جولان گرانی در بازار لبنیات؛ از گرانی چندباره شیرخام تا بلاتکلیفی قیمت‌ها
- روزنامه جام جم نوشت: در یک ماه پایانی دولت دوازدهم، نرخ بسیاری از کالا‌ها با افزایش زیادی روبه‌رو بوده است به طوری که اقشار کم درآمد و ضعیف جامعه به گرانی‌ها عادت کرده اند و شاهد کوچکتر شدن سفره خود به دلیل فشار بی سابقه تورمی در جامعه هستند. این در حالی است که مسؤولان وزارت جهاد کشاورزی مدیریتی برای جلوگیری از این امر ندارند و در پاسخ به کوچکتر شدن سفره مردم عبارت «من بهزیستی نیستم» را به‌کار می‌برند. صنعت دامداری در دو سال اخیر با نوسانات زیادی همراه بوده است، نوساناتی که با کمبود شدید نهاده دامی آغاز شد و کم کم هم به قاچاق نهاده‌های دامی و خود دام‌ها و کشتار دام‌های مولد و شیری و در آخر هم افزایش قیمت شیرخام رسید.
اکنون قیمت شیر خام ۶۴۰۰ تومان اعلام شده، اما پس از کش و قوس فراوان محمود واعظی رییس دفتر رییس جمهور اعلام کرد این نرخ توسط دولت ابلاغ نشده و ممنوع است. با این‌که افزایش قیمت شیر خام توسط مقامات ارشد دولت تکذیب شد، اما قیمت شیر خام در بازار افزایش یافته است.
افزایش قیمت شیر خام در حالی کلید خورده است که قیمت این محصول ۴۵۰۰ تومان بود، اما دامداران با بیان این‌که هزینه تمام شده آن‌ها زیاد است خواستار افزایش قیمت شدند. طبق گفته فعالان این صنعت هزینه تمام شده با وجود کمبود نهاده دامی به ۵۵۰۰ تا ۶ هزار تومان می‌رسید و حتی کارخانجات نیز مجبور بودند شیر خام را از دامداران به ازای هر کیلو گرم ۵ هزار تومان خریداری کنند به همین دلیل گفته می‌شود لبنیات با رشد ۷۰ درصدی در قیمت مواجه شود.
در دو سال گذشته کالا‌های بسیاری از سفره خانوار‌ها حذف شده و اکنون وضعیت به گونه‌ای است که خانوار‌های کم درآمد و متوسط دیگر به دنبال تامین ویتامین و پروتئین مورد نیاز نیستند بلکه به دنبال خرید اقلام ضروری هستند. کارشناسان سلامت نیز نگران آن هستند که با حذف فرآورده‌های لبنی بیماری‌های زیادی در جامعه رواج یابد و این بیمار‌ها بیش از هر فردی، سالمندان و فرزندان در سنین رشد را تحت تاثیر قرار می‌دهد.
کارشناسان وزارت بهداشت سرانه مصرف لبنیات در کشور را بین ۶۶تا ۸۰کیلوگرم برای هر فرد در سال عنوان کرده‌اند، این در حالی است که در دهه ۸۰، سرانه مصرف لبنیات ۱۲۰کیلوگرم بود؛ در کشور‌های توسعه یافته سرانه مصرف ۲۸۰تا ۳۶۵ کیلوگرمی لبنیات برای هر نفر به ثبت رسیده است و متوسط سرانه مصرف جهانی لبنیات هم اکنون ۱۶۰کیلوگرم است؛ این کاهش شدید مصرف لبنیات در کشور بیشتر به دلیل کاهش قدرت خرید مردم، افزایش متعدد و پی در پی قیمت‌ها در بازه زمانی کوتاه و عدم تناسب درآمد خانوار با هزینه‌های مصرفی صورت گرفته است.
