تغییر ساعت میزان مرگ و میر را افزایش می‌دهد/ ایران تغییر ساعت را متوقف می‌کند؟
- روزنامه خراسان نوشت: شهروندان اروپایی یک شنبه‌ای که گذشت برای آخرین بار ساعت خود را یک ساعت عقب کشیدند. بر اساس مصوبه اتحادیه اروپا، قانون تغییر ساعت که سابقه‌ای چند دهه‌ای در اروپا دارد، دیگر کنار گذاشته شده و از این به بعد ساعت کشور‌های عضو اتحادیه در آخرین یک شنبه ماه مارس یک ساعت به جلو نمی‌آید. تحقیقات جدید اتحادیه اروپا نشان می‌دهد تغییر ساعت تاثیر چندانی بر کاهش مصرف انرژی نداشته و حتی باعث اختلال در خواب و فعالیت‌های روزانه شده که میزان مرگ و میر را هم افزایش داده است. حالا این پرسش به وجود می‌آید که تاثیر این تغییر ساعت در کشور ما چقدر است و آیا طرح مجلس درخصوص حذف تغییر ساعت باعث حذف آن می‌شود؟ در ادامه ضمن بررسی تاریخچه تغییر ساعت در جهان و کشورمان، نظرات مخالفان و موافقان این قانون را نوشته ایم که خواندنش خالی از لطف نخواهد بود.
چرا ساعت‌ها به جلو و عقب می‌روند؟
بسیاری از کشور‌ها از جمله ایران برای بهینه‌سازی مصرف انرژی، در فصل بهار و تابستان ساعت رسمی کشورشان را معمولاً یک ساعت به جلو می‌کشند تا ساعات بیشتری از روز با ساعات کاری همخوانی و در ساعات کمتری از روز، نیاز به مصرف انرژی برای تأمین روشنایی وجود داشته باشد. البته این اتفاق برای کشور‌های استوایی که طول روز و شب شان در فصل‌های مختلف آن چنان زیاد نیست، بی فایده است و در هر کشوری که به قطب نزدیک‌تر باشد به دلیل فاصله معنادار بین روز و شب، اجرای این طرح باعث کاهش بیشتر انرژی می‌شود.
اولین بار تغییر ساعت کجا اجرا شد؟
اولین بار ایده استفاده بیشتر از نور خورشید در سال ۱۷۸۴ در فرانسه مطرح شد تا شب‌ها شمع کمتری مصرف شود، اما پیشنهادی مبنی بر تغییر ساعت رسمی کشور ارائه نشد و این پیشنهاد، برای اولین بار در سال ۱۹۰۷ در انگلستان مطرح شد که در آن مقطع هم عملی نشد؛ تغییر ساعت رسمی برای صرفه‌جویی در مصرف انرژی، برای اولین بار در سال ۱۹۱۶ در کشور آلمان عملی شد. بعداً برخی دیگر از کشور‌ها از جمله آمریکا، انگلستان و چند کشور اروپایی دست به اقدام مشابهی زدند. علت جهانی شدن این اتفاق در آن زمان، کمبود شدید انرژی در اروپای جنگ زده بعد از جنگ جهانی اول بود.
تاریخچه تغییر ساعت در ایران
ساعت رسمی در ایران برای نخستین بار پیش از انقلاب اسلامی عقب و جلو رفت. بعد از انقلاب این روند به حالت تعلیق درآمد، اما در سال ۱۳۷۰ و در زمان ریاست جمهوری مرحوم رفسنجانی، مجدد تصویب و اجرا شد. طبق آمار‌ها در آن زمان، مصرف برق تا حدی پایین آمد. البته این قانون در اسفند سال ۱۳۸۴ همزمان با ریاست جمهوری احمدی نژاد برای یک سال اجرا نشد که دلیل آن «سردرگمی بخش‌های زیادی از جامعه بر اثر تغییر ساعت رسمی کشور» و «نبود بررسی‌های دقیق و کارشناسانه برای تأیید صرفه جویی در مصرف برق با روش تغییر ساعت» اعلام شد. البته در روز ۳۱ مرداد ۱۳۸۶ قانونی مبنی بر تغییر ساعت رسمی کشور به تصویب مجلس شورای اسلامی رسید و از آن زمان تاکنون همچنان ساعت رسمی کشور اول فروردین هر سال به جلو می‌رود و ۳۱ شهریور به جای خودش بازمی‌گردد.
