آغاز هفته از صبح جمعه/بازدید‌های میدانی روسای جمهور و قوه قضاییه چه‌تاثیری بر مردم دارد و چگونه باید آن را مدیریت کرد؟
- روزنامه جام جم نوشت: یک‌بار گفتند دیپلماسی جدای از میدان است و نتیجه آن تفکر این بوده‌است که امروز دوباره در برجام تا مرز قطعنامه رفته‌ایم و قبل از آن هم سردار مقاومت را به شهادت رساندند. حالا دوباره گزاره تهران یا میدان بدیل همان طرز تفکر است که این روز‌ها در تایم‌لاین شبکه‌های اجتماعی و سایت‌های خبری به کشاکش جناح‌های سیاسی تبدیل شده در حالی که توقعات مردم، اصیل‌ترین گزاره‌ای است که باید محور همه تصمیمات رؤسای قوا باشد. بازدید‌های میدانی این روز‌ها یکی از پربسامدترین اتفاقاتی است که توسط رئیس‌جمهور و رئیس قوه قضاییه در حال رقم خوردن است، اما باید دید حضور میدانی و بازدید‌های سرزده با چه مختصات و رویکردی، نتیجه مطلوب و دلخواه برای مردم به‌دنبال دارد؟
داستان سفر‌های استانی رئیس‌جمهور
حالا یک ماه و شش روز از زمانی که آیت الله سیدابراهیم رئیسی کلید پاستور را از حسن روحانی گرفت گذشته و او در سومین جمعه حضورش در سفر‌های استانی راهی طبس در خراسان جنوبی شده و به نظر می‌رسد حداقل فرامتن این بازدید میدانی به‌واسطه همان تجربه دو سفر قبلی به خوزستان و سیستان‌وبلوچستان تغییر کرده و دیگر خبری از باید و اگر‌های رئیس‌جمهور که مخاطب آن مردم بودند، نیست چراکه آیت الله رئیسی روز گذشته همان اول به جمع کارگران معدن رفته و برای پیمانکاران آن‌ها ضرب‌الاجل گذاشته و گفته از هم‌اکنون به مدت ۲۰ روز به پیمانکاران وقت می‌دهم که وضعیت زندگی‌کارگران را در اینجا متحول شود و چنانچه این اقدام را در این مدت انجام ندهند، اقدام لازم را انجام می‌دهم.
از سوی دیگر حجت الاسلام و المسلمین محسنی‌اژه‌ای هم در هفتادویکمین روز تصدی ریاست دستگاه قضا روز گذشته برای چهارمین بار به بازدید یکی دیگر از زندان‌های کشور رفته و این بار راهی دماوند شده تا از نزدیک در جریان مشکلات و مسائلی که زندانیان و زندانبانان دچار آن هستند، قرار بگیرد.
رئیس دستگاه قضا که پیش از این برای بازدید به زندان‌های مرکزی، ایلام و رجایی‌شهر کرج و همچنین در ۱۵ مرداد به بخش‌های مخلتف زندان اوین رفته و با زندانیان بازداشت موقت، به صورت چهره به چهره گفتگو کرد، نمایی بسته و ملموس از مشکلات و مسائل واقعی آن‌ها به‌دست آورده بود.
اما کادر‌ها و تصاویر جدید از حضور میدانی رؤسای قوه یک وجه دیگر هم دارد؛ انگار دیگر تیتر رئیس‌جمهور وارد فلان استان شد یا رئیس دستگاه قضا، سرزده از فلان زندان بازدید کرد دیگر ارزش‌افزوده ندارد و با سبک فعلی کم‌کم در حال تبدیل شدن به یک امر طبیعی و عادی است، اتفاقی که اگر برون داد آن متناسب با انتظارات و نیاز‌های مردم نباشد، ارزش ذاتی خود را هم از دست می‌دهد و جوانه‌های امید را می‌خشکاند.
هنوز عکس‌های اولین روز کاری آیت الله سیدابراهیم رئیسی بعد از این‌که در یک هفته فشرده کابینه خود را از مجلس تحویل گرفت و پنجشنبه‌اش برای تجدید بیعت با امام به مرقد و سپس بهشت زهرا و دیدار با غسال‌ها رفت، در شبکه‌های اجتماعی می‌چرخید که او در اولین صبح جمعه ریاست‌جمهوری‌اش سر از استان پرحاشیه خوزستان درآورد و تصاویر و فیلم‌های این سفر ناگهانی حسابی وایرال شد و سفر به خوزستان نوید سبک جدیدی از مدیریت در میدان عمل را می‌داد که آیت الله رئیسی با شعار دولت مردمی وعده آن را داده بود.
