عدالت آموزشی و سوالات نامتعارف کنکور سراسری ۱۴۰۰

-یک میلیون و ۱۱۱ هزار و ۸۱۸  داوطلب امسال برای کرسی دانشگاه‌ها با هم رقابت کردند، بعد از برگزاری کنکور ۱۴۰۰ تعداد زیادی از داوطلبان گروه‌های آزمایشی علوم ریاضی و فنی، علوم تجربی و علوم انسانی نسبت به سختی سوال‌های درس ریاضی این آزمون معترض بوده اند.

از این رو در هفته گذشته بلافاصله پس از پایان کنکور سراسری شاهد اعتراضات گسترده‌ای از سوی دانش آموزان کنکوری به نحوه سوالات دروس مختلف از جمله ریاضی بودیم، آن‌ها معتقد بودند که سوالاتی خارج از چارچوب کتاب درسی و دشوار در میان سوالات آزمون وجود داشته است.

طرح سوال از نادانسته‌ها 

اما سوال اینجاست که آنچه در اولویت سنجش و آموزش باید وجود داشته باشد چیست؟ آیا نه اینکه هدف سنجش دانسته‌های دانش آموزان است نه طرح سوال از نادانسته‌ها؟ هدف آزمون باید ارزیابی دانسته‌های دانش آموزان باشد نه نادانسته‌های آن ها، بالا بردن سطح رقابت همواره عاملی مثبتی برای شناسایی بنیه علمی داوطلبان است، اما این امر می‌تواند در چارچوب مطالب درسی قرار بگیرد. طرح سوالات کارشناسی نشده، سخت و خارج از منابع متعارف درسی موجب سرخوردگی داوطلبینی می‌شود که زمان و انرژی زیادی برای کنکور صرف کرده اند از این رو این موضوع سبب می‌شود تفاوتی میان افراد درس خوانده و نخوانده ایجاد نشده و عدالت آموزشی را زیر سؤال برود.

اثبات رابطه مستقیم تمکن مالی و موفقیت در کنکور

از این رو دانش آموزانی که در موسسات خصوصی و غیر انتفاعی با تمامی حالات سوال‌های احتمالی با توجه به زمان و هزینه‌های گزافی که کرده اند آشنا بودند و مطالبی از جمله نکته‌های خارج از کتاب را هم آموزش دیده اند، دست بالا را برای پاسخگویی به چنین سوالاتی را داشته اند.

از طرف دیگر با توجه به جو راه افتاده در شبکه‌های مجازی با ادعای برخی کلاهبردان مبنی بر فروش سوالات کنکور، هرچند با ادعا‌های کذب، اما این تصور از سوی دانش آموزان به وجود می‌آید که تلاش و زحمتش نتیجه‌ای در بر نداشته است  چرا که آنان که موفقیتی کسب می کنند حتما ثروتمند‌ هستند.

 

در نهایت اینکه این تصور در میان داوطلبان کنکوری ایجاد می‌شود که تنها با تمکن مالی می‌توانند از پس این ماراتن طاقت فرسا برآیند و تلاش صرف آنان چندان نتیجه‌ای در پی نخواهد داشت.

امید اللهیاری معلم و مشاور تحصیلی دانش‌آموزان متوسطه دوم در این‌باره می‌گوید: سال‌هاست که مشخص شده نظام آموزشی ما به نفع بنگاه‌های خصوصی آموزش طراحی شده و نیاز به بازنگری و بازتولید دارد، اما آنقدر قدرت این بنگاه‌ها زیاد است که تاکنون هیچ کسی نتوانسته آن‌ها را از میدان به در کند. در نتیجه می‌بینیم که هر روز قوی‌تر از دیروز ظاهر می‌شوند و فضای آموزشی را به رقابتی ناسالم می کشانند.

چالش در عدالت نظام آموزشی

سالیان متمادی است که از حذف کنکور صحبت می‌کنیم، اما آیا با طرح سوالات نا متعارف و سخت در کنکور داوطلبان را موسسات آموزشی و مدارس غیر انتفاعی با هزینه‌های گزاف سوق نمی‌دهیم؟ و دانش اموزان و خانواده‌هایی که از تمکن مالی بی ببهره هستند را سرخورده نمی‌کنیم؟ با طرح چنین مسائلی می‌توان گفت که کنکور همچنان پاشنه آشیل عدالت در نظام آموزشی کشور است، اگرچه مباحثی، چون کاهش اهمیت و اولویت کنکور در سال‌های پیش رو طرح شده است، اما تا حذف دفعی کنکور راه زیادی در پیش است چرا که نظام سنجش آموزش نیز در این صورت باید با تغیراتی رو برو باشد.

اولویت با سلامت روان دانش آموزان است

به طور کلی کنکور در سال‌های گذشته و به طور ویژه با پاندمی کرونا در طی این دوسال نگرانی‌هایی را متوجه دانش آموزان و خانواده‌های آنان کرده است به طوری که این افراد را تا مرز افسردگی پیش برده است و سلامت روان آن‌ها را نیز با مخاطره مواجه کرده است.

فاطمه قاسم زاده روانشناس کودک و نوجوان در این باره می‌گوید: در دوران نوجوانی یکی از محور‌های مورد توجه خانواده‌ها و نظام آموزشی باید سلامت روان آن‌ها باشد. فاطمه قاسم زاده روانشناس کودک و نوجوان در این باره می‌گوید:متأسفانه خانواده‌ها هم که متاثر از فضای جامعه و نظام آموزشی هستند، بر این بحران می‌دمند و نوجوان را دچار چالش می‌کنند. نظام آموزشی ما حافظه‌محور، رقابتی و تهی از مهارت‌آموزی است و راه دیگری پیش پای دانش‌آموز قرار نداده است، بنابراین وقتی او در این فضا قرار می‌گیرد و خانواده نیز او را تحت فشار قرار می‌دهد و مؤسسات کنکور و... هم به آن اضافه می‌شوند، دچار استرس دائم و مستمری می‌شود که کنترل آن برایش سخت خواهد بود.

در پایان با توجه موارد بالا بحران کرونا، استرس ناشی از هم گیری آن، گمانه زنی‌ها در مورد برگزاری، تعلیق و تاخیر در آزمون سراسری، دوری از محیط آموزش حضوری و برگزاری آموزش به صورت مجازی همواره استرس‌های آشکار وپنهانی بر ذهن دانش آموزان بویژه داوطلبان کنکوری وارد کرده است و این یعنی به خطر انداختن سلامت روان بخش از افراد جامعه که در آینده سکاندار ساختن جامعه هستند.

از این رو فارغ از موفقیت‌هایی که خانواده، نظام آموزشی و جامعه از این نسل طلب می‌کند سلامت روان آن‌ها نیز دارای اهمیت است، چرا که نوجوانان امروز آینده ساز فردای جامعه هستند و برای تربیت نسلی سالم باید به تمامی این نکات توجه ویژه داشت.