گرانی چندباره شیرخام
آذرماه سال گذشته بود که دولت دوازدهم به دلیل عدم تامین کافی نهاده‌های دامی برای دامداران تصمیم گرفت قیمت هر کیلو گرم شیر خام را از ۲۹۰۰ تومان با افزایشی ۲۶۰۰تومانی به ۴۵۰۰ تومان تغییر دهد؛ این اقدام در حالی اتفاق افتاد که در تابستان سال گذشته فشار تحریم‌ها و کمبود نهاده دامی به تبع کمبود شدید منابع ارزی اتفاق افتاده و دامداران را با مشکلات عدیده‌ای روبه‌رو کرده بود، اما پس از گذشت ۶ ماه دوباره افزایش قیمت شیر (به ۶۴۰۰تومان) به دولت پیشنهاد شد بنابراین می‌توان گفت قیمت شیر خام در یک‌سال رشدی ۲.۲ برابری یا افزایشی ۱۲۰ درصدی را به خود دیده است آن هم در حالی که دولت معتقد است ۱۰۰ درصد نهاده دامی مورد نیاز دامداران را وارد کرده و از این بابت مشکلی در کشور وجود ندارد.
رشد قیمت لبنیات در ۲ سال اخیر
بررسی قیمت فرآورده‌های لبنی شرکت‌ها و برند‌های مطرح لبنیات روند افزایشی قیمت‌ها را در دو سال گذشته نشان می‌دهند. به عنوان مثال می‌توان به پنیر صدگرمی یکی از برند‌های مطرح اشاره کرد که در حال حاضر ۴ هزار و ۵۰۰ تومان به فروش می‌رسد این در حالی است که همین کالا در سال گذشته ۲ هزار و ۴۵۰ تومان به فروش می‌رسید بنابراین مشخص است که رشدی نزدیک به صد درصدی را به خود دیده، هر چند نسبت به سال ۹۸ نیز با رشد ۳۵ درصدی روبه‌رو بوده است. در حال حاضر شیر یک لیتری براساس میزان چربی بین ۸۵۰۰ تا ۱۰ هزار تومان به فروش می‌رسد، اما در سال گذشته قیمت همین محصول ۶ هزار تومان بود.
بلاتکلیفی قیمت شیر و لبنیات
خبر‌ها حاکی از آن است که ستاد تنظیم بازار قرار است قیمت هر کیلو گرم شیرخام را از ۴۵۰۰ تومان به ۶۴۰۰ تومان تغییر دهد، ولی با این حال این ستاد هنوز این قیمت را به تصویب نرسانده است و انتظار می‌رود با تصویب آن قیمت ۱۰ قلم از فرآورده‌های لبنی تا ۵۷ درصد رشد داشته باشند.
همین زمزمه افزایش قیمت شیر کافی بود تا دامداران قیمت شیر تحویلی خود به کارخانه‌ها را افزایش دهند این در حالی است که کارخانه‌ها نمی‌توانند قیمت محصولات لبنی خود را گرانتر کنند به همین دلیل این کارخانجات با ضرر و زیان زیادی روبه‌رو شده‌اند، به طوری که در این خصوص محمدرضا بنی طبا؛ سخنگوی انجمن لبنی می‌گوید: انتشار چنین خبری بلاشک سبب شده دامداران پیشاپیش قیمت شیرخام را بالا ببرند و عملا مصوبات آذرماه سال گذشته سازمان حمایت و ستاد تنظیم بازار را نقض کرده‌اند. چنین تصمیمی بدون شک به ضرر تولیدکنندگان و مصرف کنندگان خواهد بود و صنعت لبنیات کشور را نابود خواهد کرد و در صورتی که قیمت سایر لبنیات همزمان با گرانی شیر افزایش نیابد شاهد تعطیلی کارخانجات خواهیم بود. از این رو رضا باکری، دبیر انجمن صنایع فرآورده‌های لبنی ایران در نامه‌ای به رئیس جمهور، وزارت صمت و وزارت جهاد کشاورزی، رئیس سازمان حمایت و دبیر ستاد تنظیم بازار گفته پس از جلسات متعدد با مسؤولین امر و ضرر و زیان کارخانجات به دلیل عدم تعیین تکلیف قیمت شیرخام امنیت شغلی کارگران به خطر افتاده و شاهد سوق دادن کارخانجات به ورطه ورشکستگی هستیم لذا چنانچه قیمت شیرخام و فرآورده‌های لبنی تصویب و ابلاغ نشود به طور توافقی شیرخام را از دامدار خریده و براساس دستورالعمل‌های موجود فرآورده‌های لبنی را قیمت گذاری و به بازار عرضه خواهیم کرد.
