کنکور، بستر چالش‌های هرساله
- ایرنا نوشت: کنکور ۱۴۰۰ اعتراض‌های برخی داوطلبان را در این شرایط کرونایی به همراه داشت از اعتراض داوطلبان گرفته تا مولفان کتاب درسی تا حرف‌های رییس سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی وزارت آموزش و پرورش، البته سازمان سنجش نیز پاسخ‌هایی برای تمام این اعتراض‌ها داشت..
در کنکور ۱۴۰۰ گروه علوم ریاضی و فنی، علوم تجربی و حتی علوم انسانی از سخت بودن سوالات گلایه داشتتند و داوطلبان گفتند این بار سوالات به حدی سخت بود که حتی نمونه آن‌ها را در کتاب‌های مختلف کمک آموزشی هم ندیده بودیم، با اطمینان اعلام می‌کنیم که خارج از مطالب درسی بوده است، حال طراحان سوال از کدام کتاب درسی این سوالات را طرح کرده بودند همه ما بی‌خبریم.
همچنین ۲۵ نفر از مولفان کتاب درسی، بررسی مشروح سوالات درس ریاضی کنکور سراسری ۱۴۰۰ در گروه آزمایشی علوم ریاضی، علوم تجربی و علوم انسانی را منتشر کردند که براساس آن اعلام کردند که ۴۰ درصد سوالات گروه علوم ریاضی، ۴۴ درصد سوالات گروه علوم تجربی و ۳۰ درصد سوالات گروه علوم انسانی اشتباه، خارج از محتوا و اهداف کتاب درسی بوده است.
این مساله مورد اعتراض داوطلبان به ویژه گروه علوم ریاضی قرار گرفت تا حدی که تعداد زیادی از داوطلبان اعتراض خود را به سازمان سنجش اعلام کردند البته این سازمان هم پاسخ داد که داوطلبان معترض تا ۲۸ تیرماه مهلت ثبت اعتراض در پایگاه اطلاع رسانی این سازمان به نشانی request.sanjesh.org دارند.
این بحث‌ها تا حدی بود که حسن ملکی رییس سازمان پژوهش و برنامه ریزی وزارت آموزش و پرورش هم نامه‌ای را برای سازمان سنجش اموزش کشور نوشت و در آن خواستار تشکیل هرچه سریع‌تر کارگروهی در این سازمان برای بررسی اعتراض‌های شرکت کنندگان آزمون سراسری ۱۴۰۰ شد.
سخنگوی سازمان سنجش نیز اعلام کرده بود که اگر سوال خاصی خارج از محتوا مدنظر است به این سازمان اعلام کنند چرا که این سازمان هیچ مشکلی برای بررسی سوالات کنکور ندارد.
در این نامه نوشته شده بود شاهد عدم تطابق برخی سوالات آزمون با رویکرد، اهداف و دامنه محتوایی کتاب‌های درسی بودیم، تاحدی که برخی از سوال‌ها صراحتا ناظر به مفاهیمی بود که در کتاب‌های درسی هیچ اشاره‌ای به آن‌ها نشده است.
حسن ملکی رییس سازمان پژوهش و برنامه ریزی وزارت آموزش و پرورش هم گفت: هرچند سال‌های گذشته نیز کم و بیش چنین مواردی اتفاق افتاده بود و مورد اعتراض این سازمان نیز قرار گرفت، اما سوالات آزمون سراسری امسال موید این امر است که به اعتراض‌ها توجه کافی نشده است، به طور یقین تخطی سوالات آزمون از برنامه‌های درسی رسمی باعث از بین رفتن اعتماد جامعه به نظام آموزش رسمی کشور، تحت‌الشعاع قرار گرفتن اهداف برنامه درسی، ترویج کتب کمک آموزشی و جزوات غیر استاندارد و مراجعه دانش‌آموزان به موسسات کنکور خواهد شد.
