آیت الله خاتمی: نماز جمعه گره خورده با دین هست
متن سخنان خطیب موقت نماز جمعه تهران به شرح زیر است:
أعوذ بِاللَّهِ مِنَ الشَّیطَانِ الرَّجِیمِ
بسم اللّه الرحمن الرحیم
الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی جَعَلَنَا مِنَ الْمُتَمَسِّکِینَ بِوِلاَیَةِ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ وَ الْأَئِمَّةِ عَلَیْهِمُ السَّلاَمُ وَ نُصَلّی وَ نُسَلّم عَلی البَشیرِ النَّذیر السِّراج المُنیر العَبد المُویّد الرَّسول المُسَدَّد ابی القاسِم المُصطَفی مُحمَّد صَلّی الله عَلیهِ وَ عَلی آله الطَّیبین الطّاهرین وَ لَعنَةُ الله عَلی اَعدائِهِم اَجمَعین مِنَ الآن اِلی قِیام یَومِ الدّین.
خطبه رسانه‌ای را در دو بخش محضرتان عرضه می‌کردیم، یک بخش معارفی، دو، بخش مناسبت‌ها و تحلیل. این خطبه را هم به همین سبک محضرتان تقدیم می‌کنم. اما بخش معارفی، اعلام دهه ولایت در فاصله عید قربان و عید غدیر که از عید قربان شروع می‌شود و روز‌های پایانی آن عید غدیر هست، از ابتکارات ستودنی است این دهه ولایت را باید پاس داشت. دریای مطالب در این عرصه هست از این دریا به اندازه‌ای که فرصت داریم از کوزه جانمان استفاده می‌کنیم و از ولایت می‌گوییم و اوج ولایت و اوج دهه ولایت که عید غدیر خم است.
عید الله الاکبر، عید آل محمد صَلّی الله عَلیِه وَ آله وَ سَلَّم است. فقط به دو کلمه در این عرصه اکتفا می‌کنم. کلمه اول این است که دو روز است در سال که در کلمات معصومین در اوج است، یکی اوج گریه و یکی اوج شادی. اوج گریه در فرهنگ اهل بیت روز عاشوراست. ادبیات اهل بیت علیهم السلام این بود که روز عاشورا، روز اندوه است، روز ماتم است، روز اقامه عزا بر سالار شهیدان ابی عبدالله الحسین علیه السلام است با اینکه روزه به استثنای روز‌هایی که روزه گرفتن حرام است، عید فطرُ، عید قربان، در دیگر روز‌های سال مستحب است، اما گفتند روز عاشورا مکروه است تا بستر کاملاً فراهم شود برای عزای سالار شهیدان ابی عبدالله علیه السلام و روز دوم روزی است که اوج شادی است.
اهل بیت علیهم السلام اصرار دارند که این روز را روز شادی قرار دهید. در برنامه‌ریزی‌ها راهبرد روزی که برای شادی قرار می‌دهید آن روز باشد و آن روز عید غدیر است. هفت عنوان در روایات نوشته ام برایتان بخوانم که نگاه اهل بیت از عید غدیر چیست:
«اِنَّهُ یَوْمُ عیدٍ وَ فَرَحٍ وَ سُرُورٍ» روز شادی است، «اِنَّهُ یَوْمُ زِینَةَ» روز آراستگی است، «یَوْمُ التَّهْنِیَةِ» روزی است که وقتی به هم می‌رسید تبریک بگویید چه با این جمله «الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی جَعَلَنَا مِنَ الْمُتَمَسِّکِینَ بِوِلاَیَةِ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ وَ الْأَئِمَّةِ» و یا همین تبریک معمولی، چهار «یَوْمُ التَّبَسُّمِ فِی وُجُوهِ النَّاسِ مِنْ أَهْلِ الْإِیمَانِ» اون روز مطلقا اخم نداشته باشید، چهره تان متبسم باشد، «أظهِرُوا البِشرَ فیما بَینَکُم، وَالسُّرورَ فی مُلاقاتِکُم» در ملاقاتی که با یکدیگر دارید، شادی خود را به نمایش بگذارید، پنج «وَ هُوَ الْیَوْمُ تَنفِیس المَکروب» روزی است که غم را از دل ببرید غم را از دل برادر دینی ببرید، شش «یَوم الحَبَاءِ وَ العطیَّةِ» روز عید غدیر روز عیدی دادن هست، هفت «یَومُ اِکثار الصَّلاةِ عَلى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ» روزی است که صلوات بر پیامبر و آلش را زیاد بفرستید. این هفت عنوان، سیزده عنوان دیگر هم در روایات هست که نشان می‌دهد اهل بیت اصرار دارند روز عید غدیر، روز شادی شما باشد.
