شتاب ۴۹ درصدی عرضه گوشت در بازار کم تقاضا

- روزنامه همشهری نوشت: افزایش کشتار دام سبک و سنگین همچنان ادامه دارد؛ آخرین اطلاعات مرکز آمار ایران، از افزایش ٤٩درصدی عرضه گوشت قرمز در کشتارگاه‌های رسمی کشور در تیر امسال نسبت به تیر سال قبل حکایت دارد.

در شرایطی که به‌واسطه شیوع کرونا و اعمال محدودیت‌های شدید برای رستوران‌ها، تالار‌ها و برگزاری مراسم شادی و سوگواری، میزان مصرف مواد غذایی به‌ویژه گوشت قرمز به میزان محسوسی کاهش پیدا کرده است و همزمان به‌دلیل سقوط قدرت خرید جامعه، سهم گوشت قرمز در سبد مصرفی خانوار نیز کمتر شده، درحالی‌که عرضه گوشت قرمز روند افزایشی دارد.

سیاهه کشتار دام

اطلاعات منتشر شده از سوی مرکز آمار ایران حاکی از این است که در تیر امسال، وزن گوشت قرمز انواع دام‌های ذبح‌شده در کشتارگاه‌های رسمی کشور به ۵٣هزارو ۸۸۳ تن رسیده که نسبت به خرداد امسال ۵ درصد و نسبت به تیر سال قبل ۴۹ درصد افزایش نشان می‌دهد. براساس این آمارها، طبق روال معمول، سهم گوشت گاو و گوساله از کشتار‌های تیرماه بیش از سایر انواع دام بوده و در مجموع ۵۲.۷ درصد، معادل ۲۸هزار و ۳۹۳ تن از کل گوشت عرضه شده در این ماه به کشتار گاو و گوساله اختصاص داشته است.

پس از آن گوشت گوسفند و بره با ٢١هزار و ۱۹۶ تن معادل ۳۹.۳ درصد از کل گوشت عرضه شده در رتبه دوم قرار دارد. گوشت بز و بزغاله با وزن ۳هزار و ۳۰۸ تن و سهم ۶.۱ درصدی و گوشت قرمز سایر انواع دام با وزن ٩٨٦تن با سهم ۱.۹ درصدی در رتبه‌های سوم و چهارم فهرست عرضه گوشت قرمز قرار گرفته‌اند. مقایسه عملکرد کشتارگاه‌های رسمی کشور در تیر۱۴۰۰ با ماه مشابه سال قبل نشان‌دهنده این است که مقدار عرضه گوشت گاو و گوساله در این دوره زمانی ۳۹ درصد، گوشت گوسفند و بره ٧٢درصد، گوشت بز و بزغاله ٢١درصد، گوشت گاومیش و بچه گاومیش ٤٥درصد و گوشت شتر و بچه شتر ٣٣درصد افزایش پیدا کرده است.

کمبود علوفه و افزایش عرضه گوشت

خشکسالی، گرانی و کمبود نهاده‌های دامی که به بالا رفتن هزینه تمام‌شده تولید در بخش دامپروری و گاوداری منجر شده، از قوی‌ترین عوامل مؤثر بر کشتار روزافزون دام بوده و در این میان پای دام مولد را نیز به مسلخ باز کرده است. میزان بارندگی‌های کشور از اول پاییز گذشته تاکنون نسبت به دوره مشابه قبلی (پاییز ۹۸ تا مرداد ۹۹) به کمتر از نصف رسیده است.

در این وضعیت علاوه بر فشار کم بارشی و خشکسالی به حوزه کشاورزی، مدیریت رهاسازی آب از سد‌ها نیز سختگیرانه‌تر شده و بخش قابل‌توجهی از حقابه کشاورزان در اختیار آن‌ها قرار نگرفته است. نتیجه این دو اتفاق، کاهش شدید مرتع و علوفه دیم و آبی و در نتیجه افت محسوس خوراک داخلی برای دامداران بوده، آن‌هم در شرایطی که به‌دلیل مشکلات ارز، تحریم و نظام توزیع، دسترسی دامداران به خوراک دام و نهاده‌های دامی وارداتی نیز کاهش پیدا کرده و به‌دلیل افزایش شدید قیمت، از تهیه آن ناتوان شده‌اند. در این وضعیت هزینه تمام‌شده تولید دامداری‌ها به‌خصوص در حوزه سنتی و نیمه صنعتی به‌شدت دگرگون شده و حتی این فعالیت‌ها را با حاشیه سود منفی روبه‌رو کرده است؛ به‌گونه‌ای که عملا تداوم فعالیت به کاری غیرمعقول بدل شده است. نتیجه این اتفاق، تمایل اجباری دامداران به کشتار دام‌های مولد سبک و سنگین بوده است که بی‌توجهی به آن می‌تواند تبعات سنگینی برای بازار و حتی امنیت غذایی کشور داشته باشد.

