دو راهی شورای حکام؛ سیاسی‌کاری و مخدوش کردن اعتبار آژانس یا حرفه‌ای‌گری و احترام به حقوق ملت‌ها؟
- نشست فصلی شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی از روز دوشنبه هفته جاری در حالی پشت در‌های بسته با حضور ۳۵ کشور عضو این شورا آغاز به کار کرد که برنامه هسته‌ای ایران و برجام در دستور کار این دور از نشست‌ها قرار دارد و بناست امروز به کار خود پایان دهد.
این نشست درحالی برگزاری می‌شود که آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در گزارش خود، ادعا‌هایی را درباره آنچه فعالیت‌های هسته‌ای اعلام‌نشده در مکان‌هایی در ایران خواند مطرح کرده بود.
کاظم غریب‌آبادی سفیر و نماینده دائم ایران نزد سازمان‌های بین‌المللی در وین در پاسخ به ادعا‌های مدیرکل آژانس، گفت: مواضع گروسی حاکی از رویکرد یکطرفه دبیرخانه آژانس در برابر تعاملاتش با ایران و نادیده گرفتن سطح همکاری و تعامل فی‌مابین است.
وی اضافه کرد که آژانس باید از هرگونه دستورکار سیاسی فاصله بگیرد و باید موضعی شفاف در برابر تهدید هسته‌ای رژیم صهیونیستی اسرائیل و غیرقابل پذیرش بودن بیرون ماندن این رژیم از معاهده عدم اشاعه و مخالفت مداوم آن با قرار دادن تمامی فعالیت‌ها و تأسیسات هسته‌ای خود تحت پادمان آژانس، اتخاذ کند.
اسفندماه سال گذشته، ایران بر اساس بند ۶ قانون «اقدام راهبردی برای لغو تحریم‌ها و صیانت از منافع ملت ایران» اجرای داوطلبانه پروتکل الحاقی را متوقف کرد. ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی توافق کردند که تا ۳ ماه پس از توقف اجرای پروتکل الحاقی در ایران، تصاویر دوربین‌های نظارتی در برخی از مراکز هسته‌ای از دسترس بازرسان آژانس دور بماند.
براساس این توافق مقرر شد اگر آمریکا تحریم‌ها را لغو کرد و طرف‌های اروپایی به تعهدات خود ذیل برجام عمل کردند، این تصاویر در اختیار بازرسان آژانس قرار بگیرد؛ در غیر اینصورت این تصاویر برای همیشه پاک خواهد شد. پایان این توافق در روز اول خرداد به پایان رسید؛ ولی با توجه به رایزنی‌های صورت گرفته و حسن نیب ایران، مقرر شد تا ضبط این تصاویر به مدت یک ماه دیگر ادامه پیدا کند.
نماینده دائم ایران نزد سازمان‌های بین‌المللی در وین در این باره گفت: دادههای سه ماه گذشته همچنان در اختیار سازمان انرژی است و به آژانس منتقل نمی‌شود. دادههای یک ماه پیش روی نیز صرفا نزد ایران خواهد ماند. در رابطه با حذف یا انتقال داده‌ها، همان شرایط تفاهم مشترک سه ماهه همچنان حاکم خواهد بود.
غریب‌آبادی به کشور‌های طرف مذاکره توصیه کرد تا از این فرصت که بر اساس حسن نیت ایران فراهم شده است، در جهت لغو کامل تحریم‌ها به گونه‌ای عملی و قابل راستی‌آزمایی استفاده کنند.
مدیرکل آژانس انرژی اتمی در گزارش روز دوشنبه خود به اعضای شورای حکام ادعا با اشاره به این محدود شدن فعالیت بازرسان انرژی اتمی در ایران، عنوان کرد که این موضوع بر توانایی آژانس در ارائه اطمینان از ماهیت صلح‌آمیز برنامه هسته‌ای ایران تأثیر جدی می‌گذارد.
