ابوترابی‌فرد: ساختار اداری چابک، کم‌هزینه و کارآمد، راه مبارزه با فساد را هموار می‌کند
- حجت الاسلام والمسلمین ابوترابی فرد در سخنرانی خطبه گونه در جمعه ۱۲ شهریور ۱۴۰۰ به موضوعاتی همچون دیدار رهبر انقلاب به هیئت دولت و اصلاح نظام بودجه ریزی شهرداری پرداخت.
متن کامل سخنرانی خطیب موقت نماز جمعه تهران به شرح زیر است:
بِسمِ اللَّهِ الرَّحمنِ الرَّحِیم
الحَمدُ لِلَّهِ رَبِّ العالَمینِ بَارِئِ الخَلَائِقِ أَجمَعِینَ ثُمَّ الصَّلَاةُ وَ السَّلَامُ عَلَی العَبدِ المؤیَّد و الرَّسولِ المُسَدَّد أَبِی القَاسِمِ مُحَمَّدٍ صَلَّی اللهُ عَلَیهِ وَ عَلَی اَهلِ بیتِهِالطَّیِّبینَ الطّاهِرینَ المَعصومینَ المُکَرَّمین
«هذَا مَا أَمَرَ بِهِ عَبدُ اللهِ عَلِیٌ أَمیِرُالمُؤمِنِینَ، مَالِکَ بنَ الحَارِثِ الاَشتَرَ فِی عَهدِهِ إِلَیهِ»
در بحث گذشته، سخن خود را در اطراف منشور حکمرانییا آیین کشورداری از نگاه امیرالمؤمنین علی علیه السلام آغاز کردم و به یاری خداوند متعال در اطراف این کلام نورانی که نقشه راه حکمرانان را تبیین فرموده است، عرایضم را تقدیم خواهم داشت، خصوصاً با عنایت به اینکه رهبر معظم انقلاب اسلامی در نخستین گفتگو با دولت محترم بر مطالعه و استفاده از محضر امیرالمؤمنین علی علیه السلام در نامه‌ای که برای مالک اشتر، استاندار مصر، تنظیم فرموده‌اند، تأکید نمودند و اشاره فرمودند آنچه براییک مدیریت شایسته، لازم و ضروری است، امیرالمؤمنین علی علیه السلام در کلام نافذ خویش برای مالک اشتر تبیین فرموده‌اند.
علی علیه السلام چهار مأموریت مهم را برای مالک اشتر تعریف نموده اند؛ «جِبَایَةَ خَرَاجِهَا» نظام تأمین مالی حکومت، «جِهَادَ عَدُوِّهَا» نظام دفاعی مقتدر و کارآمد، «استِصلاَحَ أَهلِهَا» نظام تعلیم و تربیت و ساماندهی امور شهروندان و نهایتاً «وَعِمَارَةَ بِلاَدِهَا» نظام مهندسی و عمران و آبادانی مصر؛ اگر این حوزه‌های چهارگانه مورد توجه قرار داده شود، نظام سیاسی انقلابییعنی ارزش مدار و متعهد به ارزش‌های والای انسانی و الهی با بالاترین سطح از کارآمدی و توانایی که زمینه را برای رشد و تعالی و تکامل و ارتقاء حیات انسانی و اجتماعی هموار می‌کند، فراهم خواهد شد. وجود مبارک علی علیه السلام در تشریح، تبیین و توضیح قواعد، اصول، ضوابط، دستورالعمل‌ها و نهاد‌هایی می‌پردازند که تحقق مأموریت‌های چهارگانه را هموار می‌کند. این نامه تاریخی، تبیین کننده نظام عقلانیت دینی و انقلابی برای حکمرانی شایسته و مؤثر در راستایساخت جامعه‌ای در تراز قرآن کریم است و جامعه در تراز قرآن کریم را امیرالمؤمنین علی علیه السلام در خطبه نخست نهج البلاغه اشاره می‌کنند؛ حضرت در این خطبه، در تبیین فلسفه بعثت انبیاء الهی می‌فرمایند «فَبَعَثَ فِیهِم