۷۰ درصد فارغ التحصیلان دانشگاهی بیکارند
_ آنا نوشت: در دو دهه اخیر شاهد افزایش حضور داوطلبان در کرسی‌های دانشگاهی هستیم. البته مدرک‌گرایی و توجه به مدرک تحصیلی در پذیرش فرد در موقعیت‌های اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و ... هم یکی دیگر از دلایل تمایل افراد به ادامه تحصیلات تکمیلی است.
پذیرش دانشجو در دوره تحصیلات تکمیلی اقدامی به‌ظاهر مؤثر در ارتقای سواد اجتماعی فقط از لحاظ کمی مورد توجه قرار گرفته و کیفیت آموزش، مهارت‌آموزی و ایجاد بازار کارآفرینی و اقدامات در این زمینه جای تأمل دارد. هرچند در فرودین سال جاری منصور غلامی، وزیر علوم گفت: «تب مدرک‌گرایی در جامعه مانع اشتغال‌زایی می‌شود و افزایش پایه حقوق در گرو دریافت مدرک دانشگاهی درست نیست.»
به گفته وی «استفاده از عناوین دانشگاهی در اخذ مدرک باعث ایجاد مشکلات جدی و آسیب‌پذیری شده که نیاز به بحث مفصلی دارد.»
توجه به حرفه‌آموزی دانشجویان در ابعاد متعدد
در روز‌های اخیر هم محمد سعید سیف، مدیر کل دفتر ارتباط با جامعه و صنعت وزارت علوم، تحقیقات و فناوری درباره تب مدرک‌گرایی و عدم توجه به کارآفرینی در آموزش‌های عالی گفت: «بهبود کیفیت نیروی کاردانش آموخته از وظایف نظام آموزشی کشور است.»
وی افزود: «در شرایط کنونی تخصصی‌تر شدن مشاغل و حرکت به سمت کسب‌وکار‌ها بر پایه فناوری‌های پیشرفته و لزوم توسعه و بهره‌وری صنایع کشور، ایجاد مراکز هدایت شغلی و کاریابی تخصصی امری ضروری است. مراکز هدایت شغلی و دفاتر کاریابی با هدف کاهش هزینه مبادله ناشی از استخدام نیروی کار برای بنگاه و کاهش هزینه کاریابی برای جویندگان کار تأسیس شده‌اند.»
بیکاری جوانان به‌دلیل نداشتن مهارت
محمد زاهدی اصل، استاد دانشگاه درباره معضل مدرک‌گرایی در کشور ما گفت: «در حالی مدرک‌گرایی در کشور ما ریشه دوانده که هنوز نظام آموزش عالی کشور راهکاری برای مهارت‌آموزی و کارآفرینی در حین تحصیل دانشجو لحاظ نکرده است.»
وی افزود: «کارفرما هم برای کارمند دوره کارآموزی یا کارورزی ایجاد نمی‌کند تا بتوان در ارتقای آموزش و مهارت‌آموزی افراد تحصیل‌کرده جامعه کاری از پیش برد.»
جایگاه ممتاز و تأثیرات منفی مدرک‌گرایی در کشور
این کارشناس آموزش درباره مدرک‌گرایی در جامعه ادامه داد: «گسترش بی‌رویه، بدون پیش‌بینی و برنامه‌ریزی آموزش واحد‌های آموزش عالی فاجعه به دنبال داشته است. به عبارت دیگر ما امروز در دنیا در جایگاه ممتاز و البته با اثرات منفی مدرک‌گرایی قرار داریم.»
زاهدی اصل تأکید کرد: «کشور ما به‌اندازه کل اروپا واحد دانشگاهی دارد. تمامی واحد‌های دانشگاهی به کارخانه‌های مدرک‌سازی تبدیل شده‌اند.»
وی ادامه داد: «دانشگاه‌هایی با عناوین پیام نور، علمی کاربردی و ... راه‌اندازی شده است، اما دریغ از فعالیت یک نفر هیئت علمی واجد شرایط در این مراکز.»
به گفته این استاد دانشگاه؛ «از یک سو به تحصیل ۵ میلیون دانشجو در کشور و واحد‌های دانشگاهی متعدد افتخار می‌کنیم. از سوی دیگر باید به این سؤال پاسخ داد که این حجم انبوه تولید دانشجو با کدامیک از نیاز‌های جامعه هماهنگ است؟»
عدم وجود بستر‌های لازم برای عملیاتی کردن آموزش‌ها
این استاد دانشگاه تصریح کرد: «انبوهی از فارغ‌التحصیلان را بدون وجود بازار کار به بازار می‌فرستیم. اغلب این افراد در رشته تحصیلی خود مهارت خاص کسب نکرده‌اند. بسیاری از رشته‌های تحصیلی به آزمایشگاه، دوره‌های کارآموزی، کارورزی و ... نیازمند هستند، اما در عمل بستری برای عملیاتی کردن آموخته‌های تئوری وجود ندارد.»
زاهدی اصل گفت: «بر اساس آمار غیر رسمی مسئولان ۴۰ درصد دانش‌آموختگان بیکار هستیم. البته باید به این نکته توجه داشت که بخش قابل‌توجهی از فارغ‌التحصیلان جذب بازار کار شغلشان ربطی به مدرک تحصیلی اخذشده ندارد.»
۷۰ درصد فارغ‌التحصیلان دانشگاهی شاغل نیستند
این استاد دانشگاه تصریح کرد: «۷۰ درصد فارغ‌التحصیلان دانشگاهی شاغل نیستند یا اشتغال آن‌ها به تحصیلانشان مرتبط نیست.»
به گفته وی؛ «در دو سال اخیر به دلیل شیوع کرونا کیفیت آموزش تحت تأثیر قرار گرفته و آموزش از راه دور حتی کیفیت آموزش‌های نظری را تحت تأثیر قرار داده است.»
زاهدی اصل ادامه داد: «بیکاری جوانان به دلیل عدم آموزش مهارت‌ها و کارآفرینی در جوانان بروز کرده است. تنها راه برون‌رفت از این وضعیت اصلاح آموزش عالی کشور است.»
مسئولان امر وارد عمل شوند
در دو سال اخیر به دلیل شیوع کرونا شاهد تنزل کیفیت آموزش و عدم برگزاری کلاس‌های دانشگاه هستیم. واحد‌های دانشگاهی هم بدون داشتن شرایط دانشجو اخذ می‌کنند. در این وضعیت آموزش عالی گسترش بی‌رویه پیدا کرده است. با توجه به کیفیت اندک آموزش‌های عملی در دانشگاه‌ها و عدم برگزاری کلاس روند مهارت‌آموزی و کیفیت‌بخشی به آموزش را تحت تأثیر قرار داده و همین مقوله نیازمند اتخاذ تصمیمات جدی از سوی مسئولان امر است تا بتوان در مهارت‌آموزی دانشجویان اقداماتی مناسب در دستور کار قرار داد.