مطلب دوم این است که شادی روز عید غدیر هدفمند است، یک شادی معمولی نیست، یادآور حادثه‌ای قطعی با حدیث متواتر، قرنً بعد قرن، حدیث پیامبر اکرم که دست راست امیرالمؤمنین را گرفت بالا «من کنت مولاه فهذا علی مولاه»
هرکه من مولای اویم این علی مولاست او را، حادثه بزرگ فراموش ناشدنی
حکم آمده از خالق دادار محمد
ابلاغ کن از لعل گهربار محمد‌ای دست خداوند تو را یار محمد برگیر عنان ناقه نگهدار محمد
مگذار رود قافله مگذار محمد
فریاد ز اعماق وجود آر محمد
اعلام کن این حکم خداوند غدیر است
بعد از تو علی بر همه خلق امیر است
او شیر خدا فاتح پیکار تو بوده
جان بر کف و پیوسته خریدار تو بوده
در غزوه احزاب و احد یار تو بوده
در حمله اشرار طرفدار تو بوده
در غار حرا شمع شب تار تو بوده
شمشیر تو و خالق دادار تو بوده
این است که یک لحظه تو را ترک نگفته
این است که در موج خطر، جای تو خفته
اما یک جمله قشنگی امام راحل عظیم الشأن دارند که غدیر منحصر به آن روز نیست، غدیر همیشه باید باشد. غدیر را به عنوان یک جریان باید دید، تداوم جریان ولایت امیرالمؤمنین علی علیه السلام که امروز در ولایت فقیه تجلی یافته است. امروز، تجلی آن بیعتی که در غدیر مسلمانان با امیرالمؤمنین کردند بر اساس مبانی، تجلی آن بیعت، امروز بیعت با جانشین عام حضرت، ولی عصر ارواحنا فداه است. آفرین بر شما مردمی که این توصیه امام را شنیدید که پشتیبان ولایت فقیه باشید تا کشور آسیب نبیند. این نکته بسیار شنیدنی است.
سخن پایانی ام را گره می‌زنم به آغاز سخن، جالب است که در عرصه تبری و مرز داشتن با دشمنان «کُلُّ یَومٍ عاشورا و کُلُّ أرضٍ کَربَلا» بعضی‌ها می‌گویند این جمله سند ندارد. آری در روایات دیده نشده، اما روح همه زیارت‌های سیدالشهداست. بخواهید زیارت‌های سیدالشهدا را در یک جمله خلاصه کنید همین است «کُلُّ یَومٍ عاشورا و کُلُّ أرضٍ کَربَلا». امام راحل عظیم الشأن، این فقیه بزرگ، این مفسر بزرگ، این محدث بزرگ، حداقل دو بار در کلام خود به این جمله «کُلُّ یَومٍ عاشورا» استناد کردند.
در عرصه تبری عاشورا را باید زنده نگه داشت و در عرصه تولی هم غدیر را باید زنده نگه داشت. خدا رحمت کند آن بزرگمرد را که فرمود غدیر منحصر به آن روز نیست غدیر همیشه باید باشد.
امید که دهه ولایت را قدر بدانیم. عالمان دین از ولایت بگویند و شیفتگان ولایت از ولایت بشنوند.
بِسْمِ الله الرَّحمنِ الرَّحِیمِ
إِنَّا أَعْطَیْنَاکَ الْکَوْثَرَ * فَصَلِّ لِرَبِّکَ وَانْحَرْ * إِنَّ شَانِئَکَ هُوَ الْأَبْتَرُ.
اما در بخش دوم سخن، اجازه می‌خواهم ابتدا سه تحلیل خدمتتان تقدیم کنم و سپس از مناسبت‌ها بگویم.
تحلیل اول در رابطه با نماز جمعه است. پنجم مرداد سالروز اقامه اولین نماز جمعه پس از انقلاب در تهران به امامت مرحوم آیت الله طالقانی در سال ۵۸ بود. ضمن گرامیداشت یاد آن مجاهد نستوه، عرض می‌کنم نمازجمعه از مناظر گوناگونی دیدنی است. نماز جمعه یاد خداست، «یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا إِذَا نُودِیَ لِلصَّلَاةِ مِنْ یَوْمِ الْجُمُعَةِ فَاسْعَوْا إِلَى ذِکْرِ اللَّهِ». نماز جمعه هم سنگ حج است «الْجُمُعَةُ حَجُّ الْمَساکِینَ» نماز جمعه حج آنان است که توان مالی برای رفتن حج نداشتند. (تهذیب، جلد ۳، صفحه ۲۳۱).
