کشور‌های اروپایی برای مدیریت کمبود برق چکار کردند؟
_ فارس نوشت: قطعی برق گسترده در روز‌های اخیر زمینه بروز نارضایتی فراوان بین مردم را پدید آورده است. این نارضایتی زمانی تشدید می‌شود که وضعیت کشور با شرایط کشور‌های توسعه یافته جهان مقایسه می‌شود.
به عبارت دیگر شاید سوال بخشی از مردم این مسئله است که چرا قطعی برق متعلق به ایران بوده و بسیاری از کشور‌های جهان درگیر مسئله قطعی برق نمی‌شوند؟
این سوال زمانی اهمیت پیدا می‌کند که عامل اصلی معرفی شده به عنوان دلیل قطعی برق یعنی مسئله گرمای هوا و به دنبال آن افزایش قابل توجه مصرف مرتبط با ایران نبوده و دامنه وسیعی از سطح جهان از جمله کشور‌های توسعه یافته اروپایی را نیز در بر می‌گیرد.
*موج گرما و افزایش مصرف برق در همه کشور‌های نیم کره شمالی اتفاق افتاد
برای یافتن پاسخ این سوال که چرا برق در کشور‌های توسعه یافته قطع نمی‌شود و مردم این کشور‌ها دچار خاموشی نمی‌شوند، در گام ابتدایی باید دید کشور‌های توسعه یافته در مواجهه با افزایش مصرف چه اقداماتی انجام می‌دهند.
در این راستا، مطالعه شبکه برق کشور آلمان در هفته‌های اخیر می‌تواند زمینه پاسخ به سوال طرح شده را مهیا کند.
به گزارش فارس، موج گرما در تابستان سال جاری علاوه بر ایران به تمامی مناطق نیمکره شمالی سرایت کرده و همین مسئله زمینه افزایش مصرف برق در نقاط مختلف این ناحیه از کره زمین را فراهم کرده است. بر این اساس، مردم کشور آلمان نیز از موج افزایش دما بی‌نصیب نماندند و همزمان با ورود موج گرما از ابتدای ماه گذشته به اروپای غربی و مرکزی دمای هوا در برلین به ۳۰ درجه سانتیگراد رسید.
با توجه به این مسئله که منطقه اروپای غربی و اروپای مرکزی میانگین دمای بسیار کمتری نسبت به خاورمیانه دارد، لذا تحمل گرمای ۳۰ درجه برای ساکنان این مناطق بسیار دشوار است.
*چرا افزایش دمای هوا در آلمان به قطع برق منجر نشد؟
با وجود افزایش دمای قابل توجه اتفاق افتاده در آلمان، هیچ گونه پدیده قطعی برقی در این کشور اتفاق نیفتاد، زیرا صنعت برق آلمان یک تفاوت اساسی با صنعت برق ایران دارد.
این تفاوت اساسی میان صنعت برق کشور‌های توسعه یافته از جمله آلمان با کشور ایران، نظام تعرفه‌گذاری است. در شرایطی که قیمت برق در ایران ثابت است و از قیمت تمام شده تولید و توزیع برق بسیار ارزان‌تر تلقی می‌شود، همچنین مابه التفاوت قیمت تمام شده و قیمت فروش توسط دولت و در قالب یارانه انرژی تامین می‌شود، قیمت برق در کشور آلمان تنها از ۲ فاکتور مستقیم عرضه و تقاضا تاثیر گرفته و شناور است. به عبارت دیگر زمانی که تقاضای برق در کشور آلمان افزایش پیدا کند، شاهد افزایش قیمت برق هم هستیم.
به استناد اطلاعات بدست آمده از پایگاه آماری انرژی چارت میزان نیاز مصرف برق در هفته‌های اخیر از ۹.۴۵ تراوات ساعت عبور کرده و همین مسئله یکی از دلایل افزایش قیمت برق در آلمان است.
به استناد آمار افزایش مصرف برق در آلمان سبب شده تا قیمت برق به بیشترین میزان قیمت برق هفتگی در طول ۱۲ سال گذشته برسد و همین مسئله زمینه توقف فعالیت بسیاری از صنایع و همچنین کاهش مصرف مردم را فراهم کند.
* مقایسه سهم برق در سبد هزینه خانوار‌های ایرانی و آلمانی با توجه به قدرت خرید
مشترکین خانگی آلمانی نیز از این افزایش برق در امان نبودند و میزان هزینه برق این مشترکان از ۳۰ سنت برای هر کیلووات ساعت مصرف برق فراتر رفته است. به عبارت دیگر هزینه برق یک مشترک آلمانی با فرض قیمت دلار ۲۵ هزار تومانی برای هر کیلووات ساعت معادل ۷.۵ هزار تومان است.