وی اعلام آمادگی کرد که کارشناسان سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی به عنوان تنها متولی برنامه‌های درسی نظام آموزش و پرورش کشور، همچون سنوات گذشته مصادیق دقیق عدم تطابق سوالات با رویکرد، اهداف و محتوا‌های کتاب‌های درسی را در اختیار سازمان سنجش قرار دهند.
رییس سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی در نامه‌ای به وزیر آموزش و پرورش خواستار مشخص شدن راهکار قانونی دقیق و معین برای نظارت این سازمان بر سوال‌های کنکور سراسری در سال‌های آتی شد.
ابراهیم خدایی سخنگوی سازمان سنجش آموزش کشور در این باره گفت: بعد از انتشار کلید اولیه سوالات، بیشترین داوطلبانی که به سوالات کنکور ۱۴۰۰ معترض شدند از گروه علوم ریاضی و فنی بودند.
فاطمه زرین‌آمیزی سخنگوی سازمان سنجش همچنین گفت: مبحث بازنگری و اصلاح کلید سوال‌ها وجود دارد؛ اما اینکه بگوییم کلید‌ها به طور کلی تغییر می‌کند، این طور نیست؛ شاید در ۵۰ مورد یک تا ۲ مورد تغییر عمده داشته باشد.
عملکرد سازمان سنجش به نفع متقاضیان است
سازمان سنجش آموزش کشور نیز با صدور اطلاعیه‌ای به داوطلبان معترض کنکور ۱۴۰۰ اعلام کرد، با بررسی مجدد سوال‌های سخت ریاضی در سه گروه آزمایشی، آن سؤال به‌صورت تأثیر مثبت اعمال یا حذف خواهد شد.
در کنکور سراسری ۱۴۰۰، حدود ۷۱ عنوان درسی در پنج گروه آزمایشی، مورد آزمون قرار گرفته است که براساس برآورد اولیه این سازمان، به‌غیر از درس ریاضی، بقیه دروس ۱۰ تا ۱۵ درصد آسان‌تر بوده است، برآورد این سازمان حاکی از این است که آزمون در حالت کلی، نسبت به سال گذشته آسان‌تر شده است.
این سازمان توضیح داد: دشوارتر شدن درس ریاضی نسبت به سال گذشته به علت سیستم‌محور بودن انتخاب سؤال بوده و فردی نبوده است، کما اینکه این امر در درس شیمی آزمون سال قبل هم اتفاق افتاد و قاعدتاً با تراز کردن نمرات، مسئله سختی و آسانی سؤال‌ها حل خواهد شد.
سازمان سنجش در این اطلاعیه تاکید کرد: با استفاده از اصول اندازه‌گیری و سنجش، براساس روش تراز که هر ساله در ویژه‌نامه راهنمای انتخاب رشته نیز توضیح داده می‌شود، بهترین تصمیم‌ها را به نفع داوطلبان گرفته و خواهد گرفت. این مسیر همیشگی سازمان سنجش بوده، هست و خواهد بود.
براساس برآورد‌های اولیه این سازمان، در گروه آزمایشی علوم‌ریاضی و در درس ریاضی، تعداد محدودی سؤال از بین ۵۵ سؤال چالشی بوده است و تقریباً می‌توان گفت در کل فضای مجازی، تمامی بحث‌ها در رابطه با سختی درس ریاضی مربوط به همین تعداد سؤال است. سازمان سنجش آموزش کشور، این اطمینان را به داوطلبان می‌دهد که با بررسی مجدد و درنظر گرفتن اینکه اگر مطالب سؤال خارج از سرفصل‌های کتاب درسی باشد یا ابهام داشته باشد، آن سؤال به‌صورت تأثیر مثبت اعمال یا حذف خواهد شد. بدیهی است این امر در ارتباط با درس ریاضی گروه‌های آزمایشی علوم‌تجربی و علوم‌انسانی هم صدق می‌کند.
