رئیس فرهنگستان علوم پزشکی: واکسن ایرانی از بهترین واکسن‌های موجود در دنیاست
به‌عنوان رئیس فرهنگستان علوم پزشکی کمی در مورد جزئیات فرایند‌های تولید واکسن کرونا در کشور توضیح دهید و اینکه این فرایند‌ها در چه مراحلی هستند؟
ایران همزمان با بعضی از کشور‌های دنیا مثل آمریکا، روسیه و چین شروع به ساخت واکسن کرد. ساخت واکسن در ایران هم محدود به یک مرکز نبود و از چند جا شروع شد. مثلاً، مؤسسه‌ی پاستور با کشور کوبا برای تولید واکسن شروع به همکاری کرد. هرچند کشور‌های دیگری مثل آمریکا زودتر از ما واکسن تولید کردند، ولی واکسن‌های ما هم با فاصله‌ی کمی از آن‌ها به‌تدریج وارد بازار خواهد شد. اوّلین واکسن هم، واکسن برکت و دومین واکسن هم محصول انستیتو پاستور است. البته برکت در حال مصرف است و پاستور هم همین روز‌ها گواهینامه‌ی مصرف اضطراری‌اش را می‌گیرد. مراکز دیگر هم در حال پیشرفت هستند.
انستیتو پاستور علاوه بر واکسنی که با همکاری کشور کوبا دارد تولید می‌کند، یک نوع دیگر واکسن را هم دارد تولید می‌کند که چه بسا ممکن است موفق‌تر و بهتر از آن واکسن باشد. بنابراین، در آینده ما واکسن‌های عدیده با اشکال مختلف در بازار خواهیم داشت که علاوه بر رفع نیاز‌های کشورمان می‌توانیم زمینه‌ی صدور به کشور‌های دیگر را هم فراهم کنیم. واقعاً تلاش جوانان ما نعمت بزرگی است که توانستیم واکسن تولید کنیم، وگرنه چه بسا مشکلاتمان خیلی بیشتر می‌شد و خدای‌ناکرده ابتلای به مرگومیر هم بالاتر می‌رفت.
طبق برنامه زمان‌بندی، تزریق نوبت نخست واکسیناسیون بازه سنی بالای ۸۰ سال از اردیبهشت ۱۴۰۰ آغاز شده است. رهبر انقلاب طبق این برنامه جزو آخرین نفراتی هستند که نوبت مرحله نخست واکسن خود را دریافت می‌کنند. چرا طبق همان برنامه زمان‌بندی واکسن خود را دریافت نکردند؟
از آخرین نفرات هم گذشته است. وقتی که صحبت از تولید واکسن در دنیا بود من خدمت ایشان عرض کردم که واکسن دارد تولید میشود و به بازار می‌آید و جناب‌عالی هم باید از واکسن استفاده کنید. ایشان گفتند بله، حرفی نیست. خب، ایشان مشکلی با واکسن نداشتند، منتها آن موقع واکسنی در کار نبود. واکسن‌ها بعد کم‌کم و به تدریج تولید شد. اوّلین محموله‌ای وارداتی هم که از خارج وارد شد، سازمان نظام پزشکی و وزارت بهداشت تصمیم گرفت که اوّل کادر پزشکی واکسن بزند که البته کار عاقلانه‌ای هم بود. همه جای دنیا هم همین کار را کردند. بنابراین، وزارت بهداشت و سازمان نظام پزشکی تصمیم گرفت که این کار را بکند.
وقتی این کار انجام شد، خدمت رهبر انقلاب رفتم و به ایشان عرض کردم که من هم واکسن زدم و از ایشان خواهش کردم که شما هم واکسن بزنید. ایشان فرمودند من مخالفتی با زدن واکسن ندارم، امّا دو شرط دارم. یکی اینکه خارج از نوبت نزنم و دوم اینکه حتماً واکسن ایرانی باشد. به ایشان گفتم طبق برنامه‌زمان‌بندی الآن نوبت شماست برای اینکه جزو اوّلین رده‌های سنی (بالای هشتاد سال سن) هستید. ایشان گفتند خب، واکسن ایرانی نیست. گفتم تولید واکسن ایرانی زمان می‌برد و شرایط هم با این مرگومیر خطرناک است. ایشان گفتند پس تا آن موقع مراعات بیشتری می‌کنم. البته ایشان واقعاً مراقبت می‌کنند. از رفتن به سفر و دیدار با اقشار مختلف مردم و خانواده‌های شهدا خودشان را محروم کردند. در هر حال واکسن ایرانی الان آماده شده و خیلی وقت است که از نوبت‌شان هم گذشته است. رهبر انقلاب تمایل زیادی به استفاده از واکسن برکت دارند؛ صفر تا صد واکسن برکت را جوانان عزیز ما در کشور تولید کردند، بنابراین تمایل دارند که از این واکسن استفاده کنند. ان‌شاءاللّه در آینده‌ای نزدیک این کار انجام خواهد شد.
