ملاحظاتی در فرآیند رسیدگی به صلاحیت داوطلبان ریاست جمهوری

- بنا به اعلام پایگاه اطلاع رسانی شورای نگهبان، «سیامک ره‌پیک» عضو حقوقدان و قائم مقام دبیر شورای نگهبان در یادداشتی به فرآیند رسیدگی به صلاحیت داوطلبان ریاست جمهوری در شورای نگهبان پرداخت.

در هر دوره از انتخابات ریاست جمهوری پس از بررسی صلاحیت داوطلبان مسائل یا سؤالاتی پیرامون فرآیند بررسی‌ها مطرح می‌شود. در خصوص این موضوع نکات زیر قابل توجه می‌باشد:

۱- تصمیم‌گیری در شورای نگهبان چه در مورد مصوبات مجلس و چه در بررسی صلاحیت‌ها در انتخابات براساس معیار رأی اکثریت مطلق شکل می‌گیرد. به عبارت دیگر به طور مثال در مورد تایید صلاحیت هر داوطلب انتخابات ریاست جمهوری لازم است اعضای شورا با حداقل ۷ رأی صلاحیت داوطلب را تایید نمایند؛ بنابراین صلاحیت هیچ داوطلبی با کمتر از ۷ رأی مثبت مورد تایید قرار نمی‌گیرد. این قاعده در تمام ادوار در مورد رأی گیری وجود داشته و حتی یک مورد استثنائی نیز برای آن یافت نمی‌شود.

۲- پرونده هر داوطلب و اطلاعات مربوط به وی به طور مستقل و انفرادی مطرح و مورد بحث و بررسی قرار می‌گیرد. در هر مورد علاوه بر اطلاعاتی که ممکن است هر عضو شورای نگهبان داشته باشد، اطلاعات و نتیجه تحقیقات و استعلامات از مراکز مختلف قضائی، انتظامی، امنیتی، نظارتی و ... در پرونده هر داوطلب وارد، تنظیم و به اطلاع اعضای شورای نگهبان می‌رسد. با توجه به شرایط هر پرونده بحث‌های لازم بین اعضا انجام می‌شود. در این دوره در یکی از پرونده ها، بیش از چهار ساعت بحث و بررسی صورت گرفت و اعضای شورا به شکل تفصیلی نظرات خود را اعلام نمودند.

۳- براساس بند ۹ اصل ۱۱۰ قانون اساسی صلاحیت داوطلبان ریاست جمهوری قبل از انتخابات باید به تایید شورای نگهبان برسد؛ بنابراین لازم است شورای نگهبان با توجه به اصل ۱۱۵ قانون اساسی، شرایطی همچون رجل سیاسی، مذهبی، مدیر و مدبر بودن و ... را احراز نماید. به عبارت دیگر اگر این شورا براساس اطلاعات و اسناد و مدارک نتواند شرایط را احراز نماید نمی‌تواند صلاحیت را تائید کند.

۴- ممکن است داوطلبان از حیث واجد بودن شرایط در مراتب مختلفی قرار بگیرند، به این معنا که فردی از جهت مدیریت از دیگری قوی‌تر باشد، ولی نسبت به شرط رجل سیاسی بودن ضعیف‌تر باشد (همینطور نسبت به سایر شرایط) لذا در پاسخ به این شبهه که چرا فردی که مدیریت قوی‌تر دارد تائید نشده، ولی دیگری که مدیریت ضعیف‌تری دارد تائید شده است باید گفت که شورای نگهبان به مجموعه شرایط توجه می‌کند بنابراین ممکن است کسی که مدیریت قوی دارد فاقد شرایط لازم دیگر باشد، اما فرد دیگر که حداقل‌های لازم در مدیریت را دارد واجد سایر شرایط لازم نیز باشد و مورد تایید قرار گیرد.

۵- در کنار شرایط کیفی مانند رجل سیاسی- مذهبی و مدیر و مدبر بودن، برخی از شرایط قابل ارزیابی عینی مانند وضعیت محکومیت‌ها و تخلفات احتمالی نیز براساس مستندات مراجع قانونی مورد توجه اعضای شورای نگهبان قرار می‌گیرد.

۶- ممکن است در برخی از موارد به دلیل لزوم بررسی بیشتر و وجود دلایل و توضیحات جدید به درخواست اعضای شورا پرونده یا پرونده‌هایی مورد بررسی مجدد و حتی رأی گیری دوباره قرار گیرد. در دوره حاضر نزدیک به ۱۰ پرونده دوبار و یک پرونده سه بار در معرض بررسی و رأی قرار گرفت.

۷- شورای نگهبان و اعضای آن همچون سایر نهاد‌ها و اشخاص مصون از اشتباه و نقص نیست، اما به ویژه در این دوره از بررسی‌ها تلاش فوق العاده خود را برای بررسی دقیق، عادلانه و همه جانبه براساس ضوابط قانونی و شرعی بکار گرفت تا وظیفه خود در این امر خطیر را در برابر خداوند متعال و ملت شریف ایران اسلامی انجام دهد.