حقایقی در رابطه با هاری؛ بیماری حیوان و انسان
_ آنا نوشت: هاری یک بیماری ویروس مسری است که افراد معمولاً پس از قرار گرفتن در معرض حیوان زنده یا مرده، از طریق گزش یا خراش و بریدگی پوست یا بزاق حیوان به آن دچار می‌شوند. ویروس از زخم مزبور قبل از اینکه شخص علائمی را تجربه کند به مغز منتقل می‌شود جایی که باعث تورم یا التهاب خواهد شد و در صورت عدم رسیدگی به موقع، به همین سادگی دارفانی را وداع خواهد گفت.
لویی پاستور زیست‌شناس فرانسوی در سال ۱۸۸۵ واکسن بیماری هاری را با موفقیت بر روی پسر ۹ ساله‌ای که در اثر گازگرفتگی توسط یک سگ هار به این بیماری مبتلا شده بود با موفقیت آزمایش کرد. این رویداد، مسئله مهمی بود چرا که تا پیش از آن بیماری هاری غیرقابل درمان تلقی می‌شد.
بسته به عواملی مانند نوع ویروس هاری، محل گزش و ایمنی بدن، دوره کمون بیماری ممکن است از چند هفته تا چند ماه ادامه داشته باشد. اولین علائمی که ممکن است یک فرد مبتلا به این بیماری تجربه کند معمولاً شبیه آنفلوانزا است که شامل خستگی یا ناراحتی عمومی و همچنین تب یا سردرد طولانی‌مدت است. بیمار همچنین ممکن است در محل گزش احساس خارش کند.
هاری بیماری که مرگ را اجتناب‌ناپذیر می‌سازد
دو نوع هاری می‌تواند رخ دهد: تهاجمی و فلج‌کننده.
مبتلایان در هاریِ تهاجمی، علائم شدیدتری را تجربه می‌کنند مانند حالت تهوع، استفراغ، تحریک، اضطراب، گیجی، بیش‌فعالی، مشکل در بلعیدن، بزاق زیاد، بی‌خوابی و فلج جزئی.
هاری تهاجمی همچنین می‌تواند درک فرد از واقعیت و رفتار خودش تحت تأثیر قرار دهد. این ویروس ممکن است باعث هذیان، مرض ترس از آب، ترس نابهنجار از هوا و وزش آن، اجتناب نوشیدن مایعات به دلیل مشکل در بلعیدن، توهم و رفتار‌های غیرعادی یا پرخاشگرانه (مانند گاز گرفتن) شود.
در هاری فلج‌کننده ممکن است دوره طولانی‌تر و با موقعیت دراماتیک کمتری همراه باشد، در این حالت عضلات از محل قرار گرفتن در معرض گزش به تدریج فلج می‌شوند و پس از آن فرد به آرامی به کما می‌رود.
در هر دو مورد پس از بروز این علائم، فرد جان خود را از دست می‌دهد.
مرکز کنترل و پیشگیری بیماری‌ها (CDC) اعلام کرده است از ابتدای تاریخ تا به امروز کمتر از ۲۰ مورد زنده ماندن انسان پس از ابتلا به هاری بدون واکسیناسیون گزارش شده است.
حقایقی در رابطه با هاری؛ بیماری حیوان و انسان
· هاری قبلاً در حیوانات اهلی شیوع داشت. اکنون با انجام واکسیناسیون گسترده، این بیماری بیشتر در بین حیوانات وحشی وجود دارد. راسوها، میمون‌های پوزه دراز، خفاش‌ها، راکون‌ها، گرگ‌ها، گاومیش‌ها، گربه‌ها، روباه‌ها بیشترین میزان هاری را دارند.
· اگرچه هر پستاندارمی‌تواند ویروس را منتقل کند، پستانداران کوچک‌تر مانند جوندگان به ندرت آلوده می‌شوند یا هاری را منتقل می‌کنند.
· گربه‌ها، سگ‌ها و راسوها می‌توانند در برابر هاری واکسینه شوند.
· اگر ویروس هاری را در مکانی با دمای ۵۰ درجه سانتی‌گراد قرار دهیم ظرف ۱۵ دقیقه از بین می‌رود. اگر حرارت را به ۶۰ درجه برسانیم، نابودی هاری تنها ۳۵ ثانیه طول می‌کشد؛ بنابراین برای ضدعفونی وسایل کافی است چند لحظه آن را بجوشانید تا استریل شود.
· بیماری هاری بیش از هر جایی در آسیا و آفریقا گزارش شده است و بیشترین مرگ‌ومیر انسان در اثر هاری در هندوستان به دلیل گزش سگ‌های ولگرد گزارش شده است
· هر چند به نظر می‌رسد بیماری هاری پس از گسترش واکسیناسیون، یک بیماری کنترل‌شده محسوب می‌شود، اما تنها در سال ۲۰۱۰ حدود ۲۶ هزار نفر در اثر هاری جان باختند.
· ویروس هاری توانایی کم‌نظیری برای ورود به درون مغز دارد. محققان دانشگاه سوان کره می‌کوشند با تقلید از روش این بیماری، داروی تومور‌های مغزی را به درون سلول‌های مغزی برسانند. در حال حاضر این رویکرد در موش‌ها جواب داده است.
· اگر سگ شما توسط حیوانی وحشی یا یک خفاش گزیده شد فوراً او را نزد دامپزشک ببرید. در صورت امکان، با مقامات محلی کنترل حیوانات تماس بگیرید تا حیوان مورد نظر را کنترل کنند (متأسفانه شانس زنده ماندن پس از ابتلا و بروز علائم چه در انسان و چه در حیوان نزدیک به صفر است) تا بیش از این ویروس را انتقال ندهد.
· هرگز حیوان وحشی که احتمال می‌دهید به این بیماری مبتلا شده باشد، چه مُرده و چه زنده، لمس نکنید. آزمایش ویژه‌ی به نام ایمونوفلورسانس برای بررسی بافت مغز پس از مرگ یک حیوان وجود دارد.
· در زمان گزش راهی وجود ندارد که بتوان به طور قطعی تشخیص داد که حیوانی هار بوده است یا نه. همچنین اینکه شما را آلوده کرده است یا نه نیز نامشخص است؛ بنابراین به پزشک مجرب مراجعه کنید.
· اگر انسانی توسط حیوان هار گزیده شود برای درمان، واکسن پیشگیرانه که شامل ۵ دوز در طی ۲۸ روز در نزدیکی محل زخم است تجویز می‌شود. علاوه بر این، در روشی دیگر که ایمونوگلوبولین هاری انسان (HRIG) نامیده می‌شود، تزریق را در روز بروز گزش انجام می‌دهند.
· اگر فرد درمان را آغاز نکند و علائم آن شروع شود، مرگ در اثر نارسایی تنفسی تقریباً اجتناب‌ناپذیر است. به همین دلیل پیشگیری (حتی پس از گزش و پیش از آغاز علائم) بسیار مهم است.
· به هر گونه جانوری که عامل یک بیماری عفونی به آن وابسته باشد و بتواند آن را میان سایر جانوران تکثیر کند، مخزن آن بیماری گفته می‌شود. به نظر می‌رسد مخزن بیماری هاری در ایران روباه صحرایی است.
· اگر به کشوری سفر می‌کنید که شیوع هاری در آن زیاد است، حتماً واکسن را از قبل دریافت کنید.