فضای مجازی بدون متولی مانده است

تورج کاظمی رئیس پیشین پلیس فتا پایتخت درخصوص چرایی تاثیرگذاری روند فزاینده خرید‌های اینترنتی بر افزایش بروز جرائم به میزان گفت: عمده‌ترین ایراد در رابطه با این مساله را باید به نحوه عمل کاربران نسبت داد. کاربران فضای مجازی دانش کافی در این حوزه ندارند و این باعث شده تا بر حجم تهدید‌ها و آسیب‌های موجود در این فضا افزوده شود. وقتی کاربران بدون داشتن دقت کافی از فروشگاه‌های مجازی فاقد اعتبار که احتمال سوءاستفاده و سوءنیت آن‌ها وجود دارد مبادرت به خرید می‌کنند قابل انتظار است که مورد کلاهبرداری هم قرار بگیرند. شهروندانی که در فضای مجازی اقدام به خرید می‌کنند و بعد از پرداخت وجه معامله از دریافت کالای خریداری شده بی نصیب می‌مانند دست به شکایت در مراجع قضایی می‌زنند و به این ترتیب آمار شکایت‌ها هم بالا می‌رود. این موردی است که زیاد مشاهده می‌شود.

 

وی ادامه داد: یکی از عمده‌ترین دلایل این پدیده هم عدم دقت و احتیاط کاربران درباره سایت‌ها و صفحات مجازی گوناگونی است که اقدام به فروش کالا می‌کنند. امروز بسیاری از شهروندان تمایل دارند تا خریدهایشان را از طریق فضای مجازی انجام بدهند. این در حالی است که بسیاری از فروشگاه‌ها از اعتبار کافی برخوردار نیستند و با هدف کلاهبرداری در فضای مجازی به فعالیت می‌پردازند.

کاظمی درخصوص ضرورت ایجاد سازوکار‌های ویژه‌تر از سوی پلیس فتا برای جلوگیری از سوءاستفاده در خرید‌های اینترنتی گفت: تصور می‌کنم این مساله خارج از حیطه اختیارات پلیس فتا باشد. یعنی تعدادی از سازمان‌ها و حتی وزارتخانه‌ها هستند که باید در این حوزه اقدام‌های لازم را به انجام برسانند. از این بابت برای مقابله با کلاهبرداری‌های این حوزه باید زیرنظر وزارت صنعت، معدن و تجارت راهکار‌هایی پیش بینی شود. چون مساله خرید‌های اینترنتی جزو مقوله تجارت و بازرگانی به حساب می‌آید. قاعدتا در مسائل تجاری و بازرگانی پلیس نمی‌تواند ورود مستقیمی داشته باشد.

 

 

وی افزود: همانطور که برای ایجاد یک فروشگاه کوچک شهری از اتحادیه‌ها و وزارتخانه‌های تابعه درخواست مجوز می‌شود و پیگیری‌های لازم برای راه اندازی آن فروشگاه صورت می‌گیرد در حوزه فضای مجازی هم باید چنین روند‌هایی شکل بگیرد. اما من تصور می‌کنم فضای مجازی بدون متولی مانده است؛ بنابراین ضرورت دارد تا متولی فضای مجازی مشخص شده و وارد عمل بشود تا با ارائه راهکار‌های لازم شرایط و مفاد مورد نیاز برای ایجاد فروشگاه مجازی شکل بگیرد. اگر این اتفاق بیفتد کاربران هم خواهند توانست بر اساس مفاد قانونی به فعالیت‌های تجاری در فضای مجازی بپردازند. اما به دلیل گستردگی فضای مجازی و عدم دانش کافی و آشنایی کاربران با این فضا شاهد شکل گیری روند فعلی هستیم. این وسعت فضای مجازی شرایطی را سبب شده که وقتی کاربری در فضای مجازی مثلا برای خرید کفش یا روسری مبادرت به جستجو می‌کند با صد‌ها صفحه مواجه می‌شود. در این شرایط اگر کاربران از دانش و دقت کافی برخوردار نباشند و به هر صفحه‌ای برای خرید ورود بکنند ممکن است در تله کلاهبرداران بیفتند و مورد بزه قرار بگیرند.

رئیس پیشین پلیس فتا پایتخت در پاسخ به اینکه با بروز بیماری کرونا پلیس فتا پیش بینی ایجاد محمل کلاهبرداری در فضای مجازی را نداشته گفت: از اساس بحث کلاهبرداری در فضای مجازی ارتباط چندانی با بیماری کرونا ندارد. این کلاهبرداری‌ها قبل از شیوع کرونا هم وجود داشته است. اعتقاد من این است که بهترین راه پیشگیری داشتن آموزش و کسب دانش از سوی کاربران است. در این زمینه پلیس فتا در حد مقدور دوره‌ها و کلاس‌های آموزشی در رابطه با موضوعات مختلف برای وزارتخانه‌ها و سازمان‌های مختلف برگزار کرده است. این آموزش‌ها در حوزه آموزش و پرورش برای مقاطع تحصیلی گوناگون انجام شده و حتی برای کارکنان پلیس هم چنین دوره‌هایی ترتیب داده شده و برای کلیه شرکت کنندگان در این دوره‌ها توصیه‌ها و نکات ایمنی ارائه شده است. اما این اقدامات کافی نبوده و نیست و باید به شکل گسترده‌تر آموزش‌ها و دانش سایبری به همه کاربران فضای مجازی ارائه بشود تا شهروندان کمتری در دام کلاهبرداری‌های سایبری گرفتار بشوند.