نماز جمعه گره خورده با دین هست. جابربن عبدالله انصاری از نبی اکرم نقل می‌کند: «مَن کانَ یُؤمِنُ بِاللَّهِ وَ الیَوم الاخِر فَعَلَیهِ بِالْجُمُعَةِ یَومُ الْجُمُعَةِ»
کسی که خدا باور است به نماز جمعه اهتمام بورزد. اگر واجب عینی است حتماً شرکت کند و اگر واجب عینی هم نیست مثل زمان ما، واجب تخییری است، اهتمام به رفتن به نماز جمعه داشته باشد.
محل تجدید دیدار مؤمنان هست. مولا علی فرمود: «إِتْیَانُ اَلْجُمُعَةِ زِیَارَةٌ وَ جَمَالٌ» این‌ها نگاه‌های مختلف است. اما نگاهی را که می‌خواهم با توجه به تجربه ۴۲ ساله انقلاب عرض کنم این است که نماز جمعه سرمایه نفیس انقلاب اسلامی است.
الف) در جنگ تحمیلی آنها که بودند و دیدند، هم بسیج نیرو و هم کمک‌های پشت جبهه از این سنگر انجام می‌شد.
ب) در طول این ۴۲ سال در سیل ها، زلزله‌ها کمک به سیل زدگان، کمک به زلزله زدگان، کمک‌های انبوه، در این سنگر جمع‌آوری می‌شد.
ج) کانون بصیرت افزایی بوده است. بسیاری از توطئه‌ها به برکت این نماز جمعه‌ها و اطلاع رسانی که از سوی امامان محترم جمعه بوده، خنثی شده و امیدواریم هر چه زودتر این ویروس منحوس ریشه کن و نماز جمعه‌ها با همان شکوه گذشته برپا شود.
تحلیل دوم در رابطه با خوزستان هست. نمی‌توان از مسئله خوزستان و مشکل آب به سادگی گذشت.
نکته اول آن که خوزستان دارای افتخارات فراوان است، خط مقدم جبهه ما بود. دشمن تا بیست و چند کیلومتری اهواز آمده بود، این عزیزان به همراه نیرو‌های مسلح در برابر دشمن ایستادند و دشمن را وادار به عقب‌نشینی کردند، تا دیگر نیرو‌ها برسند. در طول هشت سال جنگ تحمیلی و بعد از آن تاکنون بحمدالله خوزستان مثل همه جای کشور، مهد عاشقان و طرفداران انقلاب بزرگ اسلامی بوده است، هم اکنون هم دل خوبان این استان برای انقلاب اسلامی می‌تپد.
نکته دوم اینکه مسئله آب، مسئله حیات است «وجَعَلْنَا مِنَ الْمَاءِ کلَّ شَیءٍ حَیّ» اصلاً حیات و زندگی را منهای آب نمی‌شود تفسیر کرد. این روز‌ها در خوزستان چه خبر بود؟ احشام، گوسفندان و گاو‌های آنها، به خاطر تشنگی بی حال شده بودند و نگرانی آن بود که تلف شوند. از معصوم سوال شد: مزه آب چیست؟ معصوم فرمود: «طَعمُ الماءِ طَعمُ الحَیاةِ» مزه آب، مزه زندگی است.
این نکته را با اطلاع عرض می‌کنم از زبان مسئولان مطلع، بحمدالله ما در کشور مشکل آب نداریم، کمبود آب داریم، ولی بحران آب نداریم، خشکسالی در کشور ما بوده، مثل بسیاری از کشور‌های دیگر که نیاز به مدیریت داهیانه و مدیریت جهادی دارد. دیدید بحمدالله سپاه و دیگر نهاد‌های خدمتگزار وارد صحنه شدند و بحران را در این مقطع حل کردند. از رئیس جمهور منتخب، این سید جلیل و سید محبوب انتظار می‌رود همانطور که گفته است به خوزستان عنایت ویژه شود، آنچنان که به سیستان و بلوچستان باید به خاطر مشکلاتی که دارد عنایت ویژه شود و انشاءالله مشکل این مردم هم مثل مشکلات جا‌های دیگر کشور با عنایت دولتمردان ما حل شود.
نکته سوم در این رابطه این است که در این حادثه مردم اعتراض داشتند، ضد انقلاب نبودند، عاشق انقلابشان بودند و هستند، بعضی از این‌ها را دیدیم در تلویزیون گفتند برادر شهید هستیم و باز هم حاضریم در راه این انقلاب فداکاری کنیم. این‌ها حقشان را می‌خواستند، اعتراض آنان، به اعتراف مسئولین، اعتراض حقی بود، اما ضد انقلاب، سوار بر این موج شد. ضد انقلاب، دشمنان مردم خوزستان، اشک تمساح ریختند.
