افزایش نرخ بهره، ترس جدید بازار سهام

- روزنامه همشهری نوشت: روند نزولی شاخص کل بورس تهران که از روز یکشنبه هفته جاری آغاز شده دیروز هم ادامه یافت و شاخص کل بورس تهران بار دیگر با یک افت سنگین نزدیک به ۲۸ هزار واحد کاهش یافت. این نزول به‌دنبال آن اتفاق افتاد که قیمت هر دلار آمریکا از روز یکشنبه شروع به نزول کرد و از محدوده ۲۸ هزار و ۳۰۰ تا به ۲۷ هزار و ۳۰۰ تومان در مبادلات دیروز رسید؛ با این حال به‌نظر می‌رسد نزول قیمت دلار تنها علت افت شاخص‌های بورس نبوده است و بروز شایعاتی در بازار در مورد افزایش نرخ بهره نیز به روند نزولی بازار سهام دامن زده است؛ به‌طوری که با افزایش این شایعات میزان خروج نقدینگی از بازار سهام افزایش یافت و در مقابل میزان ورود نقدینگی به بازار اوراق با درآمد ثابت با افزایش مواجه شد. این موضوعی بود که دیروز رئیس‌کل بانک مرکزی نیز به‌صورت تلویحی در سی‌و‌یکمین همایش بانکداری اسلامی به آن اشاره کرد.

جریان نقدینگی، معکوس شد

آمار‌ها نشان می‌دهد در ۳ روز گذشته سهامداران حقیقی بیش از ۳۵۰۰ میلیارد تومان نقدینگی از بازار سهام خارج کرده‌اند و بخشی از این نقدینگی را وارد بازار اوراق بدهی و صندوق‌های سرمایه‌گذاری کرده‌اند. این اطلاعات نشان می‌دهد که حجم سرمایه‌گذاری در بازار اوراق بدهی و صندوق‌های سرمایه‌گذاری در ۲ روز گذشته بار دیگر یکباره با رشد چند برابری مواجه شده و روزانه به بیش از ۲۱۰ میلیارد تومان رسیده است؛ این در حالی است که از زمان صعود شاخص‌های بورس در خرداد‌ماه امسال حجم سرمایه‌گذاری در اوراق بهادار با درآمد ثابت با کاهش مواجه شده بود و نقدینگی از اوراق بدهی و صندوق‌های سرمایه‌گذاری با درآمد ثابت در حال ورود به بورس بود.

این معکوس شدن جریان نقدینگی ظرف چند روز گذشته به‌معنای آن است که سرمایه‌گذاران دوباره ترجیح داده‌اند بخشی از نقدینگی خود را صرف خرید اوراق بهادار با درآمد ثابت کنند. به لحاظ ادبیات مالی زمانی که شاخص‌های بورس نزول می‌کنند بخشی از نقدینگی صرف خرید اوراق کم ریسک‌تر می‌شود و اصطلاحا وارد پارکینگ پول می‌شود؛ این اتفاق در شرایطی افتاد که ظرف ۳‌ماه گذشته یکی از دلایل رشد بازار سهام ورود نقدینگی از اوراق با درآمد ثابت به بازار سهام بود، اما حالا به‌نظر می‌رسد جریان نقدینگی دوباره به سمت بازار اوراق بدهی معکوس شده است و نقدینگی بار دیگر در حال انتقال به پارکینگ پول است. اما چرا حجم سرمایه‌گذاری در بازار اوراق بدهی و صندوق‌های سرمایه‌گذاری با درآمد ثابت ظرف چند روز گذشته افزایش یافته است؟

افزایش نرخ بهره

روند خروج نقدینگی از بازار سهام ظرف ۳‌روز گذشته در شرایطی بیشتر شده است که به موازات افت قیمت دلار، شایعاتی نیز در مورد افزایش نرخ بهره اوراق بدهی در بازار سهام شدت گرفته است؛ گویا سهامداران به این نتیجه رسیده‌اند که به‌زودی نرخ بهره اوراق بدهی افزایش می‌یابد و این موضوع منجر به افت شاخص‌های بورس خواهد شد؛ به همین دلیل بار دیگر سهامداران درحال مهاجرت به پارکینگ پول هستند.

برخی خبر‌ها حاکی از آن است که دولت جدید خیلی سریع دست به کار شده است تا نرخ بهره اوراق بدهی را در بازار تا سطح ۲۹ درصد یعنی به میزان تورم پیش‌بینی شده سالانه، افزایش دهد. این به آن دلیل است که دولت جدید در تلاش است اولا از طریق سیاست‌های انقباضی، نرخ تورم را کاهش دهد و دوما کسر بودجه شدید دولت را تامین کند. مهم‌ترین ابزار برای کاهش سریع نرخ تورم، ابزار‌های مالی هستند و گویا تیم اقتصادی دولت، عزم خود را جزم کرده است که برای کنترل تورم، اوراق بدهی جدید با نرخ بهره ۲۹ درصد بفروشد.

این نرخ مطابق با پیش‌بینی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی از میزان تورم سالانه در اسفند‌ماه سال‌جاری است و حالا قرار است اوراق جدید با این نرخ فروخته شوند و ظاهرا نرخ بهره سایر اوراق نیز در آینده با نرخ تورم تطبیق پیدا خواهند کرد.

این موضوعی است که روز گذشته رئیس کل بانک مرکزی هم تلویحا به آن اشاره کرد و به نوعی شایعات مطرح شده در مورد افزایش نرخ بهره اوراق مالی را تقویت کرد.

اکبر کمیجانی، رئیس کل بانک مرکزی دیروز در سی‌ویکمین همایش بانکداری اسلامی در این باره گفت: انتشار اوراق ودیعه توسط بانک مرکزی و بازپرداخت در سررسید با نرخی حداکثر معادل نرخ تورم سالانه از دیگر اقدامات انجام شده در بانک مرکزی است که در شورای پول و اعتبار تصویب شده، اما تاکنون به‌کار گرفته نشده است.

او در مورد زمان انتشار این اوراق گفت: در حال تهیه مقدمات کار هستیم و امیدواریم امسال برای مهار پایه پولی و نرخ تورم از این ابزار استفاده کنیم و این جایگزین اوراق مشارکت بانک مرکزی است که از سال‌های۷۹ به بعد به اجرا گذاشته شده است. این سخنان نشان می‌دهد یکی از دلایل نزول بورس ظرف چند روز گذشته در کنار افت ۱۰۰۰ تومانی قیمت دلار، برنامه‌های بانک مرکزی برای افزایش نرخ بهره اوراق مالی اسلامی است. از نظر اقتصادی افزایش نرخ بهره اوراق بدهی اگرچه ابزار مؤثر برای کنترل پایه پولی است، اما به‌طور قطع منجر به افت شدید شاخص‌های بورس خواهد شد و ریسک جدیدی برای بازار سهام تلقی می‌شود.