داستان خوزستان
داستان خوزستان از شنیدن گلایه‌های مردم روستا‌های بی‌آب و محروم نقطه صفر مرزی تا وعده وزیر بهداشت برای واکسیناسیون تمام مردم در این استان، طیف گسترده‌ای از اخبار و وعده‌ها را دربرگرفت و رئیس‌جمهور در آن سفر به یکی از بیمارستان‌های مهم در خط مبارزه با کرونا رفت. خبر حضور او در بیمارستان رازی و کارگاه‌های جمع‌آوری فاضلاب اهواز که نقطه مرکزی ماجرای تنش آبی اخیر خوزستان شده بود، حسابی دیده و شنیده شد و آیت الله رئیسی برای رفع مشکلات خوزستان قول رسیدگی داد و اعلام کرد که برای این استان استانداری با اختیارات ویژه تعیین خواهد کرد و چندی بعد صادق خلیلیان به عنوان استاندار آنجا منصوب شد.
بازدید هوایی رئیس‌جمهور از هورالعظیم و بهره‌برداری از پروژه آبرسانی روستا‌های جفیر و شنیدن صدای مردم روستاییان مرزی هویزه و حضور در مناطق سیل‌زده خوزستان از دیگر بخش‌های مهم اولین سفر استانی رئیس‌جمهور بود، تذکر نسبت به تجدیدنظر در استفاده از مدیران پروازی در خوزستان هم از بخش‌های دیگر بازدید میدانی رئیس‌جمهور بود.
البته فاصله گرفتن از تهران و پاستور و ولنجک و شنیدن صدای بی‌واسطه مردم همان‌قدر اهمیت داشت که خروجی گرفتن و نتایج ملموس این سفر‌ها در یک زمان مشخص و زمانبندی دقیق؛ بعد از هر سفر، مردم آن مناطق چشم امیدشان به عملی‌شدن وعده‌هاست و انگار داستان سفر‌ها از همین نقطه تازه اوج می‌گیرد.
سفر به سیستان
ششم شهریور بود که رئیس‌جمهور در دومین هفته کاری خود باز هم در سفری از پیش اعلام نشده، به همراه چند تن از وزرایش به استان سیستان‌وبلوچستان سفر کرد و رفتن او به جمع کپرنشینان در حاشیه کشور فصل تازه‌ای از مدیریت در صحنه بود. بازدید از اسکله صیادی کنارک و دیدار و گفتگو با صیادان و تاکید آیت الله رئیسی بر این‌که اینجا محرومیت‌هایی دارد که حتما می‌تواند نباشد از بخش‌های مهم سفر به سیستان بود. رئیس‌جمهور در آن سفر دو روزه ضمن بازدید از طرح ساماندهی مسکن کپرنشینان مرادآباد بر ساماندهی وضعیت کپرنشینان هم تاکید کرد و قول داد وزیر راه و شهرسازی در دولت با همکاری نیرو‌های بسیج و سپاه برای کمک به بهبود وضعیت معیشت و زندگی مستضعفین و محرومین سیستان‌وبلوچستان به صحنه بیایند.
ضرب‌الاجل رئیس‌جمهور به پیمانکاران معادن طبس
حالا سومین جمعه برای تیم دولت با سفر به طبس ادامه داشت و رئیس‌جمهور در سومین سفر استانی خود در شهر طبس به بازدید میدانی از معادن پرداخت و با حضور در جمع‌های مختلف مردمی بر تلاش برای رفع مشکلات و توسعه استان‌ها با توجه به ظرفیت‌هایی که دارند، تأکید کرد. آیت الله سیدابراهیم رئیسی صبح جمعه در جمع مردم طبس گفت: تعیین اولویت‌ها، کار میدانی و اقدام و عمل باعث می‌شود که اعتماد مردم به نظام اداری کشور افزایش پیدا کند.
وی با اشاره به ظرفیت معادن در خراسان‌جنوبی گفت: اگر موانع موجود رفع شود، شاهد رونق اشتغال در منطقه خواهیم بود. رئیس‌جمهور گفت: وضعیت کنونی کشور و شهر‌ها با قبل از انقلاب قابل مقایسه نیست، هرچند به برکت حرکت جهادگران اقداماتی انجام شده است، ولی هنوز با مشکلاتی روبه‌رو هستیم.
آیت الله رئیسی با بیان این‌که در این سفر‌ها به دنبال این هستیم تا اولویت‌ها را مشخص و اقدام کنیم، بیان کرد: بنا داریم با فعل ماضی با مردم صحبت کنیم و بگوییم انجام شد.
آیت الله رئیسی بیان کرد: من افتخار دارم که نمایندگی مردم استان در مجلس خبرگان رهبری را بر عهده دارم و با مسائل اینجا به‌خوبی آشنا هستم. رئیس‌جمهور با تاکید بر توجه به اقتصاد معدن در این استان عنوان کرد: اگر معادن استان فعال شود، مشکل اشتغال و رونق تولید و مسائل اقتصادی این استان نیز حل خواهد شد.
