چطور در خانه گل نرگس پرورش دهیم؟
_ نمناک نوشت: گل نرگس از دسته گیاهان پیازی و جزو زیباترین و خوشبوترین گل‌های موجود در طبیعت است که بویش از فاصله ها، انسان را سرمست می‌کند. این گل زیبا با عطر و بوی فریبنده گل خاطره‌ها و یادهاست. گل‌های نرگس در انواع و رنگ‌های مختلفی وجود دارند که معمولا سفید و زرد و یا دو رنگ هستند.
این گل جایگاه ویژه‌ای در ادبیات، افسانه‌ها و قصه‌های ایران زمین دارد و در بسیاری از مناطق ایران مانند شهر بهبهان در استان خوزستان شهر کازرون در استان فارس و حاشیه‌های دریاچه پریشان، پراکنده شده است.
گل نرگس ا ز آسان‌ترین گیاهانی است که میتوان آن را به شکوفه واداشت هرچند نگهداری و کاشت آن نیاز به حوصله و مهارت دارد.
راهنمای نگهداری و پرورش گل نرگس
گیاه شناسی گل نرگس
نرگس نباتی است دائمی با پیاز‌های کشیده گلابی شکل که پیاز‌ها دارای ورقه‌های فلسی و مطبق هستندو دارای مواد سمی از نوع آلکالوئید‌ها می‌باشند. عطر نرگس شاداب کننده است و برای مخاط و سینوس‌ها مفید است و از سرماخوردگی جلو گیری می‌کند.
این عطر می‌تواند همراه خون وارد سلول‌های مغزی شود و روی کارکرد مغز اثر مثبت بگذارد. گل نرگس در کشور‌های غرب اروپا، از شرق اسپانیا و پرتغال گرفته تا به آلمان و انگلستان به صورت خودرو میروید. در کشور ولز این گل به عنوان گل ملی شناخته شده است.
انواع گل نرگس
در کشور ما انواع مختلفی از گل نرگس میروید و امکان کاشت و پرورش آن وجود دارد، که از آن جمله نرگس شهلا، نرگس شیراز، نرگس مسکین، نرگس پرپر، هزار پر یا شست پر و نرگس نروک یا پنجه گرب‌های را میتوان نام برد.
دو نوع عمده گل نرگس در ایران نرگس شیراز و نرگس شهلا هستند و بقیه گل‌های نرگس در رنگ‌های سفید تا نارنجی دیده می‌شوند. شیپور وسط گل نرگس از گلبرگ‌های آن پر رنگ‌تر است وقسمتی از پرچم تغییرشکل داده آن می‌باشد.
واریته papyracens با گل‌های کاملا سفید و واریته Geranium با گلبرگ‌های سفید و تاج نارنجی پر رنگ، واریته Cheerfulness با گل‌های زرد مایل به کرم و گلبرگ‌های نارنجی در بخش مرکزی و واریته Cragford با گلبرگ‌های سفید و تاج نارنجی در میان گل‌های نرگس بسیار شایع می‌باشند.
نرگس بسته به نوع آن در زمان‌های مختلفی گل می‌دهد مثلا نرگس شیراز که دارای عطر و بوی منحصر به فردی است در اواخر پاییز تا اواسط بهار گل می‌دهد، نرگس شهلا که گلبرگ‌های زردی دارد و دارای شیپور بزرگی دروسط گلبرگ هاست در اواخر زمستان تا اوایل بهار گل می‌دهد. نرگس حتی نسبت به زنبق هم به سرما مقاوم‌تر است.
گل نرگس در یونان باستان
در اساطیر یونان، نارسیس که همان نرگس است، نام پسری خودشیفته بود که از عشق چیزی نمی‌فهمید که خدایان برای تنبیه او چاره اندیشیدند که او خود را در آب چشمه‌ای ببیند وعاشق تصویر خود شود و به این علت که در این عشق وصال امکان پذیر نبود او روز به روز ضعیف‌تر و نحیف‌تر شد تا سرانجام از دنیا رفت. می‌گویند اولین گل‌های نرگس در حوالی همان چشمه روییدند.
مناسب‌ترین خاک برای گل نرگس
نرگس از گل‌های پیازی محسوب می‌شود و مانند همه گل‌های پیازی خاک سبک را دوست دارد و خاک‌های سنگین و رسی را نمی‌پسندد. اگر خاک باغچه یا گلدان تان رسی است، برای بهتر شدن زهکشی آن کمی شن را با آن مخلوط کنید. برای باغچه گل نرگس استفاده از کود‌های حیوانی مناسب است و برای گلدان‌های نرگس داخل آپارتمان ورمی کمپوست، کود مناسبی است.
آبیاری گل نرگس
نرگس، گیاهی است که آبیاری زیاد را دوست ندارد و در صورت افراط در آبیاری، برگ هایش بیش از حد بزرگ شده و گل نمی‌دهد، زیرا این گیاه برای گل دادن باید کمی خشکی ببیند. ماندگاری گل نرگس در هوای سرد بیشتر است ودر دمای بالاتر گل‌ها زودتر پژمرده می‌شوند. نرگس در بعضی از ساعات روز برای گلدهی به نور خورشید نیاز دارد.
