مرگ «کلاب هاوس»؛ تب تندی که زود سرد شد

_ روزنامه دنیای اقتصاد نوشت: حدود ۶ ماه پیش بود که رشد انفجاری کلاب‌هاوس آغاز شد و تب تند پیوستن به این شبکه اجتماعی نوظهور کاربران بسیاری را در سراسر جهان مبتلا کرد. اما حالا درست در زمانی که این شرکت نسخه اندروید اپلیکیشن خود را ارائه کرده و بسیاری گمان می‌کردند با ادامه رشد تعداد کاربران، این شبکه اجتماعی جا پای بزرگانی مانند فیس‌بوک، توییتر و اینستاگرام خواهد گذاشت، کاربران به تدریج از آن روی‌گردان شدند. در نظرسنجی اخیر وب‌سایت nextweb که یکی از وب‌سایت‌های شناخته شده دنیای تکنولوژی است، نزدیک به ۹۰ درصد شرکت‌کنندگان اظهار کرده‌اند که دیگر چندان از شبکه اجتماعی کلاب‌هاوس استفاده نمی‌کنند. بسیاری از صاحب نظران دنیای فناوری معتقدند دیگر بعید است شبکه‌های اجتماعی جدید بتوانند به رشد و محبوبیتی در سطح غول‌های پیشین برسند و برای شبکه‌های اجتماعی جدید عمر کوتاهی متصورند.

 

این در حالی است که رشد ناگهانی کلاب‌هاوس توجه شرکت‌های بزرگ فناوری مانند توییتر، اسپاتیفای و فیس‌بوک، را به این رویکرد جدید جلب کرد تا به فکر عرضه اپ‌های مشابه به بازار بیفتند. چنین اقبالی به ویژگی چت صوتی نشان می‌دهد حتی اگر دوران کلاب‌هاوس نیز به سر آید، امکان چت صوتی به گونه‌ای دیگر در بطن پلت‌فرم‌های مختلف دنیای فناوری به حیات خود ادامه خواهد داد.

 

شروع سال میلادی جدید برای کلاب‌هاوس بسیار رویایی بود. رشد قابل‌توجه این شبکه اجتماعی باعث شده بود توجه بسیاری به این پدیده جدید دنیای تکنولوژی جلب شود و برخی چشم‌انداز روشنی برای این اپلیکیشن متصور بودند. تنها در ماه فوریه امسال، این اپلیکیشن موفق شد نزدیک به ۱۰ میلیون نصب جدید بگیرد. اما بررسی‌های اخیر نشان می‌دهد این تعداد حالا به شدت افت کرده و تعداد نصب این اپ در ماه آوریل تنها ۹۰۰ هزار عدد بوده است. طبق اعلام بیزنس اینسایدر، کاهش ۶۶ درصدی تعداد نصب‌های کلاب‌هاوس در ماه آوریل به خوبی نشانگر کند شدن روند رشد این اپلیکیشن است. این درحالی است که مدیران کلاب‌هاوس طی مدت اخیر بر بهبود ویژگی‌های این شبکه اجتماعی تمرکز داشتند و ویژگی‌های مختلفی از جمله چت متنی را در کنار چت صوتی به اپلیکیشن‌شان اضافه کرده‌اند.

 

