الگوی فتح خرمشهر

_ محمد صالح جوکار در یادداشتی نوشت: روز سوم خرداد هرسال، یادآور حماسه به‌یادماندنی آزادسازی خرمشهر است؛ یوم‌اللهی که در آن یک پیروزی تاریخی بر دشمن طی عملیات بیت‌المقدس رقم خورد. یادبود شهدا، رزمندگان و سرداران حاضر در آن معرکه در سوم خرداد جزو برنامه‌های ثابتی است که همواره باید آن را در نظر داشت، ولی افزون بر آن، لازم است این رویداد تاریخی را با نگاهی عمیق‌تر تجزیه و تحلیل کرد.

 

رهبر معظم انقلاب در مراسم دانش‌آموختگی دانشجویان دانشگاه امام حسین (ع)، زاویه دیگری از آن حماسه را تشریح کرده و فرمودند: «جوانان عزیز! آینده برای شماست؛ شمایید که باید این تاریخ را با عزتش نگه دارید... خرمشهر‌ها در پیش است؛ نه در میدان جنگ نظامی، در میدانی که از جنگ نظامی سخت‌تر است؛ البته ویرانی‌های جنگ نظامی را ندارد، بالعکس آبادانی به دنبال دارد، اما سختی‌اش بیشتر است.» (۳ خرداد ۹۵)

 

در همان سال‌های ابتدایی جنگ تحمیلی و به‌ویژه در جریان فتح خرمشهر، وقتی رزمندگان به چند قدمی خیمه دشمن بعثی رسیده بودند، گروه‌ها و جریان‌هایی بودند که با داعیه‌داری به‌اصطلاح مذهب و ملی‌گرایی، گزینه مذاکره با صدام برای بازپس‌گیری این شهر را مطرح کردند. دو سال پیش از فتح خرمشهر در خرداد ۱۳۶۱، رژیم‌های مرتجع عربی، مذاکره با رژیم صهیونیستی را پذیرفته بودند و قرارداد «کمپ دیوید» و کرنش مصر در برابر اشغالگران، فضایی ایجاد کرده بود که انقلابیون چاره‌ای جز پذیرش واقعیت‌های جهانی ندارند و ایران هم نباید با قدرت‌های بزرگ سرشاخ شود. اتفاقات سال ۶۰ نیز مزید بر علت بود. سالی که با فرماندهی «ابوالحسن بنی‌صدر»، رئیس‌جمهور وقت، تقریباً همه لشکر‌های زرهی ارتش، ضربات سختی خوردند و ده‌ها تانک و نفربر در جنگ با نیرو‌های عراقی منهدم شده و یا به غنیمت گرفته شدند. بنابراین، استدلال برخی این بود که، چون کاری از دست ارتش ساخته نیست، باید تن به مذاکره داد.

 

این در حالی بود که نیرو‌های انقلابی معتقد بودند دشمن باید از خرمشهر خارج شود و در کنار آن، ضروری است آن‌چنان قدرتمند شویم که بتوانیم ارتش عراق را از دست‌اندازی‌های آینده، پشیمان کنیم. این تفکر، قالب و قاعده درستی داشت. وقتی ارتش بعثی در جبهه‌ها قافیه می‌باخت، قاعدتاً به خواسته‌های ایران نیز تن می‌داد، اما عده‌ای با توجیهات به‌ظاهر منطقی مخالف این راهبرد بودند.

 

به‌زعم آن‌ها، این استراتژی عملی نبود چراکه توان اقتصادی کشور و تحریم‌ها مانع از خرید تجهیزات جنگی می‌شدند و به این ترتیب، دم از واقع‌گرایی می‌زدند. علاوه بر این، به دنبال پیروزی‌های مقطعی بوده و مدعی بودند که با یک عملیات بزرگ و سرنوشت‌ساز، می‌توان موضع ایران را در سازمان‌های جهانی علیه عراق تقویت کرد. مثال‌های نقض چنین تفکری، اما فراوان بود. ایران در چندین عملیات برجسته، عراق را به‌سختی شکست داد، ولی از تجاوز دست برنداشت و بعد‌ها که از حمله به حدود کشور ناتوان شد، حملات موشکی را آغاز کرد.

