوریه ۲۰۲۱، واکسن جانسون از تاریخ ۱۲ مارس ۲۰۲۱، واکسن مدرنا از تاریخ ۳۰ آوریل ۲۰۲۱، واکسن سینوفارم از تاریخ ۷ مه ۲۰۲۱، واکسن سینوواک از تاریخ اول ژوئن ۲۰۲۱ مجوز مصرف اضطراری جهانی دریافت کرده‌اند.
ایران فقط آسترازنکا دارد
از نیمه‌های شهریور زمزمه دشواری سفر‌های خارجی شهروندان دریافت‌کننده واکسن‌هایی غیر از آسترازنکا، مدرنا، فایزر و جانسون در شبکه‌های اجتماعی پخش شد. روز‌های پایانی تابستان، هنوز حجم واردات و سرعت واکسیناسیون در کشور، در حدی نبود که شهروندان ایرانی، قدرت انتخاب داشته باشند. کابوس اوایل تابستان؛ تصویر‌های تلخ از شب بیداری‌ها و صف‌های طولانی و فشرده دریافت واکسن، تا نیمه شهریور هم به یاد مردم مانده بود. بنابراین، شعار «اولین واکسن، بهترین واکسن» چشم بسته پذیرفته شد. در حالی که طی ۸ ماه گذشته غیر از واکسن آسترازنکا، از باقی واکسن‌های مورد تایید آژانس دارویی اروپا (مدرنا، فایزر و جانسون) وارد کشور نشده، بنا به اعلام معاون فنی امور گمرکی کشور، از ۱۵ بهمن ۱۳۹۹ تا ظهر ۱۲ آبان سال جاری در مجموع ۱۴۶ میلیون و ۳۹۵ هزار و ۱۰۸ دوز واکسن کووید ۱۹ در قالب ۸۰ محموله و شامل ۴ برند مورد تایید سازمان بهداشت جهانی به گمرک بین‌المللی امام‌خمینی وارد و ترخیص و تحویل وزارت بهداشت شده در حالی که از مجموع این حجم، ۱۲۹ میلیون و ۸۸۷ هزار و ۲۹۸ دوز (۸۸.۷۳ درصد از کل واکسن‌های وارداتی) برند سینوفارم، ۱۲ میلیون و ۶۹ هزار و ۲۱۰ دوز (۸.۲۴ درصد از کل واکسن‌های وارداتی) برند آسترازنکا، ۳ میلیون و ۳۱۳ هزار و ۶۰۰ دوز (۲.۲۶ درصد از کل واکسن‌های وارداتی) برند اسپوتنیک V و یک میلیون و ۱۲۵ هزار دوز (۰.۷۷ درصد از کل واکسن‌های وارداتی) برند بهارات بوده است.
ما برای سفر‌های خارجی واکسن وارد نکردیم
در حالی که بیشترین حجم از واکسن سینوفارم و حدود ۱۱۲ میلیون دوز، توسط جمعیت هلال احمر جمهوری اسلامی ایران خریداری و وارد کشور شده، محمدحسن قوسیان‌مقدم؛ سخنگوی جمعیت هلال احمر در پاسخ به اینکه آیا در زمان اقدام به خرید واکسن، استعلام درباره پذیرش جهانی این واکسن در سایر کشور‌ها انجام شده یا خیر، می‌گوید: «کشور‌های مختلف، واکسن‌های مختلفی را تایید کرده بودند، اما کشور‌های اروپایی و حتی کشوری مثل کانادا، واکسن سینوفارم نداشتند در حالی که اغلب کشور‌های منطقه (مدیترانه شرقی و خاورمیانه) واکسن سینوفارم را در فهرست واکسیناسیون داشتند. ما قرار بود برای مردم کشور خودمان واکسن بخریم و اولویت ما این بود که مردم بیمار نشوند و بنابراین، تسهیل سفر‌های خارجی مردم در اولویت خرید‌های ما نبود. اولویت ما این بود که واکسن مورد تایید سازمان بهداشت جهانی را بخریم که شما هم می‌توانید تاییدیه واکسن سینوفارم را در وب‌سایت سازمان بهداشت جهانی مشاهده کنید.»
