آخرین تحولات افغانستان/ استراتژی منطقه‌ای آمریکا تغییر نکرده است
- حسن کاظمی قمی در یک برنامه تلویزیونی با موضوع «نگاهی به آخرین تحولات افغانستان» گفت: رخداد‌های افغانستان را باید در پازل تحولات منطقه‌ای و نقدی بر تاریخ تحولات افغانستان تحلیل کرد؛ چراکه مؤلفه‌های بازیگر در صحنه افغانستان، قدرت‌های خارجی از جمله آمریکایی‌های مستقر در افغانستان بودند که در کل منطقه حضور دارند و نقش تخریبی خود را ایفا کردند.
خروج آمریکا از افغانستان به مفهوم خروج از منطقه نیست
وی با اشاره به اینکه نقش آمریکایی‌ها در منطقه در این ۲۰ سال اخیر (۲۰۰۱- ۲۰۲۱) چیزی جز خرابکاری نبود، اظهار داشت: مفهوم خروج آمریکا از افغانستان به مفهوم خروج از منطقه نیست؛ آن‌ها یک حالت دور ایستایی در رابطه با افغانستان به خود دادند. چراکه امید دارند از طریق یک آنارشیسم و هرج و مرج امنیتی بتوانند اوضاع افغانستان را بر اساس آنچه که می‌خواهند مدیریت و مجددا فضایی را ایجاد کنند تا به اهدافی که در ادامه این گفت‌وگو به آن اشاره خواهیم کرد برسند.
سرکنسول پیشین ایران در هرات در تشریح علل عمده تسلط سریع طالبان بر افغانستان گفت: یکی از دلایل عمده این بود که آمریکایی‌ها در طی این ۲۰ سال اجازه ندادند یک دولت قوی و ارتش حرفه‌ای و ملی شکل بگیرد و علت هم این بود که آمریکایی‌ها در چارچوب هدف‌های منطقه‌ای خود به دنبال این بودند که در افغانستان بمانند و برای ادامه این حضور هم می‌بایست دولت، ارتش و پلیس افغانستان نیازمند حضور آن‌ها باشند.
کاظمی قمی با بیان اینکه طالبان در برابر خود نیروی نظامی قدرتمند و دولت با انگیزه‌ای نمی‌دید، ادامه داد: آمریکایی‌ها در انتخاب دولت جدید افغانستان نقش زیادی ایفا کردند و نگذاشتند که یک دولت قوی کارآمدی شکل بگیرد.
وی افزود: نکته دوم این است که آمریکایی‌ها به دلیل اینکه منافع خود را از منافع ملت‌های منطقه جدا می‌کنند و به هنجار‌های اجتماعی و فرهنگی مردم بی‌توجه هستند، این علل موجب شد تا یک تنفر عمومی و بی‌اعتمادی نسبت به آن‌ها ایجاد شود.
این کارشناس ارشد مسائل سیاسی منطقه با اشاره به اینکه نیرو‌های طالبان در این ۲۰ سال، کارآزموده و قوی‌تر شده اند گفت: تاریخچه شکل‌گیری طالبان نشان می‌دهد به جز اینکه خاستگاه مردمی داشت، در زمان حاکمیت مجاهدین بر کابل به علت تفرقه آن‌ها، طالبان مورد استقبال مردمی قرار گرفتند و امروز بعد از گذشت ۲۰ سال آمریکایی‌ها اجازه شکل‌گیری یک دولت قوی و ورود نیرو‌های جهادی و مجاهد واقعی را ندادند از طرف دیگر طالبان با انگیزه وارد شدند در حالی‌که نیرو‌های دولت، پلیس و نیرو‌های مسلح دیگر، انگیزه مقابله با طالبان را نداشتند؛ زیرا دولت آمادگی و کشش مقابله و دفاع در مقابل طالبان را ندارد.