نتیجه تحقیقات اتحادیه اروپا
سال‌هاست که درباره پیامد‌های تغییر ساعت مطالبی مطرح می‌شود. برخی محققان معتقدند تغییر ساعت تاثیر منفی بر بدن می‌گذارد. علاوه بر آن، تاثیر آن در میزان صرفه جویی انرژی نیز بحث برانگیز شده است. با این حال طبق تحقیقات جدید اتحادیه اروپا مضرات تغییر ساعت بیشتر از فواید آن است و به همین دلیل اجرای این طرح از امسال متوقف شد. به گزارش یورو نیوز، در این تحقیقات آمده است:
۱- از نظر پزشکی یک ساعت تغییر ساعت، منجر به کاهش یک ساعت خواب در شب می‌شود که این امر عوارضی را به دنبال دارد و منافع حاصل از این تغییر را زیر سوال می‌برد چرا که تغییر ساعت در اولین روز آن موجب بالا رفتن ۶ تا ۱۷ درصدی خطر تصادف، افزایش ۱۷ درصدی مرگ و تشدید وقوع تصادف است که علت آن، خواب آلودگی رانندگان است.
۲- جراحت‌های ناشی از تصادف، دعوا و درگیری، افت یادگیری کودکان، ارتکاب رفتار‌های خشن و مجرمانه به عنوان عوارض ناشی از کم خوابی غیرمنتظره نیست.
۳- حمله قلبی (سکته) در هفته نخست تغییر ساعت ۵ درصد افزایش می‌یابد و وقتی این ساعت به جای خودش بر می‌گردد، در هفته اول آن این حمله ۵ درصد کاهش می‌یابد.
۴- هزینه‌های پزشکی درمان بیماری‌های فوق و بار مالی حاصل از افزایش پرونده‌های قضایی همگی تغییر ساعت را زیان آور می‌کند، به نحوی که زیان آن بیش از سودمندی آن خواهدبود.
تغییر ساعت چقدر باعث صرفه جویی شده است؟
بیشترین نظر موافقان درباره اجرای این قانون، صرفه جویی در مصرف انرژی و کاهش حجم فشار وارد شده به نیروگاه‌ها در زمان پر مصرفی است. آن‌ها معتقدند این قانون بسیار مفید است و علاوه بر صرفه‌جویی در مصرف برق، باعث افزایش بهره‌وری افراد از روشنایی روز می‌شود. همچنین آن‌ها تاکید دارند که قانون تغییر یک ساعته زمان رسمی کشور به جز کاهش مصرف برق، باعث بهره‌برداری از زمان پس از ساعات کاری، افزوده شدن طول روز پیش از عصر و افزایش کسب و کار خرده‌فروش‌ها و رونق مسابقات ورزشی و دیگر فعالیت‌ها می‌شود. سخنگوی صنعت برق کشور هم به باشگاه خبرنگاران گفته که همه ساله تغییر ساعت باعث می‌شود عدد قابل توجهی یعنی حدود ۶۰۰ مگاوات کاهش مصرف انرژی داشته باشیم.
مخالفان تغییر ساعت چه می‌گویند؟
البته در کشور ما هم تغییر ساعت مخالفانی دارد و به همین دلیل در مجلس هم برخی نمایندگان به دنبال این هستند تا ساعت رسمی کشور را ثابت کنند و طرح آن را هم به هیئت رئیسه تحویل داده اند و منتظرند تا برای رای گیری به صحن بیاید. بنا بر گفته حسین گودرزی، عضو کمیسیون اجتماعی مجلس قرار است در نیمه دوم امسال این طرح در صحن مجلس مطرح و برای آن رای‌گیری شود. برخی از مخالفان تغییر ساعت می‌گویند تغییر ساعت در قرن ۲۱ که تقریباً بسیاری از اماکن و مراکز در تمامی ۲۴ ساعت شبانه روز مشغول کار هستند، توجیه مناسبی ندارد. در بسیاری از موارد، حتی یک ساعت زودتر بیدار شدن افراد شاغل، به استفاده بیشتر از نور خورشید و استفاده کمتر از برق نمی‌انجامد، زیرا اکثر تجهیزات و حتی لامپ‌ها در محل‌های کار، بدون در نظر گرفتن زمان روز یا شب، روشن نگه داشته می‌شود.
ضمن این که با توجه به پژوهش اتحادیه اروپا به نظر می‌رسد نباید صرفا روی میزان انرژی صرفه جویی شده برای باقی ماندن این قانون یا حذف آن تمرکز کرد چرا که اگر هزینه‌های دیگر این تغییر ساعت از جمله هزینه‌ها در زمینه سلامتی، امنیت افراد و اختلالات خواب جامعه را محاسبه کنیم به نظر می‌رسد چند برابر این میزان صرفه جویی، هزینه پرداخت کرده ایم؛ لذا بهتر است با بهره گیری از تحقیقات صورت گرفته برای حذف یا باقی ماندن این قانون اقدام کرد.