قوسیان‌مقدم در ادامه پاسخش، در واکنش به دشواری‌های سفر به اتحادیه اروپا برای دریافت‌کنندگان واکسن سینوفارم می‌گوید: «ما باید برای ۸۰ میلیون نفر جمعیت کشور واکسن می‌خریدیم. از این تعداد جمعیت، سالانه چند نفر به سفر اروپا می‌روند؟ ما باید برای کل جمعیت کشور واکسن می‌خریدیم یا برای مسافران اروپا؟ ما از اردیبهشت ماه واکسن خریدیم. همان زمان امکان انتخاب واکسن وجود داشت و شهروندانی که مسافر اروپا بودند، می‌توانستند سینوفارم نزنند و آسترازنکا بزنند.»
با پاسخی که قوسیان‌مقدم می‌دهد، حالا سوال دیگری مطرح می‌شود؛ چرا بیشترین حجم واکسن خریداری و وارد شده به کشور از نوع سینوفارم بود؟ قطعا قیمت واکسن نمی‌تواند پاسخ این سوال باشد. مهرداد جمال ارونقی؛ معاون فنی امور گمرکی کشور، اواخر شهریور ماه و به دنبال برخی شایعات درباره ترجیح دولت به خرید سینوفارم به علت ارزانی قیمت این واکسن چینی، در تشریح ارزش دلاری واکسن‌های خریداری شده در فاصله ۱۵ بهمن ۱۳۹۹ تا ۲۰ شهریور، اعلام کرد که هر دوز واکسن سینوفارم چین با قیمت ۹.۲ دلار، آسترازنکای چین با قیمت چهار دلار، آسترازنکای ژاپن با قیمت چهار دلار، کوواکس ایتالیا با قیمت چهار دلار، اسپوتنیک روسیه با قیمت ۱۰ دلار، آسترازنکای روسیه با قیمت ۶.۵ دلار، کوواکس کره‌جنوبی با قیمت چهار دلار، آسترازنکای اتریش با قیمت چهار دلار و بهارات هند با قیمت ۱۴.۵ دلار خریداری شده است.
یک منبع آگاه در وزارت بهداشت در پاسخ درباره علت واردات حجم عظیمی از برند سینوفارم می‌گوید: «وقتی تصمیم وزارت بهداشت برای واردات واکسن، قطعی و مقدمات واردات فراهم شد، مشکل جدیدی پیش آمد؛ همه تولید‌کنندگان واکسن حاضر نبودند به ایران واکسن بفروشند. تنها کشوری که محدودیتی برای فروش واکسن به ما نداشت، چین بود. البته با باقی تولید‌کنندگان از طریق نمایندگان ایران در کشور‌های مبدا تولید، قرارداد منعقد شد، اما مفاد این قرارداد‌ها توسط تولید‌کنندگان زیرپا گذاشته شد و در واقع، امضا‌کنندگان قرارداد، به تعهد خود در قبال ایران عمل نکردند. در آن زمان، اولین و سریع‌ترین گزینه و باکیفیت‌ترین واکسن قابل خرید، سینوفارم چین بود که، چون به تایید سازمان بهداشت جهانی هم رسیده بود، خیال دولت برای واردات این برند راحت بود.»
طبق گزارش معاون امور فنی گمرک، اولین محموله واکسن وارداتی که روز ۱۵ بهمن ۱۳۹۹ از گمرک بین‌المللی امام خمینی، ترخیص و به وزارت بهداشت، تحویل داده شد، از نوع اسپوتنیک V روسیه بود و اولین محموله واکسن سینوفارم هم، ۱۰ اسفند ۱۳۹۹ وارد کشور شد. عهدشکنی تولید‌کنندگان واکسن از تحویل سرموعد و طبق توافق، بار‌ها توسط مسوولان وزارت بهداشت دولت دوازدهم مورد انتقاد قرار گرفت. اینکه روسیه چه میزان تعهد داشت و چه میزان و در چه تاریخی تحویل داد، کوواکس چه میزان تعهد داشت و چه میزان و در چه تاریخی تحویل داد و....