مسئله تبانی آمریکا با اشرف غنی دور از ذهن نیست
سرکنسول پیشین ایران در هرات ادامه داد: یکی از مسائلی که امروز مطرح است و می‌تواند جدی باشد مسئله تبانی آقای اشرف غنی با آمریکایی‌هاست؛ چه شد که طالبان تا دروازه‌های کابل آمدند و آقای اشرف غنی در مصاحبه آخرش عنوان می‌کند که او حتی وقت به پا کردن کفشش را نداشته است. به عنوان رئیس جمهوری که فرمانده کل قواست و دستگاه‌های اطلاعاتی و امنیتی را در اختیار دارد و حضور نیرو‌های اطلاعاتی آمریکا در افغانستان، چگونه می‌شود که طالبان تا مرز‌های کابل آمده باشند و آقای غنی خبر نداشته باشد؟ لذا این ادعای ایشان که عنوان می‌کند من فقط توانستم فرار کنم، ادعای درستی نیست.
وی با بیان اینکه آمریکایی‌ها در افغانستان مانند دیگر مناطق از جمله عراق، سوریه، لبنان، فلسطین و یمن دچار شکست فاحش شدند، اظهار داشت: آن‌ها در سال ۲۰۰۱ اهدافی را از جمله مقابله با تروریسم برای حضور در منطقه مطرح کردند که این اهداف، اهداف اولیه و بهانه‌ای برای توجیه حضور آن‌ها بود تا در چارچوب نظم نوین جهانی بوش پدر، فرماندهی واحدی بر کل جهان، پس از فروپاشی شوروی ایجاد کنند.
کاظمی قمی با اشاره به اینکه آمریکایی‌ها بهترین و حساس‌ترین منطقه را برای حضور در غرب آسیا دیدند و به بهانه مبارزه با تروریسم که صلح و امنیت جهانی را به خطر انداخته وارد افغانستان شدند، گفت: برآیند ۲۰ سال حضور آمریکا در افغانستان این بود که امروز وضعیت این کشور به لحاظ اقتصادی، سیاسی و امنیتی دچار وضعیت بحرانی است.
این کارشناس ارشد مسائل منطقه در تشریح علت انتخاب افغانستان برای حضور آمریکایی‌ها در منطقه گفت: از منظر آمریکا، افغانستان محل تقاطع سه حوزه تمدنی کنفوسیوس چینی، روس و تمدن اسلامی جمهوری اسلامی است و حضور آمریکا در افغانستان برای مهار این سه قدرت بود. اما سوال اینجاست که آیا بعد از ۲۰ سال که آمریکایی‌ها از افغانستان خارج شدند به اهداف خود رسیده‌اند الا اینکه آقای بایدن امروز در استراتژی سالیانه خود اعلام می‌کند که تهدید بین‌المللی من چین است؟
وی افزود: بنابراین آمریکا برای مهار سه قدرتی که هدف آن‌ها از حضور در افغانستان بود ناکام ماندند و در داخل این کشور نیز دچار یک تنفر عمومی و بی‌اعتمادی مسئولین شده و از نگاه مردم افغانستان، آمریکا جز تخریب این کشور و چپاول معادن آن کاری نکردند.
سرکنسول پیشین ایران در هرات با بیان اینکه آمریکا مجبور شد از افغانستان خارج شود و دور ایستایی کند گفت: آمریکا به هیچ یک از اهداف خود در منطقه نرسید و رقبای او امروز پیشروی کردند و قدرتمند‌تر شده‌اند، امروز چین از سیاست ملاحظه‌کاری خود در سیاست خارجی‌اش در قبال آمریکا عبور کرده و یک سؤال کلیدی این است که چین که گفته می‌شود با آمریکا و اروپا ۱۲۰۰ میلیارد دلار روابط تجاری دارد چه طور می‌شود که امروز اصرار دارد با جمهوری اسلامی ایران یک همکاری جامع ۲۵ ساله در سطح راهبردی داشته باشد؛ دلیل این است که امروز معادلات بین‌المللی تغییر کرده و جمهوری اسلامی یک بازیگر اصلی در صحنه منطقه است.