واکسن‌های ایرانی در برابر انواع خارجی خود از نظر سطح ایمنی‌زایی، عوارض و میزان استقبال جامعه علمی و پزشکی در چه سطحی قرار دارند؟
اساتید زبده و متخصص ما در نورولوژی، ایمنی‌شناسی، عفونی و ... در تولید و نظارت واکسن حضور دارند. بعضی‌هایشان آن‌قدر مطمئن هستند که داوطلبانه این واکسن را زدند. این واکسن از نظر عوارض هم جزو کم عارضه‌ترین واکسن‌هاست؛ چون ویروس کشته شده و دیگر نگرانی وجود ندارد. ناگفته نماند که همه واکسن‌ها عوارض دارند. تا آنجایی که من اطلاع دارم و سوابق نشان می‌دهد، واکسن داخلی اگر عوارضی هم داشته خیلی خفیف‌بوده و علائم خطرناکی نداشته است. بنابراین، این واکسن کاملاً بی‌عارضه‌بوده و از نظر ایمنی هم ۹۲.۳درصد می‌تواند ایمنی ایجاد کند. این واکسن از بهترین واکسن‌های موجود در دنیاست و من تردید ندارم که بسیاری از کشور‌ها از ما می‌خواهند که این واکسن را در اختیارشان قرار بدهیم.
به عنوان سوال آخر، موفقیت فعلی مرهون و مدیون چیست و ما از چه نقطه‌ای به شرایطی فعلی رسیده‌ایم که در دنیا جزو معدود کشور‌هایی باشیم که خودشان اقدام به تولید واکسن می‌کنند؟
هم حضرت امام و هم حضرت آقا خیلی به مردم به‌خصوص جوانان اعتقاد و اعتماد داشته و دارند. با این جوانان پیشرفت‌های شگرفی داشتیم. زمانی که صدام به ایران حمله کرد، ما سلاح زیادی نداشتیم؛ امّا همین جوانان نه‌تن‌ها سلاح، بلکه موشک ساختند و روزبهروز هم پیشرفت کردند. یادم می‌آید اوّلین موشک‌هایی که ساختند، فاصله‌ی زیادی با هدفشان داشت، ولی الآن ما موشک‌های نقطه‌زنی داریم که آمریکایی‌ها تعجب می‌کنند و این را در عین‌الاسد هم دیدیم.
در هسته‌ای هم ما را تحریم می‌کردند، ولی جوانان ما روزبهروز به لطف خدا از درصد پایین شروع کردند و الآن به ۶۰درصد رسیده‌اند. در مسائل پزشکی هم در اوّایل انقلاب بهداشت و درمان ما با تعدادی از پزشکان خارجی (هندی، پاکستانی و بنگلادشی) اداره می‌شد. حتی پزشک هم نبودند و لیسانس پزشکی داشتند، ولی الحمدللّه توانستیم از نظر نیروی انسانی و پزشکی آن‌چنان خودکفا شویم که الآن از خارج از کشور برای درمان به ایران می‌آیند.
قبل از انقلاب یا اوّایل انقلاب فقط ۲۵ درصد از دارو‌ها در داخل کشور تولید می‌شد و مواد آن را از خارج می‌آوردیم. آن روز‌ها حداکثر تولید ما یک کپسول بود و بقیه دارو‌ها را هم با اسم تجارتی از شرکت‌های چند ملیتی باید می‌خریدیم. با وجود همه‌ی مشکلاتی که از اوّل انقلاب تا الآن داشته‌ایم، ولی به لطف خدا و همت جوانانمان توانستیم در خیلی از زمینه‌ها از قبیل تولید واکسن و دارو رشد و پیشرفت داشته باشیم. امروز بیش از ۹۵ درصد دارو‌های مورد نیاز در داخل کشور تولید میشود و تکنولوژی‌های خیلی پیچیده‌ای در زمینه‌ی تولید دارو داریم. این‌ها پیشرفت‌های خیلی آسانی نیست. شاید گفتنش آسان باشد، ولی برای تحقق آن باید اتفاقات زیادی بیفتد.