قیمت سبوس و تاثیر آن بر بازار لبنیات
قیمت سبوس به یکباره در ۵ خرداد ماه سال جاری آزاد و این امر سبب شد که قیمت این محصول از ۱۴۰۰ تومان با نرخ دولتی به ۴۷۰۰ تومان در بازار آزاد به دست مصرف کننده برسد با این وجود اعتراضات زیادی به این تصمیم صورت گرفت که این اعتراضات پس یک از ماه باعث برگشت قیمت شد و در ۱۹ تیر سال جاری قیمت سبوس به ۱۴۰۰ تومان بازگشت.
ابراهیم زارع، مدیرکل دفتر بازرگانی داخلی کالا‌های کشاورزی معاونت توسعه بازرگانی در این باره می‌گوید: وزارت جهاد کشاورزی از کارگروه تنظیم بازار درخواست کرد که قیمت هر کیلو گرم سبوس تا پایان سال جاری در سقف مصوب ۱۴۰۰ تومان و از طریق سامانه سبوس گندم عرضه شود. دامداران معتقد بودند با خرید سبوس در بازار آزاد قیمت شیرخام باید به ۸ هزار تومان برسد به طوری که در این زمینه اسماعیلی یکی از دامداران خراسان شمالی گفته با توجه به خشکسالی‌های اخیر و افزایش قیمت سبوس دولت باید نرخ شیرخام را به ازای هر کیلو گرم به ۸هزار تومان برساند تا دامدار بتواند در شرایط سخت فعلی به تولید ادامه دهد.
دامداران موافق افزایش قیمت شیر هستند یا مخالف؟
نظر دامداران در خصوص افزایش قیمت شیر متفاوت است به طوری که حدود یک میلیون و ۲۰۰ هزار دامداری که عضو اتحادیه سراسری دامداران کشور هستند با این تصمیم ستاد تنظیم بازار مخالفت شدیدی داشتند و تنها عده قلیلی از دامداران که عضو انجمن گاو داران صنعتی هستند از این تصمیم استقبال کرده و در ستاد تنظیم بازار از آن دفاع کرده اند؛ به طوری که در همین باره مجتبی عالی، مدیرعامل اتحادیه سراسری دامداران کشور اعلام کرده با این افزایش قیمت به شدت مخالفیم، چون زمینه ساز افزایش قیمت لبنیات بوده و، چون مردم قدرت خریدشان کاهش یافته، بالابردن چنین قیمتی درست و منطقی نیست.
ترخیص ۲ میلیون تن نهاده دامی از گمرکات
خبر‌ها حاکی از آن است که دو میلیون تن کالای اساسی که بخش زیادی از آن‌ها نهاده دامی بوده از گمرک ترخیص شده، به طوری که در این خصوص مهرداد جمال ارونقی می‌گوید «از ابتدای خرداد ماه سال جاری و طبق دستورالعمل‌های جدید بیش از دو میلیون تن کالای اساسی از گمرکات کشور ترخیص شده است» از این رو به نظر می‌رسد دامداران دیگر با مشکلات عدیده‌ای در زمینه نهاده دامی روبه‌رو نباشند و می‌توانند با قیمت دولتی نهاده دامی را از بازار تامین کنند بنابراین قیمت شیر خام نباید افزایشی به‌خود ببیند.
نظر دولت و مجلس درباره گرانی شیرخام
محمود واعظی، رئیس دفتر رئیس جمهور با بیان این که دولت مخالف افزایش قیمت شیر است، گفت: «بر اساس دستور رئیس جمهور، با وزیر صمت صحبت کردم و آن‌ها گفته‌اند که پیشنهاد افزایش قیمت شیرخام را وزارت جهاد کشاورزی و اصناف داده‌اند، اما ما هیچ تصمیمی در وزارت صمت و ستاد تنظیم بازار نگرفته‌ایم. هر گونه گرانفروشی بیش از نرخ مصوب تخلف است و با آن مقابله می‌شود».
به نظر می‌رسد برخلاف دولت، نمایندگان مجلس از افزایش قیمت شیرخام استقبال کرده باشند. سید جواد ساداتی نژاد، رئیس کمیسیون کشاورزی آب و منابع طبیعی اظهار نظری در این باره داشته و گفته با توجه به این که افزایش قیمت شیرخام در شورای قیمت گذاری صورت گرفته، کمیسیون کشاورزی با آن موافق است، چون نمی‌توانیم تولید را نادیده گرفته و آن را از دست بدهیم؛ از طرف دیگر ستاد تنظیم بازار و سازمان حمایت از تولید کنندگان و مصرف کنندگان نیز موافق آن است.