این کارشناس ارشد مسائل سیاسی با اشاره به اینکه برآیند آنچه که در افغانستان اتفاق افتاد آمریکا را مجبور به خروج از این کشور کرده است اظهار داشت: بازگشت او به صحنه افغانستان و حضور نظامی مجدد آن در این کشور مشکل است ضمن اینکه آمریکا توافقنامه امنیتی را با افغانستان امضا کرده است که حاکمیت ملی افغانستان را زیر سؤال برد، چون در این توافقنامه کنترل زمینی، هوایی و دریایی به آمریکایی‌ها داده شد، اما با تحولاتی که در افغانستان پیش آمد، آمریکایی‌ها این امتیاز را هم از دست دادند.
سفیر پیشین ایران در عراق با تاکید بر اینکه راهبرد منطقه‌ای آمریکا تغییر نکرده است، زیرا هنوز اهمیت افغانستان برای آمریکا همچون گذشته است و رقبای او در حال قوی‌تر شدن هستند، گفت: آمریکا زمانی با لشکرکشی نظامی در پی تحقق اهداف خود بود، اما این اهداف حاصل نشد بنابراین در پی جنگ‌های نیابتی رفت و اکنون در افغانستان در پی ایجاد هرج و مرج امنیتی و درگیری‌های داخلی است تا به اهداف خود برسد.
آمریکا به دنبال این است تا جمهوری اسلامی ایران را درگیر صحنه افغانستان کند
کاظمی قمی ادامه داد: بر خلاف آنکه رئیس جمهور آمریکا می‌گوید دچار خطای محاسباتی شده‌اند، آن‌ها علاوه بر اینکه وقوع چنین اتفاقی را پیش بینی می‌کردند و فضا را تسهیل کردند؛ چراکه زعم آن‌ها این بود که اگر این اتفاق بیفتد جریانات مقابل طالبان قیام خواهند کرد و جمهوری اسلامی ایران خود را وارد صحنه درگیری‌های داخلی افغانستان می‌کند.
وی تصریح کرد: یکی از اهداف آمریکایی‌ها در حضور بیست ساله خود در افغانستان این بود که جمهوری اسلامی را درگیر مسائل داخلی این کشور کنند، اما یکی از هنرنمایی‌های عرصه دیپلماتیک جمهوری اسلامی در افغانستان این بود که نه تنها وارد درگیری نشد، بلکه توانست همزمان در کنار مقابله با پدیده داعش، با دیپلماسی خوب خود را وارد گرداب و باتلاق نظامی در داخل افغانستان نکند.
سرکنسول پیشین ایران در هرات خاطر نشان کرد: امروز هم آمریکایی‌ها به دنبال این هستند که بتوانند فضایی را در افغانستان ایجاد کنند که جمهوری اسلامی درگیر صحنه افغانستان شود و ما هر چه درگیر صحنه افغانستان شویم این مطلوب آمریکایی‌هاست.
وی با بیان اینکه آمریکایی‌ها تغییر استراتژی منطقه‌ای نداده‌اند و دست از اهداف خود برنداشته‌اند گفت: راهبرد منطقه‌ای آن‌ها تغییر نکرده بلکه دکترین عملیاتی آن‌ها تغییر کرده است.
این کارشناس ارشد مسائل سیاسی اضافه کرد: آمریکا همزمان با مذاکره با طالبان، نیرو‌های داعش را از سوریه و عراق به افغانستان، لیبی و یمن انتقال داد و در حال تقویت داعش و پیگیری اهداف خود است.
وی در تشریح علت ورود داعش به افغانستان نیز بیان داشت: از نگاه آمریکا چین باید مهار شود. لذا ورود داعش به افغانستان و رفتن آن‌ها به سمت و مرز‌های شمالی یعنی تهدید منطقه سین کیانگ چین که ۹۰ درصد واردات انرژی چین از آسیای مرکزی از این منطقه و منطقه ایغورهاست.
