«شب دهم» یکی از ماندگارترین سریالهای محرمی/یک نوستالژی همیشگی از حسن فتحی
- سریال «شب دهم» به کارگردانی حسن فتحی محرم ۱۴۰۰ هم به مناسب ایام محرم بازپخش شده است و مردم هنوز این مجموعه جذاب، دیدنی و ماندگار را دوست دارند و به تماشای آن برای چندمین بار مینشینند. این سریال در سال ۱۳۸۰ جزء پربینندهترین و ماندگارترین سریال ویژه ماه محرم قرار گرفت.
این درام عاشقانه که در بستر یه موقعیت تاریخی روایت میشود با بازی بازیگران توانایی، چون حسین یاری، پرویز فلاحیپور، محمود پاکنیت، رویا تیموریان و ... فیلمنامه پرمایه سریال را رنگوبوی تازهای بخشیدند. در این سرال حیدر خوشمرام عاشق دختری قجری به نام فخرالزمان میشود. شرط فخرالزمان برای ازدواج با حیدر این است که او و دوستانش ده شب تعزیهای باشکوه اجرا کنند. اما نکته مهم اینجاست که انجام این کار برای حیدر مشکلات و خطرات زیادی دارد؛ چراکه حکومت عزاداری و برگزاری تعزیه را ممنوع اعلام کرده است. در این ده شب تعزیه به سختی اجرا میشود، اما در نهایت حیدر به مردی مومن تبدیل میشود. اما شب دهم شبی که ماموران نظمیه از اجرای تعزیه با خبر میشوند و حیدر را روی صحنه اجرای تعزیه به قتل میرسانند. این صحنه با شعری از افشین یداللهی و موسیقی فردین خلعتبری برای همیشه در ذهن مخاطبان نقش بسته است.
این سریال ماندگار که به نوعی فتح باب ساخت سریالهای محرمی شد و تاثیرگذاری زیادی بر مخاطبان داشت و ثابت کرد میتوان با هنر نمایش به فلسفه عاشورا و گفتمان مذهبی به بهترین شکل پرداخت و تاثیرگذار بود. حسن فتحی درباره اینکه چگونه «شب دهم» به سریالی مناسبتی تبدیل شد گفته: پخش سرالا «شب دهم» در ایام محرم پیشنهاد مدیر وقت شبکه اول بود. ایشان معتقد بودند این سریال در ایامی که عید نوروز و محرم با هم تقارن دارند، مخاطب بسیاری را جذب خود میکند و همین اتفاق هم افتاد. «شب دهم» به عنوان سریالی مناسبتی به خوبی جواب داد.
حسن فتحی در ابتدا نمیخواسته «شب دهم» را برای تلویزیون بسازد. او قصد داشته آن را در قالب یک فیلم سینمایی برای حوزه هنری کار کند. سناریو را که مینویسد، متوجه میشود که قصه از حد یک کار سینمایی فراتر رفته است و باید به فکر یک ساختار چندساعته باشد؛ بنابراین از شکل سینمایی «شب دهم» منصرف میشود و سعی میکند در چارچوب مدیوم تلویزیون، این تم را پرورش دهد.
پس از پخش و موفقیت زیاد این مجموعه برخی از منتقدان و هنرمندان دلیل موفقیت این مجموعه را بودجه کلان میدانند، اما فتحی میگوید: بودجه اختصاص یافته به سرال «شب دهم» چه در مرحله نگارش فیلمنامه و چه در مرحلهی تولید، در مقایسه با کارهایی که در همان زمان تلویزیون تولید میشده، بسیار پایین بوده است. در آن زمان بودجه «شب دهم» به حدی پایین بود که تردید داشتیم میتوان کاری خوب ساخت یا نه. به بشکوفه، تهیهکننده گفتم من به خاطر عشق به امام حسین (ع) این فیلمنامه را نوشتم و به خاطر عشق به امام حسین (ع) هم جلو میرویم. هرجا هم کمبود داشتیم با همکاری و قناعت مشکلات را حل میکنیم.
حسن فتحی پیش از ساخت این مجموعه در کارنامه کاری خود سریالی مثل «پهلوانان نمیمیرند» را داشت و طبعا با همان حال و هوا وارد ساخت «شب دهم» شد.. فتحی این سریال را خودش نوشت و خودش نیز ساخت و هر جا احساس کرد مشکلی وجود دارد به سرعت سکانس و پلان را تغییر داد تا بیننده دچار سردرگمی نشود. این اتفاقی است که در سایر کارهای فتحی هم رخ میدهد و کارهای او را متمایز میکند.
یکی دیگر از تواناییهای بالای حسن فتحی بازی گرفتن از بازیگرانش است. او گاهی آنچنان در این زمینه موفق عمل میکند که برخی از بازیگران مدتها پس از بازی در فیلم و سریالهای دیگر، همچنان در نقشی که او به آن بازیگران سپرده به خاطر مردم میآیند. به عنوان مثال پرویز فلاحیپور خودش اذعان میکند با اینکه سابقه بازی پیش و بعد از این سریال را داشته و دارد، اما نقش یاور دلنواز او را به شهرت رسانده و خیلیهای هنوز او را با این نقش و مجموعه به یاد میآورند.
عاشورا و سیر حوادث کربلا یک قصه حماسی و تراژدیک است که عناصر داستانی لازم برای طرح و تولید یک اثر نمایشی را دارد. وجود قهرمان و ضدقهرمان، فراز و فرودهای قصه، شکست و پیروزی، گفتارها و دیالوگهای قدرتمند و لوکیشن و موقعیت مندی داستان و... مؤلفههاییاند که در یک چیدمان داستانی به آفرینش یک اثر ماندگار کمک میکنند. قطعا با صرف وقت و هزینه مناسب و نه البته آنچنانی میتوان با ساخت سریالهای مهم و جریانسازی چون «شب دهم» موجب آشنایی هرچه بیشتر مخاطبین با این حماسه مهم شد.
سریال «شب دهم» به مناسبت ایام محرم فقط در یک نوبت ساعت ۱۸ از شبکه تماشا در حال پخش است. همچنین این درام تاریخی به تهیهکنندگی حسن بشکوفه و کارگردانی حسن فتحی، هرشب ساعت ۱۹ و ۳۰ به وقت تهران بر روی آنتن شبکه «الکوثر» میرود. پخش این مجموعه در شبکه «الکوثر» به زبان عربی است و شبکه آی فیلم دوبله این سرالگ به زبان عربی را برعهده داشته است.