سخنگوی وزارت خارجه آمریکا که کشورشان کانون سرکوب اعتراضات است، اعتراض به تبعیض نژادی سرکوب می‌شود، اعتراض به خشونت، سرکوب می‌شود. روز روشن، پلیس آمریکا سیاهپوست را می‌کشد، در پیش چشم دوربین ها، خجالت بکشید، شما دم از حقوق مردم می‌زنید؟ شما که حتی برای مردم خودتان کمترین بها را قائل نیستید. این حرف سخنگوی وزارت خارجه را باید به عنوان طنز سال نوشت، ما از اعتراضات حمایت می‌کنیم، بعد هم گفته اعتراض کنید، شمارا ببرند زندان، چی میشه، از دور بنشین لنگش کن یعنی این.
ولی واقعیت و حقیقت این است، مردم خوزستان، این ضد انقلاب را ناکام کردند، در مقابل آنان ایستاده اند و انشاءالله روز‌های آینده هم در مقابل آنها خواهند ایستاد. مردم خوزستان خوب می‌دانند که این‌ها دایه‌های مهربان‌تر از مادرند. من به ضد انقلابی که به خیال خود سوار این موجب شده می‌گویم خوزستان انقلابی بوده، انقلابی هست و انقلابی خواهد ماند. خوزستان از ولایت جدا نشده و نخواهد شد و این بصیرت از مردم خوب خوزستان انتظار می‌رود که با هوشیاری به دهن ضد انقلاب بزنند.
تحلیل سوم در رابطه با افغانستان است. خب آنچه در افغانستان می‌گذرد مایه نگرانی ماست. در مرز ماست. اما آنچه نگرانی ما را برطرف می‌کند این است که بحمدالله صحنه گردانان اصلی این ماجرا، مسئولان اصلی در این کشور، اهل بصیرتند، اهل هوشیاری و اهل دقت هستند و نخواهند گذاشت کمترین آسیبی متوجه کشورمان باشد و سفیدترین مناطق در حقیقت مرز‌های کشور ما با افغانستان هست. اما در رابطه با خود افغانستان دو مطلب را می‌خواهم عرض کنم.
مطلب اول این است که ما بر این باوریم که مشکل افغانستان با جنگ حل شدنی نیست. مشکل افغانستان با مذاکره بین الافغانی قابل حل است، چیزی که اصلاً آمریکا نمی‌خواهد. آمریکا مدام در این عرصه سنگ‌اندازی می‌کند که این مذاکره شکل نگیرد.
نکته دوم این است که افغانستان، کشور قومیت هاست و عدالت اقتضا می‌کند که در اداره کشور افغانستان، سهم واقعی هر قومیتی دیده شود. این بستر، بستر حل مشکل افغانستان هست و امیدواریم که با دقت، تدبیر و هوشیاری، عزیزان افغانستانی مشکل را حل کنند.
اما در رابطه با مناسبت ها؛ مناسبت اول، چهارم مرداد ۱۵ ذیحجه میلاد فرخنده امام هادی علیه السلام است که ارمغان ارزنده زیارت جامعه و زیارت مولا علی علیه السلام که سیمای آن حضرت در قرآن هست برای ما به ارمغان گذاشتند. انشاءالله در عرصه تجلیل از این امام عزیز سنگ‌تمام بگذاریم.
روز سه شنبه ۵ مرداد، سالگرد عملیات پیروزمندانه مرصاد در مقابل تهاجم ناجوانمردانه گروهک تروریستی منافقین به غرب کشور بود که از آن طریق می‌خواستند به کشور آسیب بزنند، ولی شتر در خواب بیند پنبه دانه
گهی لف لف خورد گه دانه دانه
و نکته دیگری هم که برای اظهار تبری عرض می‌کنم، روز چهار مرداد، سالگرد مرگ ذلیلانه و حقیرانه رضاخان قلدر، شاه دیکتاتور و دین ستیز و برده اجانب است و ۷ مرداد ۱۳۶۰، سالروز فرار ابوالحسن بنی صدر مجسمه غرور و نخوت و فرار مسعود رجوی خبیث، سرکرده گروهک آدمکش منافقین و عامل ترور ۱۷ هزار بی گناه است. خداوند همه این‌ها را در قعر جهنم قرار بدهد.
چون وقتم تمام شد به همین اندازه اکتفا می‌کنم. والسلام علیکم و رحمه الله و برکاته