سازمان سنجش به داوطلبان اطمینان داد که عملکرد سازمان سنجش آموزش کشور در تمامی ابعاد به نفع متقاضیان است و سازمان فارغ از هیاهوی ایجادشده در فضای مجازی و برخی افراد خاص، بهترین تصمیم را براساس اصول علمی و به نفع متقاضیان اتخاذ می‌کند.
نگرانی برای بخش ریاضی نیست
ابراهیم خدایی رییس سازمان سنجش آموزش کشور هم در گفت و گویی با تاکید براین که داوطلبان کنکور سال جاری نگران بخش ریاضی نباشند، گفت: برآورد این سازمان آن است که کنکور امسال به غیر از ظرفیت ریاضی نسبت به سال گذشته حتی ۱۰ تا ۱۵ درصد ساده‌تر نیز شده است.
وی درخصوص برخی اعتراض‌ها به دشواری پرسش‌های کنکور سال جاری، افزود: در آزمون سراسری امسال ۷۱ عنوان درسی مورد امتحان قرار گرفت با حدود هزار و ۵۰۰ سوال که با احتساب سوالات خارج از کشور، این عدد به سه هزار می‌رسد.
رییس سازمان سنجش آموزش کشور به گله‌مندی آموزش و پرورش اشاره کرد و اظهارداشت: تمامی مطالبی که همکاران آموزش و پرورش از آن گله‌مند هستند مرتبط به رشته ریاضی است، اما برآورد سازمان سنجش این است که کنکور امسال به غیر از ظرفیت ریاضی نسبت به سال گذشته حتی ۱۰ تا ۱۵ درصد ساده‌تر نیز شده است.
خدایی تاکید کرد: اهداف آموزشی سازمان سنجش با آموزش و پرورش کاملا متفاوت است و به نوعی می‌توان گفت آموزش عمومی با آموزش عالی متفاوت است و اگر مقرر باشد که سازمان سنجش برای کنکور همانند آموزش و پرورش امتحان برگزار کند، در این رقابت تمامی دانش آموزان با معدل بالای ۱۹ قبول می‌شوند.
وی ادامه داد: بنابراین هدف ما از برگزاری چنین آزمونی در وهله اول رقابت است تا بتوانیم پنج درصد بالای آزمون را از سایر داوطلبان جدا کنیم، سوالات ما تلفیقی از سوالات ترکیبی و مفهومی بوده است و اگر هر فرد و یا سازمانی مستندی در جهت خلاف صحبت‌های بنده ادعا دارد، حتما مستندات خود را به سازمان سنجش ارسال کند.
رییس سازمان سنجش آموزش کشور با تاکید براینکه بخش پیشنهادات و نظرات سامانه سازمان ما کاملا فعال است و درخواست بنده از تمامی داوطلبان این است که نظر خود را در این بخش حتما ثبت کنند، گفت: ما منتظر هستیم تا بگویند کدام سوال خارج از کتاب بود تا ما آن را به طراحان سوال ارجاع دهیم و پس از بررسی‌ها اگر مشخص شود که سوالات واقعا خارج از کتاب بوده و ادعای همکاران آموزش و پرورش صحیح است نتیجه را به نفع داوطلبان آزمون سوق می‌دهیم و سوالات خارج از کتاب، حذف خواهد شد.
خدایی تصریح کرد: داوطلبان آزمون سال جاری نگران بخش ریاضی نباشند، زیرا امسال با نمره کمتر نسبت به سال قبل از تراز بیشتری برخوردار خواهند شد و سازمان سنجش به نفع داوطلبان تصمیم خواهد گرفت و حتما این موضوع را به نفع آن‌ها تمام خواهیم کرد.