این شبکه اجتماعی ابتدا بیشتر فضایی برای حضور دوستداران فناوری و فعالان استارت‌آپی بود که با حضور در آن به گفتگو‌های تخصصی و آموزشی می‌پرداختند. اما به مرور دامنه علاقه‌مندان این شبکه گسترش یافت و پای گروه‌های فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و بحث‌های جنجالی نیز به این پلت‌فرم باز شد. در آغاز شروع به کار این «شبکه اجتماعی مبتنی بر دعوت»، امکان نصب نسخه رسمی اپلیکیشن آن تنها برای کاربران سیستم عامل iOS میسر بود و هر دوعامل «الزام پیوستن به این شبکه با استفاده از دعوت نامه» و «داشتن گوشی آی‌فون»، عوامل محدود کننده‌ای جدی در راه گسترش این شبکه اجتماعی به حساب می‌آمدند. طبق آمار‌های جهانی، از حدود ۵ میلیارد نفر کاربر موبایل، نزدیک به ۷۵ درصد آن‌ها کاربران سیستم عامل اندروید و مابقی کاربران iOS هستند. اما حالا که نسخه رسمی اندروید این اپلیکیشن عرضه شده و زمزمه‌هایی از حذف محدودیت دعوت نامه در همین تابستان به گوش می‌رسد، بر خلاف انتظار روند رشد این اپلیکیشن به میزان محسوسی کند شده و کاربران پیشین نیز میل چندانی برای استفاده از این برنامه ندارند.

 

 واکنش کاربران جهانی به این اپلیکیشن، همواره یکی، دو ماه زودتر از کاربران ایرانی اتفاق می‌افتد. اما همین حالا نیز افت محسوس توجه کاربران ایرانی به این شبکه اجتماعی محسوس است. به طوری که تا چند ماه پیش، بحث‌های سیاسی-اجتماعی بسیار داغی در این شبکه شکل می‌گرفت و حاضران در اتاق‌های این اپلیکیشن گاهی به چند هزار نفر می‌رسیدند. در ماه پیش از انتخابات نیز کلاب‌هاوس میزبان روم‌های متعددی با موضوع انتخابات بود و نامزد‌ها و طرفداران آن‌ها با حضور در این روم‌ها، به صحبت با هواداران و مخالفانشان می‌پرداختند. اما حالا مشاهده می‌شود بازار این شبکه اجتماعی در ایران نیز دیگر چندان داغ نیست و هیجان کاربران برای حضور در این برنامه به میزان محسوسی افت کرده است. شاید اختلال عمدی یا به نوعی فیلتر شدن کلاب‌هاوس در کاهش علاقه کاربران ایرانی به حضور در این پلت‌فرم بی‌تاثیر نباشد؛ اما با نگاهی به دیگر کشور‌ها که چنین محدودیتی ندارند می‌توان دریافت که علل دیگری نیز در این کاهش اشتیاق دخیلند.

 

در توجیه علل افت تعداد نصب و کاهش هیجان کاربران برای استفاده از این شبکه اجتماعی، می‌توان به موارد متعددی اشاره کرد. بسیاری از صاحب نظران چنین افتی را منطقی می‌دانند. آن‌ها معتقدند این سرنوشتی است که هر شبکه اجتماعی نوظهوری دیر یا زود به آن مبتلا خواهد شد. کما اینکه پیش‌تر اپلیکیشن‌های «میرکات» و «پریسکوپ» در حوزه مشابه نیز به آن دچار شدند.

 

اما عده دیگری ورود رقبای متعددی را که مشابه کلاب‌هاوس اقدام به عرضه ویژگی چت صوتی کردند، عامل این کاهش اشتیاق می‌دانند و معتقدند احتمالا کاربران به مرور در حال روانه شدن به روم‌های چت صوتی اختصاصی‌تر در آن اپلیکیشن‌ها هستند. ورود این رقبای جدید به میدان چت صوت در ابتدا پدیده‌ای نوظهور به نظر می‌رسید. اما اکنون تعداد رقبای کلاب‌هاوس به حدی زیاد شده است که دیگر هر اپلیکیشنی در حال اضافه کردن ویژگی چت صوتی در کنار دیگر آپشن‌های اختصاصی خود است. توییتر، فیس‌بوک، تیک تاک، اینستاگرام، تلگرام و اسپاتیفای از جمله شناخته شده‌ترین این رقبا هستند که هر یک به نوعی از ایده چت صوتی استفاده کرده اند. فیس بوک از جمله رقبایی است که از سال ۲۰۱۸ درگیر این ویژگی است، اما حالا که با اقبال کاربران نسبت به چت صوتی کلاب‌هاوس مواجه شد، دوباره قصد کرد تا با ارائه سرویس Live Audio Rooms  سراغ این ویژگی برود. گفته می‌شود این ویژگی در اواخر همین تابستان امسال عرضه خواهد شد. توییتر رقیبی بود که زودتر از دیگر رقبای کلاب‌هاوس، فرصت را غنیمت شمرد و خیلی زود (اواخر سال ۲۰۲۰) با ارائه ویژگی اسپیسز (Spaces) رقابت با کلاب‌هاوس را آغاز کرد. حتی زمانی که کاربران اندرویدی چشم انتظار نسخه رسمی اندروید اپلیکیشن کلاب‌هاوس بودند، این شرکت برای سرویس چت صوتی خود نسخه بتا اندروید هم اضافه کرد. گرین روم اسپاتیفای نیز از جدیدترین رقبا است. به نظر می‌رسد این اپلیکیشن موسیقی و پادکست نیز با اضافه کردن امکان چت صوتی بتواند بخشی از دوستداران موسیقی را به گپ و گفت در فضای جدید خود بکشاند.

