جبار آذين: «زیر خاکی» نشان‌دهنده قابلیت‌ها و توانایی گروه آن است/سامان به خوبى از جمشيدى بازى گرفته
جبار آذین در گفت‌وگو با پیرامون فصل دوم سریال «زیر خاکی» گفت: پخش سریال «زیرخاکی ۲» به تازگی آغاز شده و باید زمان بگذرد تا بتوان دقیق‌تر راجع به این سریال صحبت کرد.
وی در همین راستا ابراز كرد: سازنده مجموعه طنز تلویزیونی «زیر خاکی» جلیل سامان است. با توجه به پیشینه فعالیت او در تلویزیون و ساخت آثار سیاسی و اجتماعی وى با کارگردانی سریال «زیرخاکی» گونه جدیدی از تولید سریال را تجربه کرده است. فصل نخست سریال «زیر خاکی» نشانگر ذوق و سلیقه و علاقه کارگردان به تولید آثار اجتماعی با گرایش طنز نشان دهنده توانایی‌های سامان است اما مهمترین نکته‌ای که در ارتباط با سریال «زیر خاکی» به ویژه فصل نخست آن قابل ذکر است جریان داشتن داستان خانوادگی و طنز سریال در بستر رخداد‌های انقلاب اسلامی است. این مهم یادآور یک نکته بسیار اساسی است و آن ضعف و فقر تولیدات سینمایی و تلویزیونی در زمینه آثار انقلابی است. تمامی دستگاه‌های فرهنگی و هنری کشور در این عرصه به شدت کم‌کار بودند.
آذین با اشاره به راهکار فقر تولیدات انقلابی در آثار تصويرى بیان کرد: به هر حال رفع این نقص نیازمند یک حرکت فرهنگی بالنده در تمامی دستگاه‌ها به ویژه سینما و صدا و سیما است. «زیر خاکی» با توجه به مضمون و بستر اصلی رخداد‌های خود که یک سریال طنز خانوادگی و اجتماعی است مسائل دوران انقلاب اسلامى ايران را مورد عنایت قرار داده است و این نکته امتیاز مهمی برای این سریال محسوب می‌شود. اما واقعیت قضیه این است که انقلاب اسلامی ایران همانند اکثر انقلاب‌ها علاوه بر ویژگی‌های خاص خود دارای ابعاد مختلف سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و مبارزاتی و در کنار آن دارای مشخصه‌ای ایدئولوژیک خاص خودش است و تمام این‌ها باید در سریال‌هایی که در این زمینه ساخته می‌شود مورد توجه قرار بگیرد. در این سریال هم این موارد چندان مد نظر قرار نگرفته است.
وی اضافه کرد: این موارد پرداخته نشده در سری اول «زیر خاکی» می‌تواند در ادامه و فصل‌های جدید به دلیل ظرفیت داشتن داستان ادامه پیدا کند مشروط بر اینکه داستان و فیلمنامه غنی‌تر شود و شخصیت‌ها به درستی پردازش عمیق‌تری پیدا کنند به گونه‌ای که باورپذیرتر شوند.
این منتقد سینما و تلویزیون پیرامون بازی‌های بازيگران سريال «زیر خاکی» اظهار داشت: بازی‌های سریال به دلیل استعداد برخی از بازیگران و حضور بازیگران قوی و با سابقه در این سریال و گرفتن بازی خوب از پژمان جمشیدی نشان دهنده این است که کارگردان توانسته هم بازی‌های خوبی بگیرد و کار را سرپا نگه دارد و هم همسو با سلیقه مخاطب حرکت کند. یکی از ویژگی‌های اساسی کار در سینما و تلویزیون شناخت بازی و بازیگری و انتخاب درست بازیگران و بازی گرفتن مناسب از کسانی است که به عنوان بازیگر مشغول فعالیت هستند. جلیل سامان در فصل نخست «زیر خاکی» نشان داد از بازیگران با تجربه و شناخته شده می‌تواند بازی‌های خوبی بگیرد.