سوالات سخت مشخص است
ملکی رییس سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی دوباره درباره سختی سوالات کنکور توضیحاتی ارایه داد که در رشته ریاضی ۸ سؤال، در رشته تجربی ۲ سؤال و در رشته انسانی ۶ سؤال از بخش حذفیات کتاب‌های درسی بوده است که جمعاً ۱۴ سؤال می‌شود. در رشته ریاضی ۱۲ و در رشته تجربی ۹ سؤال خارج از اهداف کتاب درسی طرح‌شده بود. همچنین در رشته ریاضی یک سؤال و در رشته تجربی دو سؤال اشتباه بود. ۷ سؤال در رشته ریاضی، ۳ سؤال در رشته تجربی و ۸ سؤال در رشته انسانی با دشواری بسیار بالابود.
وی تصریح کرد: کتاب‌های درسی در سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی تولیدشده و خانواده‌ها و دانش‌آموزان نیز از ما انتظار دارند مدافع منافع یادگیری آن‌ها باشیم، ما قبلاً حذفیات را به سازمان سنجش اعلام کرده بودیم اگر این‌طور نبود سازمان سنجش می‌توانست بگوید که حذفیات را به آن‌ها اعلام نکرده یا دیر اعلام کرده ایم. انتظار نداشتیم این نکات مورد بی‌اعتنایی قرار بگیرد. مسئله این است که دانش‌آموزان نتوانستند به این سؤالات پاسخ دهند؛ مشخصاً دانش‌آموزان اولین تستی که می‌زنند مربوط به درس ریاضی است و با سؤالاتی مواجه می‌شوند که در حذفیات اعلام‌شده و به‌طور طبیعی ازنظر روانی به هم می‌ریزند و به‌احتمال‌زیاد نتوانستند دیگر سؤالات را پاسخ دهند.
وی خاطرنشان کرد: امسال سؤالات کنکور هم از بُعد کیفی و هم از بُعد کمّی دارای مسائل و مشکلات متعدد بودند. طی بررسی که انجام شد در درس ریاضی رشته ریاضی ۸ سؤال (معادل ۱۴ درصد) خارج از کتاب درسی و ۱۳ سؤال (معادل ۲۴ درصد) خارج از اهداف کتاب درسی و یک سؤال اشتباه بوده است. بر اساس همین مستندات، یک سؤال خارج از کتاب و بدون گزینه صحیح، هفت سؤال (معادل ۱۳ درصد) با دشواری بسیار بالا، ۱۶ سؤال (معادل ۲۹ درصد) که این موارد مربوط به سؤالات درس ریاضی در رشته ریاضی است.
وی اضافه کرد: با بررسی صورت گرفته در درس ریاضی رشته تجربی مشخص شد ۲ سؤال (معادل ۷ درصد)، ۹ سؤال معادل ۳۰ درصد خارج از اهداف کتاب، ۲ سؤال بدون گزینه‌ی صحیح و ۳ سؤال با دشواری بسیار بالا را به خود اختصاص می‌دهد. البته در اینجا بیشترین تأکید ما به سؤالاتی است که یا خارج از کتاب یا خارج از اهداف کتاب درسی است که این‌ها به‌طور مشخص و طی کار کارشناسی به‌دست‌آمده است. در درس ریاضی رشته انسانی ۶ سؤال خارج از اهداف کتاب درسی و ۸ سؤال معادل ۴۰ درصد با دشواری بالا وجود داشت.
رئیس سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی با تأکید بر اینکه این اشکالات مختص سؤالات درس ریاضی نیست، تصریح کرد: ما در سؤالات فارسی هم این مسائل را دیدیم؛ به‌عنوان‌مثال در سؤال ۵ درس فارسی گروه هنر نکاتی آمده که از حذفیات کتب درسی بوده، سؤال ۱۵ در گروه آزمایشی هنر همین وضعیت را دارد، سؤالات ۷ و ۱۳ فارسی گروه آزمایشی علوم انسانی نیز از بخش حذفیات بوده است. این‌ها مواردی نیست که حدس و گمان باشد بلکه مستنداتش موجود است و به‌طور دقیق بررسی‌شده است.