کاظمی قمی افزود: اینکه آمریکایی‌ها اصرار دارند فرودگاه کابل را در اختیار خود داشته باشند به دلیل این است که بتوانند در نقل و انتقال جریاناتی مثل داعش راحت‌تر عمل کنند؛ آمریکایی‌ها همزمان که افغانستان را به ظاهر ترک کرده‌اند و در حالت دور ایستایی خود را آماده برگشت به این کشور می‌کنند مؤلفه‌های ایجاد ناامنی و درگیری را هم تقویت می‌کنند، اما در این معرکه، چین و روسیه همزمان که تحولات افغانستان و ورود طالبان با کابل را به عنوان بخشی از واقعیت این کشور دنبال می‌کنند با کمک ازبکستان، ترکمنستان و تاجیکستان در حال تقویت مرز‌های افغانستان با کشور‌های آسیای مرکزی هستند، چون این کشور‌ها این اطمینان را دارند که آمریکایی‌ها از جغرافیا و ژئوپولتیک افغانستان تروریسم را تقویت خواهد کرد تا هم در افغانستان و هم در خارج از مرز‌های این کشور از آن استفاده کند.
سرکنسول پیشین ایران در هرات همچنین با یادآوری واقعه حمله طالبان به سرکنسولگری جمهوری اسلامی ایران در مزار شریف گفت: یکی از اهداف طالبان در این حمله این بود که یک خط خونین بین جمهوری اسلامی و طالب ایجاد شود و این موضوع را دیگران طراحی کرده بودند، اما جمهوری اسلامی با مهارت جا خالی داد، زیرا قرار نیست در افغانستان با مولفه‌های داخل افغانستان خود را درگیر کنیم.
تنها راه حل بحران افغانستان گفت‌وگوی بین‌الافغانی است
این کارشناس ارشد مسائل سیاسی منطقه با تاکید بر اینکه از نگاه جمهوری اسلامی ایران راه حل بحران افغانستان از مسیر نظامی نیست اظهار داشت: به این دلیل جمهوری اسلامی، گفت‌وگوی افغانی - افغانی را راه انداخت و معتقد است که راه حل بحران افغانستان گفت‌وگوی بین‌الافغانی است؛ نه از طریق شیوه‌های نظامی‌گری.
وی با بیان اینکه هر جریان سیاسی که بخواهد در افغانستان بر مبنای قومیت، حکومت انحصاری تشکیل دهد موفق نخواهد شد افزود: طالبان بخشی از واقعیت افغانستان در کنار دیگر قومیت‌های این کشور است؛ اظهارات طالبان مبنی بر تغییراتش را مثبت ارزیابی می‌کنیم، اما اگر راهبرد کلان در پی تشکیل دولت ملی فراگیر با مشارکت همه سلایق نباشد، این کشور به سمت آرامش نخواهد رفت.
کاظمی قمی خاطر نشان کرد: اگر چنین نباشد افغانستان به سمت هرج و مرج می‌رود و آمریکا هم با شدت بیشتری وارد عرصه این کشور خواهد شد.
سفیر پیشین ایران در عراق تصریح کرد: آمریکایی‌ها نمی‌خواهند در افغانستان حکومتی فراگیر و نظامی پایدار بر اساس همه سلیقه‌ها شکل بگیرد، همان‌طور که در عراق نمی‌خواهند انتخابات برگزار شود تا بیشتر در این کشور بمانند.
وی با اشاره به اینکه ایران باید طالبان را برای ایجاد یک حکومت با مشارکت همه گروه‌های افغانستانی تشویق کند، افزود: جمهوری اسلامی ایران باید دیپلماسی خود را برای تشکیل یک حکومت مردم سالار در افغانستان فعال کند، زیرا ایجاد چنین حکومتی موجب اخراج آمریکایی‌ها از افغانستان خواهد شد.
این کارشناس ارشد مسائل سیاسی تاکید کرد: نگاه ما به افغانستان نگاه خردمندانه و بر اساس منافع و مصالح اسلامی است.
سرکنسول پیشین ایران در هرات همچنین با بیان اینکه آمریکایی‌ها در سیاست خارجی، منافقانه رفتار می‌کنند و به هیچ تعهدی پایبند نیستند گفت: جمهوری اسلامی ایران در فضای قدرت نرم قوی است و دیگران روی حرف ما حساب می‌کنند، جمهوری اسلامی با هر کسی که دست برادری داد، پای آن ایستاد.