رُسُلَهُ» رسولانش را در میان انسانها برانگیخت و گمارد «وَ واتَرَ إِلَیهِم أَنبِیَائَهُ» پیامبرانش را پیدر پی فرستاد برای این آرمان و هدف والا «وَ یُثِیرُوا لَهُم دَفَائِنَ العُقُولِ» گنجینه‌های خرد را برای ایشان بگشایند. انبیاءالهی مبعوث شده‌اند تا جامعه بشری را در عالی‌ترین سطح از عقلانیت و خردورزی و تفکر قرار دهند. در ادامه امیرالمؤمنین علی علیه السلام می‌فرماید «إِلَى أَن بَعَثَ اللَّهُ مُحَمَّداً رَسولُ الله صَلَّی اللهُ عَلَیهِ وَآلِه» تا خاتم انبیا، پیامبر اعظم اسلام را برانگیخت «فَهَدیهُم بِهِ مِنَ الضَّلَالَةِ وَ أَنقَذَهُم بِمَکَانِهِ مِنَ الجَهَالَةِ» به دست توانای پیامبر اعظم، جامعه بشری را از ضلالت و گمراهی به سوی سعادت هدایت کرد و راه را برای ارتقاء حیات عقلانی و خردورزی آنان و برون رفتن از جهل هموار ساخت. علی علیه السلام در کلام دیگری می‌فرماید «اِلَى اللَّهِ أَشکُوا مِن مَعشَرٍ یَعِیشُونَ جُهَّالاً وَ یَمُوتُونَ ضُلَّالاً» به خدا شکوه می‌کنم از جامعه‌ای که در ضلالت و گمراهی و در جهل و نادانی زندگی می‌کنند و حیات آنان حیات تهی از سعادت است، «یَعِیشُونَ جُهَّالاً» و در ضلالت و گمراهی جان می‌دهند؛ یعنی راه برای رسیدن به سعادت، برون رفتن از جهل است، دستیابی به حیات عقلانی و حیات انسانی است و نقشه راه برای تحقق حیات عقلانی تعلیم و تربیت است، فراگیری دانش و علم است. دانش و علم، راه را برای دستیابی به حیات عقلانی هموار می‌کند. در فلسفه قیام حضرت اباعبدالله الحسین علیه السلام کهدر آستانه اربعین آن حضرت قرار داریم، امام علیه السلام می‌فرماید «بَذَلَ مُهجَتَهُ فیکَ لِیَستَنقِذَ عِبادَکَ مِنَ الجَهالَةِ وحَیرَةِ الضَّلالَةِ» حضرت اباعبدالله الحسین به استقبال شهادت رفت تا با ایثار خون، جامعه بشری را از جهل و نادانی نجات دهد و از ضلالت و گمراهی برهاند؛ لذا تمام مسئولیت حاکمان در یک نظام سیاسی اسلامی، تلاش برای رشد عقلانی و علمی و حرکت جامعه در سایه دانش و علم و معرفت به سوی سعادت دنیا و آخرت است و دستورالعمل امیرالمؤمنین علی علیه السلام برای تحقق این آرمان والاست.
رهبر معظم انقلاب اسلامی در دیدار با دولت محترم بر اصولی تأکید کردند که یکایک این اصول در این منشور حکمرانی مورد توجه دقیق قرار گرفته است. اصل مهم مشارکت مردم، یک نظام سیاسی گره خورده با بدنه جامعه، یک دولت مردمی، در تار و پود و سطر‌های نامه علی علیه السلام مورد تأکید است. اصل پاسداری از عدالت، فراهم آوردن زمینه عدالت در جامعه اسلامی، از اصولی است که بر آن تأکید و اصرار شده است. مبارزه با فساد، فراهم آوردن بستر رشد اقتصادی جامعه و زدودن فقر از جامعه از مسائل محوری و کلیدی است که در مباحث آینده به آن اشاره خواهم داشت.
