افزایش چشمگیر صلح و سازش در «پرونده‌های قتل» و «رهایی محکومین از قصاص» با تدبیر ویژه قوه قضاییه در دوره تحول
- قوه قضاییه در دوره تحول بر ترویج فرهنگ مذاکره و تلاش برای اصلاح ذات‌البین ، توسعه فعالیت‌های شوراهای حل اختلاف و بهره‌گیری از ظرفیت صلح و سازش توسط ریش‌سفیدان و متخصصان تمرکز داشته است؛ امری که در مقوله کاهش ورودی پرونده‌ها به دادگستری‌ها نقش پررنگ و برجسته‌ای دارد.
«تعداد پرونده‌های مختومه به سازش در برخی شعب شوراهای حل اختلاف به ۳۰۰ پرونده در ماه نیز رسیده است»؛ این آماری است که حجت‌الاسلام‌والمسلمین صادقی رئیس مرکز توسعه حل اختلاف کشور در نیمه‌های سال گذشته به آن اشاره کرد؛ امری که بیانگر توانایی و قدرت اعضای شورای حل اختلاف در نهادینه کردن فرهنگ سازش در جامعه است.
توجه ویژه سند تحول قضایی به گسترش ظرفیت‌های صلح و سازشی
در سند تحول قضایی نیز به مقوله گسترش ظرفیت‌های صلح و سازشی اشاره ویژه شده است؛ به طور کلی،«قضازدایی» یکی از مقوله‌هایی است که در سند تحول قضایی بدان توجه شده است؛ به عبارت دیگر، در سند مزبور تمهیداتی برای توسعه مأموریت‌های شوراهای حل اختلاف و گسترش بخش‌های داوری و میانجیگیری اتخاذ شده تا از ظرفیت نهادهای شبه‌قضایی در راستای ایجاد صلح و سازش میان طرفین دعوا بهره‌گیری شود و از این طریق، هم بار پرونده‌های قضایی کاهش یابد و هم امور مردم تسهیل و تسریع شود.
اما یکی از ظرفیت‌های شوراهای حل و اختلاف در زمینه صلح و سازش، پرونده‌های مرتبط با قتل و قصاص قاتلین می‌باشد؛ آمارهای تفکیکی هر استان کشور بیانگر آن است که دستگاه قضایی در دوره تحول به خوبی از ظرفیت صلح و سازشی برای بازگشت به زندگی محکومین به قصاص با جلب نظر مساعد اولیای دم مقتولین، استفاده کرده است.
در ادامه نگاهی خواهیم داشت به آمارهای برخی از استان‌های کشور در به صلح و سازش کشاندن پرونده‌های مرتبط با قتل و قصاص قاتلین که در نتیجه پیگیری‌های مسئولان قضایی ، تلاش‌های شوراهای حل اختلاف و مساعدت اولیای دم مقتولین حاصل شده است:
رتبه اول مصالحه در پرونده‌های قتل با ۶۰ آزادی در استان فارس
حجت‌الاسلام والمسلمین توانی، سرپرست مرکز توسعه حل اختلاف استان فارس در گفتگو با میزان از رتبه اول این استان در مصالحه پرونده‌های قتل در سال ۹۹ با ۶۰ نفر آزادی خبر داد و گفت: در راستای بازدید هیات بازرسی مرکز توسعه حل اختلاف کشور، مرکز توسعه حل اختلاف استان فارس در زمینه‌های مصالحه پرونده‌های قتل، کاهش تعداد مانده پرونده‌های معوق و نقض و اتقان آراء، موفق به کسب رتبه‌های برتر شد.
سرپرست مرکز توسعه حل اختلاف استان فارس تصریح کرد: هم اکنون مجموعه توسعه حل اختلاف استان فارس با ۲ هزارو ۱۴۸ عضو در ۴۹ مجتمع توسعه حل اختلاف سطح استان درحال فعالیت است و در بازرسی صورت گرفته توسط هیات اعزامی مرکز امور شوراهای حل اختلاف کشور، شوراهای حل اختلاف استان فارس در چند زمینه از جمله مصالحه پرونده‌های قتل، کاهش تعداد مانده پرونده‌های معوق و نقض و اتقان آراء موفق به کسب رتبه‌های برتر کشوری شد.