 

با وجود آنکه برخی معتقدند شاید دوران کلاب‌هاوس به سر آمده باشد، اما بررسی‌ها نشان می‌دهد که بازخورد کاربران به این امکان جدید به حدی خوب بود که شاید دیگر نتوان حذف امکان «چت صوتی» را از دنیای شبکه‌های اجتماعی تصور کرد. کما اینکه شاید همین روند رفتن عمده شبکه‌های اجتماعی معروف به سمت افزودن ویژگی چت صوتی نیز مهر تاییدی بر همین امر باشد. چند ماه پیش که هنوز توجه‌ها معطوف کلاب‌هاوس بود، نشریه اکونومیست در تحلیلی به بررسی این موضوع پرداخت.

 

اکونومیست در آن زمان چنین نوشت که «حتی اگر کلاب‌هاوس به سرنوشت «پریسکوپ» دچار شود، اما چت‌های گروهی پس از کاهش همه‌گیری نیز به احتمال زیاد یکی از ویژگی‌های شبکه‌های اجتماعی خواهد بود. «میرکات» و «پریسکوپ» ممکن است مرده باشند، اما پخش مستقیم زنده در قالب پلت‌فرم‌های شبکه‌های اجتماعی بزرگ به حیات خود ادامه داد. سرو صدا و پروپاگاندا، مصرف‌کنندگان را تشویق می‌کنند که امکانات جدید را امتحان کنند و همین موضوع سرمایه‌گذاران و کارآفرینان را به دریافت سود بیشتر سوق می‌دهند؛ حتی اگر پیشگامان به زباله‌دان دیجیتال انداخته شوند.»

 

وب‌سایت nextweb نیز در مقاله‌ای اخیرا به تجربه‌ای که کاربران در مدت اخیر با چت صوتی در کلاب‌هاوس به دست آوردند و مزیت‌هایی که این ویژگی جدید برای دنیای فناوری به ارمغان آورد اشاره کرده است. این نشریه «امکان چت صوتی» را قرین با اپلیکیشن کلاب‌هاوس می‌داند و معتقد است اگر کلاب‌هاوس را عضوی از بدنه دنیای فناوری به حساب آوریم، در عصر پیش رو، بدنه هر پلت‌فرمی، فارغ از اینکه یک شبکه اجتماعی باشد یا یک نرم‌افزار یا وب سایت یا هر پلت‌فرم دیجیتال دیگری، باید به این عضو تازه مجهز باشد. به عبارتی نویسنده این مطلب با چنین تشبیهی قصد دارد بر اهمیت چت صوتی در دنیای امروز تکنولوژی تاکید کند. شاید علت توجه فزاینده عمده شرکت‌های بزرگ فناوری به امکان چت صوتی و افزودن این ویژگی به پلت‌فرم‌های پیشین خود نیز درک همین ضرورت توسط مدیران آن شرکت‌ها باشد.