در اینجا لازم می‌دانم با آرزوی توفیق برای برادران و خواهران گرانقدر در شورای اسلامی ششم، خصوصاً در شهر تهران، برای شهردار محترم تهران، برادر ارجمند جناب آقای دکتر زاکانی آرزوی توفیق داشته باشم. در این راستا چند توصیه دارم؛ توصیه نخست آن که با توجه به حضور بلندمدت این برادر ارجمند در نهاد قانونگذاری و ارتباط نزدیک ایشان خصوصاً در یک سال اخیر به عنوان مدیریت مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، از اینمرکز که آراسته به دانش و علم و ظرفیت کارشناسی ارزشمند می‌باشد، برای برنامه‌ریزی دقیق، پایش نحوه اجرای برنامه و انتخاب مدیران و مسئولان در این نهاد مهم و کلیدی به شایستگی استفاده شود. باید شایسته سالاری را به معنای واقعی کلمه در کشور ارتقاء بخشید؛ تمام تأکید امیرالمؤمنین علی علیه السلام بر انتخاب مالک اشتر و توصیه‌های دقیق او بر چگونگی انتخاب کارگزاران، حکایت از این واقعیت دارد که شایسته‌سالاری رمز حرکت و رمز موفقیت در هر نظام سیاسی است. امیدوارم مدیران و مسئولان به گونه‌ای انتخاب گردند که در ادوار آینده تغییر آنان دشوار باشد و انتخاب افرادی در تراز آنان سهل نباشد. قطعاً ظرفیت مرکز پژوهش‌ها در این جهت می‌تواند برای مدیریت محترم شهر تهران، همینطور مدیران شهرسازی و مدیران شهرداری‌ها در کل کشوربازوی تواناییباشد.
توصیه دوم این که در کنار برنامه‌هایی که تدوین شده و ارائه گردیده است، دو نکته محوری باید مورد توجه قرار گیرد، نکته اول، اصلاح نظام بودجه ریزی شهرداری است، همان که علی علیه السلام در نامه خود به مالک اشتر به عنوان اولویتاول مطرح می‌کند، «جِبَایَةَ خَرَاجِهَا» یعنی نظام تأمین مالی، نظام بودجه ریزی در شهرداری تهران باید اصلاح گردد. تأمین منابع مالی با فروش تراکم، حرکت معقول، قابل دفاع و پایداری نیست. بر هم زدن نظم معماری شهر، برای تأمین منابع مالی جهت اداره شهر، کار معقولی نیست، لذا از ظرفیت کارشناسی کارشناسان زبده شهرداری و کارشناسان عالم و فهیم مرکز پژوهش‌ها و سایر نهاد‌ها و مراکز علمی برای اصلاح نظام بودجه ریزی شهرداری تهران می‌توان استفاده کرد.
نکته دوم، اصلاح ساختار اداری است. ساختار اداری چابک، کم‌هزینه و کارآمد، راه را برای مبارزه با فساد و تحقق برنامه‌ها هموار می‌کند. یکی از مشکلات اساسی که امروز کشور با آن روبروست آن است که نظام اداری موجود، متناسب با آرمان‌ها و ارزش‌های والای اسلامی و انقلابی تعریف نگردیده است. نظام اداری پرهزینه و ناکارآمد، راه را برای افزایش نارضایتی شهروندان عزیز هموار می‌کند لذا کاهش هزینه‌های جاری و هدایت منابع به سمت حوزه‌های عمرانی، از مسائل اساسی است. امیدوارم که مدیریت محترم شهرداری تهران، در دوران مدیریت خویش، از تمام ظرفیت خود برای اصلاح نظام بودجه ریزی شهرداری تهران و اصلاح ساختار اداری، کارآمد و چابک نمودن این نظام و کاهش هزینه‌های جاری به شایستگی استفاده نماید و این قدم‌های بلند، راه را برای کاهش بدهی‌های سنگین شهرداری تهران هموار نماید.