پیش از این، غلامعلی فارغی، عضو کمیسیون کشاورزی اتاق ایران با اشاره به وابستگی بیش از ۶۰ درصدی صنعت دام کشور به علوفه داخلی، نسبت به ناچاری بسیاری از دامداران برای کشتار دام‌های مولد خود به‌دلیل کمبود علوفه هشدار داده بود.

به‌گفته فارغی، گرچه این موضوع فعلا آثار کاهنده روی قیمت گوشت قرمز دارد، اما اثر اصلی خشکسالی بر تولیدات دامی از پاییز به بعد خود را نشان خواهد داد. او هشدار داده بود که از آبان امسال به بعد بازار گوشت از وضعیت فعلی حوزه دام متأثر می‌شود و در آن دوره یا باید واردات گوشت قرمز افزایش پیدا کند یا افزایش قیمت گوشت قرمز به‌عنوان یک امر ناگزیر پذیرفته شود.

ارسال گوشت مازاد به سردخانه

عرضه گوشت قرمز در کشتارگاه‌های رسمی کشور در حالی با رشد ۵ درصدی در تیر امسال نسبت به ماه قبل حکایت دارد که در خردادماه نیز آمار‌های رسمی از افزایش ۶۹ درصدی عرضه گوشت قرمز نسبت به‌مدت مشابه سال قبل حکایت دارد. این روند افزایشی عرضه گوشت قرمز آن هم در شرایط کاهش تقاضای بازار به‌واسطه حضور مجموعه‌های فعال در حوزه سردخانه و فرآورده‌های گوشتی از به هم خوردن مناسبات بازار جلوگیری کرده است.

رئیس هیأت مدیره انجمن واردکنندگان فرآورده‌های خام دامی می‌گوید: به‌خاطر خشکسالی، روند کشتار دام‌های سبک سریع‌تر شده چرا که با توجه به کمبود علوفه و بالا رفتن هزینه نگهداری دام، کشتار ناگزیر است؛ اما این کشتار مازاد نیاز بازار بوده و توسط برخی از مجموعه‌ها که ظرفیت خوبی برای انجماد و نگهداری گوشت یا تولید فرآورده گوشتی دارند، برای زمانی که بازار کشش داشته باشد خریداری و نگهداری می‌شود.

فرهاد آگاهی در مورد وضعیت کشتار دام می‌افزاید: داده‌های مرکز آمار ایران در این مورد به واقعیت نزدیک است و همیشه در شرایط خشکسالی و پایین آمدن بازده دامداری و پرواربندی، چنین اتفاقی قابل بروز است. او اظهار می‌کند: با قیمت‌های اخیر گوشت و هزینه‌های خوراک و نگهداری دام، دامداری‌های سنتی و نیمه‌سنتی در کشور عایدی مناسبی نداشته‌اند؛ هرچند دامداری‌های صنعتی به‌دلیل دسترسی به منابع مالی بیشتر و نظام تأمین خوراک و نهاده از شرایط بهتری برخوردار بوده‌اند. به‌گفته او، علاوه بر خشکسالی و تبعات آن برای خوراک و علوفه دام، افزایش قیمت واکسن نیز که تا چند سال پیش با هزینه دولت تأمین می‌شد و حالا باید توسط دامدار تأمین شود به بدتر شدن شرایط دامداران منجر شده است.

رئیس هیأت مدیره انجمن واردکنندگان فرآورده‌های خام دامی با اشاره به کاهش شدید قدرت خرید جامعه نیز می‌گوید: کاهش سرانه مصرف گوشت در ایران واقعیت غیرقابل‌انکاری است که بخشی ناشی از کرونا و بخشی ناشی از گرانی گوشت در برابر قدرت خرید مردم است و باید تمهیداتی اندیشیده شود که مردم با حفظ حاشیه سود معقول تولیدکننده و نظام توزیع، قادر به خرید گوشت باشند.

آگاهی معتقد است: در دوره کرونا حداقل ۳۰ تا ۴۰ درصد مصرف گوشت قرمز در ایران به‌دلیل محدودیت در فعالیت رستوران‌ها، تالار‌ها، کترینگ و همچنین مراسم شادی و سوگواری کاهش پیدا کرده و اگر این کاهش رخ نمی‌داد قیمت فروش گوشت قرمز باوجود افزایش فعلی عرضه و کشتار دام، می‌توانست تا ۵۰ درصد بالاتر از رقم‌های کنونی باشد.