بخش دیگر سفر دیروز، بازدید هوایی رئیس‌جمهور از معدن زغال‌سنگ طبس بود و او برای شنیدن مشکلات معادن و معدنکاران این شهرستان در جمع کارگران معدن پرورده طبس حاضر شد، به گفتگو با آن‌ها پرداخت و مهلت ۲۰ روزه‌ای را برای پیمانکاران در راستای بهبود وضعیت کارگران این معدن مشخص کرد. او در بازدید از معدن زغال‌سنگ طبس گفت: نظام پیمانکاری در راستای تأمین حقوق کارگران معادن طبس! ظرف ۲۰روز متحول شود و هیچ حقی نباید از کارگران این معدن ضایع گردد.
آیت الله رئیسی سپس به بیرجند رفت و از فعال شدن بازارچه‌های مرزی خراسان‌جنوبی گفت و یادآور شد: اصلاح جاده‌های مواصلاتی و اجرای پروژه‌های ریلی از اولویت‌های وزارت راه‌وشهرسازی برای این استان خواهد بود. رئیس‌جمهور به یک دغدغه همیشگی هم پرداخت و گفت که مساله آب مشکل بسیاری از استان‌های کشور است. این موضوع را در دولت به صورت ویژه دنبال می‌کنیم و با راهکار‌های کوتاه‌مدت و بلندمدت ازجمله انتقال آب از دریای عمان، اقداماتی را در دستورکار قرار داده‌ایم تا مشکل دسترسی مردم به منابع آبی برطرف شود.
صدای مردم، بدون پارازیت در قوه قضاییه
در دیگر قوه هم بساط مدیریت میدانی و حضور سرزده برپاست و تقریبا رئیس قوه قضاییه هم دوشادوش رئیس‌جمهور می‌خواهد صدای مردم را بدون پارازیت بشنود. حجت الاسلام و المسلمین محسنی‌اژه‌ای در هفتادویکمین روز مسؤولیت ریاست دستگاه قضا، دیروز به ندامتگاه دماوند رفت و این بازدید سه ساعت طول کشید.
رویه رئیس دستگاه قضا طی دوماه‌ونیم گذشته این بوده که صرفا به تصمیم‌گیری‌هایی که به لحاظ راهبردی در فضای ستادی انجام می‌شود بسنده نمی‌کند بلکه در حوزه میدانی هم حضور فعال داشته، هرچند این دیدار‌ها هم به بازدید میدانی محدود نمی‌شود و حجت الاسلام و المسلمین اژه‌ای در همین مدت نشست‌های مختلفی هم با مسؤولان قضایی کشور داشته و درعین‌حال دستورات متعددی را در خصوص ضرورت رسیدگی به وضعیت زندان‌ها و زندانیان مطرح کرده و یکی از موضوعاتی که در این دیدار‌ها و بازدیدها مورد تاکید بوده اجرای سیاست حبس‌زدایی و کاهش جمعیت کیفری بوده است.
بازدید روسای کل دادگستری‌ها، دادستان‌ها و قضات از زندان‌های سراسر کشور، گفت‌وگوی چهره‌به‌چهره و بدون واسطه با زندانیان و رسیدگی به مسائل و مشکلات آن‌ها و همچنین رسیدگی به وضعیت خانواده‌های زندانیان نیازمند، از توصیه‌های مکرر رئیس دستگاه قضا در مدت اخیر بوده است.
دیدار سه ساعت رئیس قوه قضاییه از ندامتگاه دماوند هم تاکیدی دوباره بر همان توصیه‌ها بود. رئیس قوه قضاییه هم در جریان این بازدیدها، ضمن گفت‌وگوی چهره‌به‌چهره با تعداد کثیری از زندانیان، سوالاتی را پیرامون دلیل محکومیت و مدت‌زمان سپری‌شده از حبس آن‌ها و همچنین شرایط بهداشتی و غذایی زندان مطرح کرد که این حضور و نحوه سرکشی رئیس دستگاه قضا با تشکر زندانیان ندامتگاه دماوند همراه شد. واکسیناسیون زندانیان هم دیگر موضوعی بود که رئیس قوه قضاییه در گفتگو با زندانیان در خصوص آن کسب اطلاع کرد که زندانیان ندامتگاه دماوند به حجت الاسلام و المسلمین اژه‌ای گفتند هر دو دوز واکسن کرونا به آن‌ها تزریق شده است.
آسیب‌شناسی سفر‌های استانی و بازدید‌های میدانی
حالا با بازخوانی و مرور اخبار مربوط به روسای قوا دوباره به این نکته باز می‌گردیم که تغییرات ملموس در یک زمانبندی معقول، شرط نتیجه‌بخش بودن سفر‌ها و بازدید‌های میدانی است.