در اینجا با توجه به حوادث کشور برادر، دوست و همسایه عزیز ما افغانستان، به نکاتی اشاره می‌کنم. یکی از واقعیت‌هایی که در اینیکی دو دهه اخیر آشکار شده است و امروزه حوادث افغانستان این حقیقت را در مرئی و منظر جامعه جهانی قرار داده است، باخت تدریجی آمریکا و غرب و حرکت رو به افول سیاست خارجی آنهاست. به نظر می‌رسد این افول، دستاورد عوامل سه گانه‌ای است که سیاست گذاری ایالات متحده متأثر از آن عوامل است.
عامل اول؛ کاهش قدرت نرم افزاری و غیرملموس آمریکاست. امروز شاهد کاهش جدی قدرت نرم‌افزاری آمریکا هستیم و دلیل اصلی کاهش و افول این قدرت، عدم صداقت در دیپلماسی و تکیه بر قدرت سیاسی و اقتصادی و نظامی است که حقانیت و مشروعیت سیاسی و قدرت گفتگو و اقناع دیگران را از آمریکا و متحدیناو سلب کرده است. اگر با تکیه بر قدرت نظامی با جامعه جهانی سخن بگوییم، راه برای افول جایگاه نظام سیاسی هموار میگردد وقدرت اقناع را سلب می‌نماید. امروز آمریکا با تکیه بر سرنیزه می‌خواهد با ملت‌ها سخن بگوید. حضور آمریکا در دو دهه در کشور همسایه ما افغانستان، دقیقاً از این اندیشه و تفکر الهام می‌گرفت. با قدرت سرنیزه، با تکیه بر سلاح‌های مدرن نظامی، با دعوت از متحدان خود، حضور در یک کشور برای شکستن عزم و اراده آنان در طول دو دهه با هزینه دو تریلیون دلاری نتیجه‌ای نداشت. امروز جامعه جهانی شاهد این شکست همراه با ذلت و خواری برای آمریکا و متحدین اوست. این سیاست، در امروز و آینده جهان جواب نخواهد داد. امروز آمریکا با ملت‌های منطقه، با ملت مظلوم یمن، با ملت مظلوم فلسطین، با ملت مظلوم سوریهمی خواهد با زبان قدرت سخن بگوید. این زبان محکوم به شکست می‌باشد. قطعاً همانگونه که امروز در افغانستان شاهد این شکست مفتضحانه هستیم، فردا در سرزمین‌های اشغالی فلسطین، شکست این سیاست را جشن خواهیم گرفت.