وی ادامه داد: سؤالات شیمی توسط همکارانم بررسی شد که آن‌ها هم مشکل داشت؛ به‌عنوان‌مثال پرسش‌های ۲۶۹ و ۲۳۸ جزء اهداف آموزشی کتاب نیست و پرسش‌های ۲۰۱ و ۲۲۲ خارج از اهداف کتاب درسی است.
ملکی در خصوص گفته رییس سازمان سنجش که اعلام کرده فقط ۵ سؤال خارج از کتاب درسی بوده است، یادآور شد: جالب این است که این ۵ سؤال هم بعد از نامه‌ای که ما به سازمان سنجش نوشتیم موردپذیرش قرار گرفت. اول این را هم نمی‌پذیرفتند، ولی بعداً این پنج سؤال را پذیرفتند. حرفمان این است که استاندارد‌هایی که اعلام کردند بالاتر از ۵ سؤال بوده و محدود به ریاضی نیست بلکه در سایر دروس هم اشکالات وجود دارد منتها بیشترین اشکالات مربوط به درس ریاضی است البته دانش‌آموزان مطمئن باشند که سازمان پژوهش در جهت منافع و مصالح آن‌ها حساس است و موضع‌گیری لازم را خواهد داشت.
سوالات سخت حذف یا اعمال با تاثیر مثبت می‌شود
پس از این اظهارات خدایی رییس سازمان سنجش آموزش کشور به ایرنا گفت: نتیجه بررسی اعتراض‌ها در خصوص سختی و خارج از کتاب بودن تعدادی از سوال‌های کنکور ۱۴۰۰ در کارنامه اولیه نتایج آزمون سراسری اعمال خواهد شد، البته سوال‌های کنکور باید تفاوتی با سایر آزمون‌ها داشته باشد؛ چرا که سازمان سنجش آموزش کشور با برگزاری کنکور، قصد وارد کردن دانشجو به دانشگاه را دارد. اگر سوالی خارج از متن کتاب و مشکل باشد باید از طریق سیستم پاسخگویی سازمان سنجش ارسال شود.
معاون وزیر علوم اعلام کرد: نتیجه این بررسی‌ها و تصمیم گیری در خصوص حذف یا اعمال با تاثیر مثبت در کارنامه اولیه نتایج آزمون سراسری اعمال خواهد شد. هفته گذشته سازمان سنجش در اطلاعیه‌ای کامل و جامع اعلام کرد که سوال‌های سخت بررسی و در صورت لزوم حذف یا با تاثیر مثبت اعمال می‌شود. اگر مردم یا هر دستگاه و نهادی نسبت به سختی یا خارج از کتاب بودن تعدادی از سوال‌ها متعرض هستند، آن موارد را برای ما ارسال کنند تا با بررسی، تجدید نظر کنیم.
رییس سازمان سنجش آموزش کشور، تیم تخصصی آزمون سازی این سازمان را مسئول بررسی سوالاتی دانست که این روز‌ها از سختی یا خارج از کتاب بودن آن‌ها سخن به میان آمده است. البته در دو تا سه روز گذشته نامه‌ای از وزارت آموزش و پرورش در خصوص سختی سوالات به دست ما رسید که کلی بود و تاکید داشت برخی سوالات خارج از کتاب طراحی شده است.
سختی سوالات کنکور و اعتراض داوطلبان فقط مختص کنکور ۱۴۰۰ نیست، این گلایه‌ها هرساله پس از برگزاری این آزمون سراسری وجود دارد البته این بار باتوجه به همه گیری ویروس کرونا، تعطیلی مدارس و برگزاری کلاس‌های مجازی شرایط برای داوطلبان کمی متفاوت‌تر بود که امیدواریم این اعتراض‌ها نتیجه بهتری برای سازندگان آینده کشور داشته باشد.