انتخاب پیاز گل نرگس
اگر مهارت زیادی در کاشت گیاهان پیازی ندارید، بهترین گزینه برای شروع گل نرگس است، زیرا کاشتن پیاز آن تا زمان گل دادنش آسان است و اگر در انتخاب پیاز توجه کنید، بسیار باصرفه است.
پیاز نرگس را در فصل پاییز بخرید و در نظر داشته باشید پیازی را انتخاب کنید که هیچ گونه بریدگی، خراش یا دندانه نداشته باشد همچنین باید بدانید پیاز بزرگ‌تر گل بزرگ‌تر به شما می‌دهد.
پیاز‌های نرگس دو مدل هستند نوع اول آن‌ها فقط یک نوک (دماغه) دارد و مدل دیگر دو دماغه دارد که گل‌های درشت تری هم می‌دهد. هر دماغه، یک ساقه و گل می‌دهد.
پیازنرگس باید دارای ریشه باشد و نباید از بالای آن ساقه‌ای سبز شده باشد. اگر نمی‌خواهید سریع گل نرگس را بکارید، پیاز آن را در یخچال نگهداری کنید، باید در نظر داشته باشید که محل نگهداری پیاز‌ها عاری از گاز اتیلن باشد، زیرا این گاز پیاز نرگس بی بار کرده و سبب گل ندادن آن می‌شود پس پیاز نرگس را در یخچالی که در آن سیب دارید قرار ندهید.
چطور گل نرگس پرورش دهیم؟
۱. یک گلدان سنگی یا سفالی برای کاشتن پیاز نرگس انتخاب کنید، زیرا استفاده از گلدان سبک به علت اینکه ممکن است نرگس‌ها در مرحله گردن غازی، یک طرفه شوند و گل‌ها به یک سمت باز شوند درست نیست و سبب واژگون شدن گلدان می‌شود.
۲. گلدانی با عمق ۱۸ سانتی متر انتخاب کنید، زیرا عرض گلدان باید به گونه‌ای باشد که هنگام کاشت، پیاز‌ها از هر طرف پنج سانتی متری از دیواره گلدان فاصله داشته باشند.
۳. برای عبور آب اضافی و زهکشی مناسب کف گلدان را سوراخ کنید.
۴. قبل از کاشت پیاز‌ها را دوساعت در آب ولرم قرار دهید. البته باید فقط انتهای پیاز در آب باشد و نباید به علت پوسیده شدن پیاز کل پیازرا در آب قرار دهید.
۵. گلدان را تا نیمه از خاک پر کنید به صورتی که دوسوم پیاز زیر خاک باشد و خاک دور پیاز‌ها را بگیرد.
۶. گلدان را آبیاری کنید و در جایی گرم در زیر نور مستقیم خورشید قرار دهید.
۷. دو تا سه هفته طول می‌کشد تا پیاز شروع به رشد کند پس تا زمانی که ساقه‌ها از خاک سر نزده اند دیگر به آن آب ندهید.
۸. پس از شروع رشد ساقه گلدان هرگز نباید کاملا خشک بماند.
۹. هر دو هفته یک بار تا باز شدن گل‌ها به گلدان کود تقویتی همراه آب بدهید.
۱۰. برای جلوگیری از رشد کج ساقه‌ها از یک قیم استفاده کنید.
۱۱. هنگام گل دادن گیاه، گلدان را از زیر آفتاب مستقیم بردارید.
علت گل ندادن گیاه نرگس
پیاز‌ها برای گل دادن به عوامل ایجاد انگیزش زمستانه احتیاج دارند. از هر پیاز پایه‌ای به طول ۳۰-۴۰ سانتیمتری تولید شده که گل‌ها در بخش انتهایی و برگ‌ها به شکل نواری هستند.
هنگام رشد پیاز‌ها در منزل گل‌ها تنها یکبار تشکیل می‌شوند. برای بهاره سازی باید پیاز‌ها در پاییز کشت شده و در دمای ۶-۸ درجه سانتیگراد به مدت ۸-۱۰ هفته در شرایط تاریکی نگهداری شوند و تحت شرایط نور و یا تاریکی متناوب قرار گیرند.
در نظر داشته باشید که محل نگهداری پیاز‌ها عاری از گاز اتیلن باشد، زیرا این گاز پیاز نرگس بی بار کرده و سبب گل ندادن آن می‌شود پس پیاز نرگس را در یخچالی که در آن سیب دارید قرار ندهید.
آیا گل نرگس سمی است؟
پیاز و برگ ها‌ی نرگس حاوی آلکالوئید‌های سمی هستند که خورده شود، سبب مسمومیت در فرد می‌گردد از عوارض خوردن این پیاز‌ها تهوع، دل پیچه و اسهال می‌باشد. مواد ترشح شده از ساقه‌های نرگس برای دیگر گل‌های شاخه بریده هم مانند رزها، میخک، فریزیا و لاله مضر است.