مردم منتظر تغییرات ملموس هستند
در این زمینه ناصر ایمانی، کارشناس مسائل سیاسی در خصوص آسیب‌شناسی سفر‌های استانی و مزایا و معایب این اقدام معتقد است: سفر‌هایی که در آن مسوولان به میان مردم می‌روند حتما دستاورد‌های بسیار زیاد و مثبتی دارد، چرا که آن‌ها می‌توانند از نزدیک با مشکلات اصلی و دغدغه‌های واقعی مردم آشنا شوند و درد و آلام آن‌ها را در میدان عمل ببینند و لمس کنند نه این‌که صرفا آن را از طریق گزارش‌های خود بشنوند.
ایمانی بر همین اساس تاکید دارد مردم وقتی می‌بینند مسوولان بدون واسطه به جمع آن‌ها می‌روند، نوعی امیدواری پیدا می‌کنند، چون وقتی مسوولان حرف آن‌ها را می‌شنوند، همین قضیه در آرام کردن احساسات و امید دادن به روحیه آن‌ها موثر است.
وی ضمن تاکید بر این که اصل سفر‌های استانی امر پسندیده و قابل قبولی است به بخش دیگری از این موضوع یعنی آسیب‌شناسی معایب این اقدام پرداخت و به جام‌جم گفت: سفر‌های استانی اقدام جدیدی نیست و پیش از ریاست آقایان رئیسی و اژه‌ای هم چنین روندی بوده است، اما نکته قابل تامل اینجاست که اگر از سفر‌های استانی و بازدید‌های میدانی منجر به تغییرات ملموس و واقعی در زندگی جاری مردم آن هم در یک زمانبندی معقول شود قطعا مردم احساس بدی پیدا می‌کنند و همان‌طور که از حضور رئیس‌جمهور یا رئیس قوه قضاییه احساس امیدواری کرده بودند، ناامید خواهند شد.
پس باید به این نکته توجه کنیم نتیجه‌بخش بودن این اقدامات در گرو زمانبندی مشخص یک اصل بسیار مهم است.
کاهش جمعیت کیفری در زندان حاصل بازدید‌های میدانی
علی رستمی، مدیرکل زندان‌های استان تهران هم بازدید میدانی رئیس قوه‌قضاییه از زندان‌ها را بسیار موثر خواند و گفت: این بازدیدها از این نظر اهمیت دارد که ریاست محترم قوه در کنار گزارش‌های غیرمستقیمی که از مدیران دارد، در جریان تمام مشکلات زندان‌ها و ندامتگاه‌ها قرار می‌گیرد و به‌واسطه دیدار‌های چهره به چهره ضمن اشراف به مشکلات دستورات لازم را برای پیگیری صادر می‌کند.
او ایجاد آرامش در زندان‌ها را از دیگر دستاورد‌های این بازدیدها دانست و درباره تاثیر بازدید‌های میدانی از ندامتگاه‌ها خاطرنشان کرد: این بازدیدها در آرمش زندان‌ها تاثیرگذار است و زندانیان وقتی با مقام ارشد قضایی دیدار می‌کنند و مشکلات خود در زمینه روند رسیدگی قضایی و اطاله دادرسی را با ایشان در میان می‌گذارند طبعا خیلی امیدوارند تغییراتی در روند رسیدگی به پرونده‌های قضایی اتفاق بیفتند و زندانیان محکوم از ارفاقات قانونی در زمینه آزادی مشروط، مرخصی، عفو و نظام نیمه آزادی برخوردار شوند.
مدیرکل زندان‌های تهران یکی دیگر از تاثیرات بازدید‌های میدانی را کاهش جمعیت کیفری زندان برشمرد و خاطرنشان کرد: وقتی رئیس محترم قوه‌قضاییه در جریان این بازدیدها با زندانیان گفتگو می‌کند، زندانیان خیلی راحت با ایشان حرف می‌زنند و مشکلاتشان را بیان می‌کنند. تاکید آقای اژه‌ای این است که این مشکلات در قالب مکتوب باشد تا بعد از ارائه این خواسته‌ها به صورت مکتوب، کمیته‌ای ضمن دریافت نامه‌ها، به آن‌ها رسیدگی می‌کند و نتیجه این رسیدگی‌ها هم باعث می‌شود جمعیت کیفری زندان‌ها کاهش پیدا کند.
رستمی با اشاره به این‌که توجه به شرایط زندانیان از قبل هم در دستور کار بوده، اما جدی گرفته نشده یا کمرنگ بوده، خاطرنشان کرد: در دوره جدید و با تاکید روی سند تحول قضایی این پیگیری به صورت جدی مورد توجه قرار گرفته است.