قهرمانان حماسه پل جلفا

ساعت ۴ بامداد سوم شهریورماه سال ۱۳۲۰ شمسی یادآور یورش و تجاوز ناجوانمردانه ارتش اتحاد جماهیر شوروی به ایران در جریان جنگ جهانی دوم است. در این روز سه مرزبان غیور ایرانی به نام‌های ژاندارم سرجوخه مصیب محمدی، سرباز سید محمد راثی هاشمی و سرباز عبدالله شهریاری دستور تسلیم در برابر دشمن متجاوز را که از سوی حکومت رضاخان ابلاغ شده بود نادیده گرفته و جان و خون خود را با غیرت و مردانگی تقدیم وطن کردند. با توجه به موقعیت رود مرزی ارس، تنها راه عبور نیرو‌های ارتش شوروی در آن برهه زمانی پل آهنی جلفا در نقطه صفر مرزی ایران و شوروی سابق و فعلی جمهوری خودمختار نخجوان بود و در همان مکان مقاومت تاریخی سه مرزبان ایرانی در دفاع از میهن در مرز جلفا به وقوع پیوست. در این مقاومت سه مرزبان غیور وطن در کنار پل آهنی رود ارس به مقاومت پرداخته و به شهادت رسیدند. مقاومت دو روزه سه مرزبان ایرانی در کنار پل آهنی از نظر فرماندهان ارتش شوروی از پدیده ه­ای شگفت­ آور نظامی بود به طوری که پس از فتح پل و هموار کردن زمینه عبورشان به خاک ایران، بر پیکر شهدا احترام نظامی برجای آورده و اجساد مطهرشان را در کنار پل آهنی جلفا به خاک سپردند. با تأسیس منطقه آزاد تجاری و صنعتی ارس، توجه جدی به میراث فرهنگی و مفاخر ملی در شهر مرزی جلفا سرعت گرفت و در همین رابطه یادمان شهدای شهریور ۱۳۲۰ توسط سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کشور، استانداری آذربایجان شرقی و منطقه آزاد ارس در نقطه صفر مرزی جمهوری اسلامی ایران و جمهوری خودمختار نخجوان پس از بازسازی کامل قبور سه شهید احداث گردید.