وى در همين راستا بيان كرد: او حتی می‌تواند از بازیگری، چون پژمان جمشیدی که پیشینه قوی و غنی در زمینه بازیگری ندارد، ولی در آثار زیادی حضور داشته بازی قبال اعتنایی بگیرد. اما نکته مهم در همین ارتباط وجود شخصیت‌های پردازش شده و باورپذیر در فیلمنامه این سریال است. اگر شخصیت‌ها به درستی در فیلمنامه مورد پردازش قرار بگیرند و کارگردان با درک عمیق از آن‌ها و تحقیق و تفحص برای انتخاب بازیگران مناسب و مستعد به درستی عمل کند و هدایت درستی هم داشته باشد می‌تواند شخصیت‌های مورد قبولی را مقابل دیدگان بیننده قرار بدهد. در مجموع بازی بازیگران فصل نخست «زیر خاکی» جزء ویژگی‌های خوب سریال بود.
وی در همین راستا افزود: در فصل جدید سريال «زیر خاکی» تغییراتی در زمینه بازیگران را شاهد هستیم، اما همچنان بازیگران نقش اصلی ثابت هستند و باید منتظر ماند و دید که آیا داستان در فراز و فرود خود حرف‌های جدیدی خواهد داشت و آیا بازیگران کنونی می‌توانند در آن فراز و فرود‌ها و برخورد‌ها و موقعیت‌های خاصی که در آن قرار می‌گیرند موفق ظاهر شوند یا نه. در ادامه متوجه این موضوع می‌شويم، ولی در مجموع سریال «زیر خاکی» مجموعه‌ای به نسبت خوب و موفق در کارنامه کاری جلیل سامان و عوامل سریال محسوب می‌شود.
اين منتقد سينما با تاکید بر این موضوع که باید سرگرم‌سازی در کنار محتوای مناسب مورد توجه قرار بگیرد بیان کرد: اما با تمام این ویژگی‌ها باید در نظر داشت که یک اثر طنز و کمدی باید تمام مولفه‌های این گونه را با خودش داشته باشد. اگر قرار است به مسائل سیاسی و اجتماعی بپردازد باید مسائل سیاسی و اجتماعی به صورت همه‌جانبه مدنظر قرار داده شود و اگر قرار است در رده آثار انقلابی به ثبت برسد لازمه‌اش این است که به انقلاب هم به درستی بپردازد. به صرف آنکه تنها هدف سرگرم‌سازی مخاطب باشد بدون آنکه مضمون و محتوا مورد عنایت قرار بگیرد با اثر زودگذر و دارای تاریخ مصرف مواجه خواهیم بود که از یاد‌ها می‌رود.
وی همچنین اظهار داشت: در هر حال فصل نخست «زیر خاکی» نشان‌دهنده قابلیت‌ها و توانایی گروه اجرایی این سریال و کارگردان آن و فصل دوم است گرچه هنوز به قوت و قدرت پردازش و محتوایی فصل نخست نیست، ولی چون دامنه قصه را برای رخداد‌های بعدی باز کرده می‌تواند با جذابیت‌های داستانی و بصری بیشتری همراه شود و مخاطب را تا به انتهای قصه پیش ببرد.
آذين با اشاره به اینکه در مجموع سریال «زیر خاکی» از دیگر سریال‌های در حال پخش قابل تامل‌تر است بيان کرد: در حال حاضر جدای از سریال «زیر خاکی» سریال‌های دیگری هم از شبکه‌های مختلف پخش می‌شوند و متاسفانه اکثر این سریال‌ها به لحاظ مضمون، محتوا و ساختار هنری در رده متوسط، زیر متوسط و بد قرار می‌گیرند. در حقیقت با توجه به سطح متوسط سریال‌های تلویزیون «زیر خاکی» توانسته به نوعی خودش را نشان بدهد وگرنه از نظر تحلیل مجرد این سریال چه بسا ضعف‌های فراوان قابل نقد است، اما در قیاس با دیگر سریال‌ها قابل تحمل‌تر و قابل تامل‌تر است.
اين منتقد سينما خاطرنشان كرد: سریال «روز‌های آبی» جزو سریال‌های خیلی ضعیف است و «بوتیمار» هم همینطور که البته پخش آن به اتمام رسیده است. «صبح آخرین روز» هم که به زندگی شهید مجید شهریاری می‌پردازد با آنکه محتوای بسیار خوبی دارد و تحقیقات زیادی هم درباره شخصیت شهید شهریاری صورت گرفته، اما به لحاظ ساختار هنری سریال متوسطی است و جا داشت از کارگردان قوی‌تر و هنرمندان درجه یک برای تولید این اثر استفاده میشد که مخاطب چیزی در ردیف «شوق پرواز» یدالله صمدی را در ذهن خودش حک بکند، اما این سریال نتوانسته به این حد برسد.