در حقیقت یک مشترک آلمانی برای ۳۰۰ کیلووات مصرف برق باید ۲.۷ میلیون تومان هزینه برق برای هر ماه را پرداخت کند.
این در حالیست که با قیمت‌های فعلی برق، مشترکان با مصرف ۳۰۰ کیلوات در مناطق ایران به طور متوسط معادل ۲۲ هزار تومان پرداخت می‌کنند.
به عبارت دیگر قیمت برق در کشور آلمان با شرایط در نظر گرفته شده ۱۲۳ برابر قیمت برق در ایران است. در شرایطی که حداقل حقوق در کشور آلمان معادل ۱۶۰۰ یورو در یک ماه در نظر گرفته شود، یک آلمانی باید ۵ درصد از حقوق ماهانه خود را برای هزینه برق کنار بگذارد.
این درحالی‌ست که اگر حداقل حقوق کارگری در ایران ۳.۷ میلیون تومان در نظر گرفته شود، تنها ۰.۶ درصد از حقوق ماهانه یک ایرانی صرف هزینه برق می‌شود.
به عبارت دیگر با در نظر گرفتن قدرت خرید خانوارها، هزینه برق یک خانوار آلمانی ۵ درصد از درآمد ماهانه و ۸ برابر یک خانوار ایرانی با شرایط مشابه است که ۰.۶ درصد از درآمد خود را برای هزینه برق می‌پردازد.
*سازوکار تعرفه‌گذاری صنعت برق آلمان را از خاموشی نجات می‌دهد
بر اساس نکات بیان شده، زمانی که شبکه برق آلمانی‌ها با افزایش مصرف مواجه می‌شود، قیمت برق با توجه به میزان عرضه و تقاضا افزایش می‌یابد. همین افزایش قیمت برق موجب می‌شود تا مشترکین برق آلمانی اعم از مشترکان خانگی، مشترکان صنعتی و مشترکان کشاورزی متحمل هزینه قابل توجه شده و برای فرار از این هزینه از میزان مصرف برق خود بکاهند.
این سازوکار به کار گرفته شده برای تعرفه‌گذاری در یکی از توسعه‌یافته‌ترین کشور‌های جهان زمینه جلوگیری از بحران قطعی برق در این کشور را به وجود آورد و بدون هیچ قائده یا دستوری شاهد مدیریت مصرف برق در شرایط افزایش دمای هوا هستیم. به عبارت دیگر سازوکار نوین تعرفه‌گذاری صنعت برق آلمان را از خاموشی و قطعی برق نجات می‌دهد.
*نظام تعرفه‌گذاری برق ایران، عامل پنهان مشکلات
این در حالیست که قیمت برق ثابت و یارانه‌ای در ایران سبب شده تا مشترکان هیچ احساسی نسبت به افزایش مصرف برق نداشته باشند و انگیزه‌ای نیز برای کاهش مصرف ایجاد نشود؛ بنابراین میزان تقاضای برق بدون کنترل با سرعت نجومی اضافه شده و همین مسئله زمینه قطعی گسترده برق را به وجود می‌آورد. نمونه این افزایش مصرف را می‌توان نصب تعداد زیادی کولرگازی پرمصرف در شهر‌هایی مشاهده کرد که نه با گرمای شدید مواجه هستند و نه شرایط شرجی هوا مانع استفاده از کولر‌های آبی می‌شود.
یکی از مهمترین رویکرد‌هایی که می‌تواند از بروز خاموشی‌های گسترده در صنعت برق جلوگیری کند، تغییر نگرش در سازوکار تعرفه‌گذاری صنعت برق و استفاده از تجربیات کشور‌های پیشرفته در این حوزه است. راه‌اندازی بازار عرضه و تقاضای برق از یک سو به سرمایه‌گذاران خصوصی و عمومی برای سرمایه‌گذاری در صنعت برق انگیزه می‌دهد و از سوی دیگر مصرف‌کنندگان خانگی، کشاورزی و صنعتی را به سمت مدیریت مصرف برق و استفاده از تجهیزات کم‌مصرف‌تر هدایت می‌کند.
در اغلب مطالعات اقتصادی انجام گرفته در جهان، نظام تعرفه‌گذاری اولین عامل حرکت به سمت صرفه‌جویی در مصرف انرژی محوسب می‌شود و تنها پس از اصلاح نظام تعرفه‌گذاری ست که انگیزه لازم برای اقدامات غیرقیمتی، تغییر تکنولوژی و استفاده از رویه‌ها و مقررات کاهنده مصرف فراهم می‌شود.