رهایی ۸ محکوم به قصاص در مازندران با رضایت اولیای‌دم و تلاش اعضای مرکز توسعه حل اختلاف
حجت‌الاسلام اکبری، رئیس کل دادگستری استان مازندران در گفت‌وگو با میزان، ضمن اشاره به نقش مؤثر شورای حل اختلاف استان در مصالحه، آزادی زندانیان و جلب رضایت از اولیای دم درپرونده‌های قتل، اظهارداشت: از ابتدای سال جاری تاکنون ۸ فقره پرونده قتل با موضوعات مختلف با تلاش اعضاء و کارکنان مرکز توسعه حل اختلاف و داوری به صلح وسازش منجرشده است.
این مقام قضایی اظهار داشت: این زندانیان در سال‌های گذشته مرتکب قتل عمد شده بودند و پس از رسیدگی‌های قضایی حکم قصاص در خصوص نامبردگان صادر شد.
رئیس کل دادگستری استان مازندران، ترویج فرهنگ صلح و سازش را اقدامی خداپسندانه برشمرد و عنوان کرد: اصلاح ذات‌البین و حل اختلافات مردم، گذشت و محبت را در جامعه بیشتر می‌کند.
اخذ رضایت در ۳۶ پرونده قصاص با تلاش شورای حل اختلاف استان تهران
غلامرضا مهدوی، رئیس شورای حل اختلاف استان تهران در گفت‌وگو با میزان با اشاره به اینکه تعداد ۱۱ فقره رضایت در محکومین قصاص نفس در سال ۹۸ به تعداد ۳۶ فقره در سال ۹۹ رسیده است، گفت: در نیمه دوم سال ۹۹ تعداد کثیری از مجتمع‌های شهر تهران بالای ۳۰ درصد صلح و سازش داشته‌اند و در شهر‌های تابعه نیز ۲۵ درصد پرونده‌ها با صلح و سازش مختومه شده است.
وی نقش شوراهای حل اختلاف در سند تحول قضایی را با اهمیت برشمرد و اظهار داشت: فلسفه اصلی شورای حل اختلاف بر مبنای صلح و سازش است و تا حد امکان تلاش می‌کنیم که پرونده‌ها با تراضی طرفین به سرانجام برسد.
رئیس شورای حل اختلاف استان تهران با بیان تحولات صورت گرفته در شوراهای حل اختلاف گفت: ساماندهی نیرو‌های انسانی و پرونده‌های قضایی در سطح شورا‌ها به عمل آمده و در حال حاضر تمامی کارکنان دارای ابلاغ فعالیت و مجتمع‌ها در سطح استان تهران دارای سیستم مدیریت پرونده (سمپ) هستند.
وی افزود: با استقرار شعب ویژه صلح و سازش در دادسراها، پرونده‌های دارای جرایم قابل گذشت به این شعبات ارجاع و هم اکنون ۴۹ شعبه ویژه صلح و سازش در دادسرا‌های شهر تهران وجود دارد و به همین منظور یک مجتمع ویژه با ۶ شعبه در دادسرای ناحیه ۱۲ به نام سردار شهید حاج قاسم سلیمانی که مظهر صلح و امنیت در جهان بود، نامگذاری شده است.
مهدوی اظهار کرد: هر ماه حدود ۵ هزار فقره پرونده در دادسراها توسط شعب ویژه صلح و سازش مختومه می‌شود، بدون اینکه پرونده به دادیار یا بازپرس ارسال شود و این کار باعث کاهش پرونده در دادسراها و دادگاه‌های کیفری ۲ شده و با منویات ریاست قوه قضاییه درکاهش ورودی پرونده مطابقت دارد.