در همین حال علی‌اکبر صالحی رئیس سازمان انرژی اتمی در واکنش به این گزارش در نامه‌ای به مدیرکل آژانس انرژی اتمی نوشت: ایران تاکنون حداکثر تلاش خود را در همکاری با آژانس به شیوه‌ای محتوایی و با ارائه توضیحات و پاسخ‌های ضروری به عمل آورده است. ما از آمادگی آژانس برای تعامل فعالانه و متمرکز با ایران با هدف حل و فصل چند موضوع پادمانی، بدون تاخیر، استقبال می‌کنیم و بطور جدی انتظار داریم که این تعامل متقابل، بزودی منجر به نتیجه عملی در این زمینه شود.
همچنین غریب‌آبادی روز گذشته در سخنرانی خود در نشست شورای حکام، گفت: هنوز مشاهده نشده است که آیا آمریکا عزم کافی و آمادگی ترک اعتیاد خود برای استفاده از اقدامات یکجانبه زورمدارانه، احترام به حقوق بین‌الملل، اجرای تعهدات خود درخصوص لغو تحریم‌ها به روشی کامل و موثر، و اتخاذ تصمیمات دشوار ضروری برای این امر را دارد یا نه؟
نماینده کشورمان در وین اضافه کرد: ایران نیز به نوبه خود، به طور پیوسته اعلام داشته است که پس از اجرای سایر تعهدات، به ویژه اجرای تعهدات برجامی مرتبط با لغو تحریم آن هم به طور کامل، موثر و به روشی قابل راستی آزمایی، گام‌های جبرانی خود را برخواهد گرداند و اجرای تعهدات هسته‌ای خود را از سر خواهد گرفت.
وی در پایان گفت: در پاسخ به هیئت‌هایی که از ایران خواستند اقدامات جبرانی هسته‌ای خود را متوقف کند، مایلم تصریح کنم که از ایران انتظار نداشته باشید در حالی که تحت تحریم‌های یکجانبه و ظالمانه است، همچنان تعهدات هسته‌ای خود را تحت برجام نیز اجراء کند. اقدامات ما کاملاً منطبق با مفاد برجام و حقوق ما بوده و واکنشی است به نقض تعهدات آمریکا، اتحادیه اروپا و سه کشور اروپائی.
سه کسور اروپایی انگلیس، آلمان و فرانسه در حالی که به هیچ یک از تعهدات خود ذیل برجام عمل نکردند، در بیانیه‌ای اعلام کردند: ما به عنوان سه کشور اروپایی به برنامه جامع اقدام مشترک پایبندیم. این توافق چنانچه به صورت کامل اجرا شود در راستای منافع امنیتی جمعی همه طرف‌ها است.
در ادامه این بیانیه آمده است: ما از ایران می‌خواهیم ضمن توفف تمامی اقدامات مغایر با برجام و به عقب برگرداندن آن‌ها فرصت دیپلماتیک گفت‌وگو‌های وین را مغتنم شمرده و به پایبندی کامل تعهداتش در برجام بازگردد.
این در حالی است که مقامات تهران بار‌ها اعلام کرده‌اند که تا آثار عملی انجام تعهدات طرف‌های مقابل خود، آمریکا، اتحادیه اروپا و سه کشور اروپایی را مشاهده و راستی‌آزمایی نکنیم، گام‌های کاهشی خود ذیل برجام را متوقف نخواهیم کرد.
کاظم غریب‌آبادی همچنین روز گذشته طی سخنانی در شورای حکام، مواضع جمهوری اسلامی ایران در خصوص گزارش مدیرکل آژانس در مورد برخی موضوعات پادمانی را تشریح کرد. سفیر و نماینده دائم کشورمان نزد سازمان‌های بین‌المللی در وین در بخش از گزارش خود گفت: در حالی که ایران وارد تعاملات عملی و سازنده و روابط کاری با آژانس شد و با حسن نیت تلاش کرد تا به سؤالات ادعایی در مورد چند موضوع پیش پا افتاده و غیر فوری گذشته رسیدگی کند، مایه تأسف است که دبیرخانه آژانس یک رویکرد غیرسازنده را به قیمت مخدوش کردن اعتبار خود اتخاذ کرده است.
به هر روی باید منتظر ماند و دید امروز شورای حکام چه تصمیمی خواهد گرفت.