 

اگر نیرو‌های انقلابی در برابر دشمن کوتاه می‌آمدند، امروز شاید سال‌ها از اشغال خرمشهر می‌گذشت و بار‌ها تن به مذاکره فرسایشی می‌دادیم. فتح خرمشهر ازاین‌رو نه یک فتح سرزمینی بلکه فروپاشی باور‌های غلط لیبرال‌های ابتدای انقلاب بود. در فتح الفتوح رزمندگان در عملیات بیت‌المقدس، ۱۹ هزار افسر، درجه‌دار و سرباز عراقی به اسارت گرفته شدند، همان‌هایی که سودای فتح چندهفته‌ای تهران را در سر می‌پروراندند.

 

با این جمع‌بندی، آن رویداد باشکوه را نباید در بعد نظامی خلاصه کرد. اصلی‌ترین کارکرد و ثمره پیروزی سپاه اسلام در خونین‌شهر، برجسته‌سازی مقاومت و تبدیل‌شدن آن به راهبردی در تارک سیاست‌های جمهوری اسلامی بود. این روز‌ها هم برخی پیروان مکتب مذاکره برای مذاکره و دستیابی به هر توافقی حتی توافق بد، اعتقاد دارند که گفتگو با آمریکا به‌جای ایستادگی در برابر کاخ سفید، بهترین راه‌حل است. پای درس این جماعت، ریزش اندک قیمت سکه و ارز به‌موازات مذاکرات وین و کاهش قیمت برخی اقلام، پیش درآمدی برای فتح خرمشهر اقتصادی است و تا وقتی می‌توان گره را با دست باز کرد، نباید به سراغ راه‌های دیگر رفت!

 

در پاسخ باید گفت که مذاکره نافی مقاومت نیست، اما به‌شرط آنکه مذاکره خوب در جریان باشد، زیرا تمدید و تشدید تحریم‌ها ناشی از تغییر معادله گفتگو به نفع حریف بوده است. حتی چنانچه آمریکا و غرب، شروط ایران را بپذیرند، پیشرفت کشور در بخش‌های مختلف، مستلزم استقامت و کار بی‌وقفه است و تکیه بر وعده‌های غرب نمی‌تواند کاری را از پیش ببرد.

 

سه سال پیش، در مرداد ۹۷، پیش از اجرای راهبرد به‌اصطلاح فشار حداکثری، لفاظی ترامپ برای مذاکره با ایران، باعث کاهش نرخ سکه و ارز شد و رسانه‌های زنجیره‌ای از آن به عنوان یک نشانه خوب یاد کردند. کاهش مصنوعی برخی قیمت‌ها از این منظر، نوعی عملیات روانی برای همراه کردن کشور با غرب و سپس زمینه‌چینی به‌منظور تحمیل برجام‌های بعدی و گروگان گرفتن اقتصاد به شمار می‌رود.

 

بر این مبنا، مقاومت، امروز به یکی از استراتژی‌های مهم جمهوری اسلامی تبدیل و در جبهه‌های خارجی اعم از فلسطین، لبنان، سوریه، عراق، یمن و. تجلی یافته است. غزه قهرمان به مدد مقاومت و پافشاری بر این اصل، سیلی سختی در جنگ ۱۲ روزه به صهیونیست‌ها زد؛ زخمی که به گفته نماینده جهاد اسلامی در تهران، شاید با گذشت چندین دهه نیز ترمیم نشود.

 

با این حساب، درس سوم خرداد ۶۱ در بسیاری از بزنگاه‌ها، نظام و انقلاب را از خطرات نجات داد و این نقاط عطف به‌طور حتم از رهگذر مذاکرات بی‌حاصل کسب نمی‌شدند. در سایر معرکه‌ها نیز ازجمله جنگ اقتصادی، جنگ نرم، نبرد رسانه‌ای - فرهنگی و در هر میدان دیگری تنها مدل موفق فتح خرمشهر جواب می‌دهد و شاهد فتح خرمشهر‌های دیگر نیز خواهیم بود، ان‌شاءالله.