رئیس شورای حل اختلاف استان تهران خاطرنشان کرد: با تلاش‌های تمامی همکاران در سطح استان تهران در سال ۹۹ تعداد ۳۰ هزار فقره کاهش موجودی پرونده در اجرای احکام و شعب رسیدگی داشتیم و در رابطه با اتقان آرا هم استان تهران بالاتراز میانگین کشوری است؛ بدین معنی که درصد نقض آراء صادره در استان تهران کمتر از میانگین کشوری است.
ایجاد مصالحه در ۲۹ پرونده قتل عمد با تلاش شوراهای حل اختلاف ویژه زندان استان کرمان
مهدی تقی‌زاده، معاون قضایی رئیس کل دادگستری و رئیس شوراهای حل اختلاف استان کرمان در گفت‌وگو با میزان از ایجاد مصالحه در ۲۹ پرونده قتل عمد با تلاش شوراهای حل اختلاف ویژه زندان استان کرمان خبر داد و بیان کرد: قطعا تلاش مستمر مسئولان قضایی، مددکاران و اعضای شورای حل اختلاف در پی برگزاری جلسات متعدد صلح و سازش باعث سازش این تعداد پرونده در سال گذشته شده است.
وی خاطرنشان کرد: خوشبختانه اولیای دم نیز رأفت و گذشت را ترجیح دادند و بزرگوارانه از حق شرعی و قانونی خود گذشتند و به ۲۹ نفر فرصت جبران مافات بخشیدند.
ایجاد صلح و سازش در ۲۶ پرونده قتل در گلستان
احمد جعفری، رئیس شورای حل اختلاف استان گلستان در گفت‌وگو با میزان از اخذ رضایت در ۲۶ فقره پرونده قتل با پادرمیانی اعضا شورای حل اختلاف و هیئت‌های ویژه صلحی پرونده‌های منجر به قصاص خبر داد و اظهار کرد: یک هزار و ۵۱۲ فقره پرونده در سال گذشته به دو شعبه صلحی زندان‌های گرگان و گنبد کاووس ارجاع شده است که شکات با پادرمیانی اعضاء شعب زندان، کمک خَیرین و ریش سفیدان، در یک هزار و ۶۲ فقره از پرونده‌ها یعنی معادل ۷۰ درصد از پرونده‌ها، از حق خود گذشت کردند که این موضوع سبب شد تا از به زندان رفتن ۳۳۰ نفر جلوگیری شود.
رئیس شورای حل اختلاف استان گلستان خاطرنشان کرد: میزان پرونده‌های وارده به شعب شوراهای حل اختلاف استان گلستان طی ۱۱ ماهه سال گذشته ۱۱۷ هزار و ۱۹۱ فقره بوده که نسبت به مدت مشابه سال گذشته افزایش ۱۶ درصدی را نشان می‌دهد. همچنین میزان پرونده‌های مختومه شده نیز طی ۱۱ ماهه سال گذشته ۱۱۶ هزار و ۲۵۰ پرونده بوده است.
جعفری با اشاره به میزان مصالحه صورت گرفته طی ۱۱ ماهه سال گذشته عنوان کرد: از مجموع پرونده‌های وارده به شورای حل اختلاف استان گلستان، ۳۲ هزار و ۸۵۳ پرونده یعنی معادل ۴۰ درصد از پرونده‌ها با پادرمیانی اعضا و کارکنان شورا و کمک بزرگان، ریش سفیدان و متنفذین محلی با مصالحه مختومه شده است.
رهایی ۷۸ محکوم به قصاص با تلاش شورای حل اختلاف خوزستان
حجت‌الاسلام و المسلمین مرادی، رئیس دستگاه قضایی خوزستان از رهایی ۷۸ نفر از محکومین به قصاص طی ۲ سال گذشته خبر داد و گفت: با تلاش شوراهای حل اختلاف خوزستان طی ۲ سال گذشته، ۷۸ نفر از محکومین به قصاص از چوبه دار رهایی یافتند که از این مجموع، ۵۱ نفر از آنان توسط اعضاء شورای حل اختلاف ویژه عشایر آزاد و به آغوش خانواده خود بازگشتند.