عامل دوم، استراتژی خشونت است، که رهبری سیاسی آمریکا را تحت الشعاع قرار داده است. امروز آمریکا دقیقاً همان سیاستی را دنبال می‌کند که رژیم صهیونیستی، در برخورد با مردم مظلوم فلسطین در دستور کار خود قرار داده است. با تکیه بر استراتژی خشونت نمی‌توانراه را برای تحقق اهداف نامشروع غرب هموار کرد. دنیای اسلام و جوامع بشری، آماده پذیرش این سیاست نیستند. شکست آمریکا در عراق، لبنان، سوریه، افغانستان و ایران اسلامی، بهترین گواه بر این حقیقت است. ناتوانی پنتاگون و دستگاه نظامی آمریکا در سرکوب مسلمانان، امروز نخبگان سیاسی و سیاستمداران و صاحبان قدرت در آمریکا را در تفکر و اندیشه فرو برده است؛ چگونه می‌توان با این قدرت سهمگین و با همه توان در یک کشور حضور یافت و به هیچیک از اهداف تعریف شده دست نیافت؟ چگونه می‌توان با هزینه‌های سنگین عملیاتی را آغاز کرد و به هیچیک از اهدافی که پیش‌بینی شده است، دست نیافت؟
عامل سوم در آسیب پذیری سیاست خارجی و داخلی آمریکا، حجم فوق‌العاده تناقضات و تعارضات در سیاستگذاری و برنامه‌های استراتژیک و راهبردی است. این تناقضات امروز آشکارا فراروی جامعه جهانی دیده می‌شود. کسانی که ادعای دفاع از حقوق انسانها را دارند، مدعی دفاع از حقوق بشر هستند، دستشان سال‌هاست به خون انسان‌های مظلوم در فلسطین، عراق، سوریه، لبنان، یمن، افغانستان و ایران اسلامی آغشته است. مدعیان دفاع از حقوق بشر چگونه میتوانند از این راهبرد پیوند خورده با خشونت و ستم دفاع کنند؟ محاصره ملت مظلوم یمن، با کدام ادبیات سیاسی و تحلیل سیاسی قابل دفاع است؟ سرکوب مردم مظلوم غزّه، با کدامیک از اصول دفاع از حقوق بشر قابل تفسیر است؟ این تناقضات امروز فراروی جامعه بشری است. مدعیان قانونمداری و احترام به قواعد و اصول بین‌المللی، در برابر نگاه جامعه جهانی، تعهدات صریح و آشکار خود را در برجام زیر پا گذاشتند. بر خلاف همه اصول و قواعد این توافق بین المللی، آمریکایکجانبه از آن خارج شد و اروپا در کنار تعهدات قطعی خویش، در این توافق بین‌المللی، در برابر نگاه جامعه جهانی نایستاد. این تعارضات و تناقضات جدی راه را برای افول قدرت غرب هموار کرده است و ما امروز در منطقه شاهد حرکت اقتدار آفرین ملت‌های مسلمان در برابر قدرت‌های مطرح در جامعه جهانی هستیم.
امیدوارمبرادران و خواهران ما در کشور افغانستان، ملت عزیز افغانستان، از حقوق مشروع خویش در سایه وحدت، در پرتو امنیت و صلح و دوستی به شایستگی استفاده کنند و نظام جمهوری اسلامی همان طور که در طول چهار دهه گذشته اثبات نموده است، رسالت و مسئولیت خود میداند که در کنار امت اسلام و ملت‌های مظلوم منطقه خصوصاً برادران و خواهران همسایه خویش باشد.
از خدای متعال برای ملت‌های مسلمان و برادران و خواهران خود در کشور افغانستان سعادت و عزت و امنیت مسئلت داریم. امیدوارم کسانی که امروز قدرت سیاسی را در افغانستان در دست دارند، در چهارچوب اصول و قواعد اسلامی احترام به حقوق انسانها، در مسیر گسترش صلح و دوستی، خلق امنیت و رفاه و آسایش برای ملت ستمدیده افغانستان قدم بردارند و در این راه از حمایت ملت‌هایمسلمان منطقه و ملت بزرگ ایران بهره‌مند باشند.
پروردگارا ما را در راهی که مورد رضای ذات اقدست می‌باشد، هدایت و ثابت قدم بدار.
بارالها، دولت سیزدهم را در انجام شایسته وظایف و ارتقاء سطح رفاه عمومی، پاسخ به نیاز‌های قطعی مردم و کاهش فقر و فشار بر مردم عزیز، تأیید بفرما.
آنان را در استفاده شایسته از ظرفیت علمی کشور و دریافت مشورت نخبگان علمی و نخبگان سیاسی و به بیان صریح رهبر معظم انقلاب بدون لحاظ گرایش‌های سیاسی، در این راه روشن، هدایت و ثابت قدم بدار.
پروردگارا قلب مقدس امام عصر را از ما راضی بدار، بر درجات عالی شهدا بیفزای.
والسَّلامُ علیکم و رَحمَةُ الله