دو راه پیش روی شرکت‌های خصوصی برای واردات واکسن
- روزنامه همشهری نوشت: ۱۴ ماه از ورود رسمی کرونا به ایران می‌گذرد و هنوز جمعیت قابل توجهی در کشور، در برابر ویروس واکسینه نشده‌اند. بر اساس اعلام وزارت بهداشت، تاکنون یک میلیون و ۶۸ هزار و ۱۲۳ دوز واکسن تزریق شده که در برابر جمعیت ۸۰ میلیونی، عدد ناچیزی است.
هنوز ۴ واکسن داخلی کرونا، مراحل کارآزمایی بالینی‌شان تمام نشده و واکسن‌های خارجی به صورت قطره‌چکانی وارد کشور می‌شوند که نشان می‌دهد راه طولانی برای رسیدن به ایمنی جمعی با واکسن در پیش است. از پاییز سال گذشته، بنا بر اعلام وزارت بهداشت و در ۳ فراخوان، از شرکت‌های خصوصی خواسته شد تا اگر توانایی واردات واکسن دارند، برای گرفتن مجوز از سازمان غذا و دارو اقدام کنند.
خبر‌ها از گرفتن مجوز‌های محدود برای واردات واکسن، حکایت دارد با این حال گفته می‌شود هنوزهیچ مجوزی، منجر به واردات واکسن نشده است. همه این‌ها در شرایطی است که وزارت بهداشت و سازمان غذا و دارو، در میان مصاحبه‌هایشان، اما و اگر‌هایی درباره واردات واکسن از سوی بخش خصوصی به میان می‌آورند و این در حالی است که قبل از این رئیس‌جمهور اعلام کرد، هر شرکتی دچار مشکل شد به دفتر ریاست جمهوری نامه بزند.
کیانوش جهانپور،درخصوص مجوز واردات واکسن کرونا گفت: تعداد زیادی از شرکت‌ها مجوز گرفته‌اند؛ هر چند تا امروز ما هنوز واردات واکسن توسط بخش خصوصی نداشته‌ایم.
وی افزود: واردات واکسن به این صورت نیست که شما قرارداد را که بستید، یک‌شبه محموله وارد شود. محموله‌ها معمولا به‌تدریج و براساس توانایی تولید‌کننده وارد می‌شوند. همانطور که مثلا تا الان ۶۲۲ هزار دوز واکسن از روسیه آمده یا از هند و چین محموله‌هایی به کشور فرستاده شده است؛ هر چند که دادستانی هند جلوی صادرات را گرفت.
سخنگوی سازمان غذا و دارو و مدیر روابط عمومی وزارت بهداشت عنوان کرد: ما از کوواکس، ۱۶ میلیون و ۸۰۰ هزار دوز واکسن خرید کرده‌ایم، اگر مازاد بر این، بخش خصوصی ظرفیتی دارد که می‌تواند از آن استفاده کند، یعنی جایی که ما به هر دلیلی نتوانستیم خرید کنیم، آن‌ها بتوانند خرید کنند، ما مجوز صادر می‌کنیم، اما اینکه بخواهد برای واردات، موازی‌کاری صورت بگیرد و جایی که ما خرید انجام داده‌ایم، بخش خصوصی هم بخواهد مجوز بگیرد و با نرخ متفاوتی خرید کند، پذیرفتنی نیست.
وی خاطرنشان کرد: ما برای بخش خصوصی که ادعا می‌کند می‌تواند فراتر از ظرفیت‌های موجود و مازاد واکسن وارد کند، مجوز صادر می‌کنیم که تا این لحظه وارداتی نداشته‌ایم. ما مجوز‌هایی داده‌ایم و منتظریم چنین اتفاقی بیفتد.
جهانپور در خصوص معیار انتخاب شرکت‌ها برای صدور مجوز واردات واکسن گفت: شرکت‌های دارویی که سابقه این کار را داشته باشند و حداقل مستندات را بتوانند ارائه دهند. ما به شرکت‌هایی مجوز می‌دهیم که بتوانند سفارش واکسن بدهند و واکسن مجازی را وارد کنند که مجوز مصرف در ایران داشته باشد. حداقل روی کاغذ بتوانند ادعا کنند که می‌توانند چنین واکسنی را وارد کنند. اگر شرکتی می‌تواند واکسن مجاز بیاورد، اسنادش را بیاورد تا تأیید شود. مجوز خاصی نمی‌خواهد.
سخنگوی سازمان غذا و دارو و مدیر روابط عمومی وزارت بهداشت درباره تعداد درخواست‌ها از بخش خصوصی و روند کار آن‌ها گفت: چندین شرکت بوده‌اند که موافقت‌های اولیه برای واردات واکسن از سوی آن‌ها صورت گرفته است. این شرکت‌ها به سازمان غذا و دارو مراجعه کرده و درخواست مجوز می‌دهند. ما از آذر سال گذشته تاکنون ۳ بار به شرکت‌های خصوصی فراخوان داده‌ایم.
وی ادامه داد: شرکت خصوصی از ۲ راه می‌تواند واکسن وارد کند؛ یا به ما واکسن بفروشد یا برود از جایی که ما نتوانسته‌ایم، واکسن بخرد. زمانی که ما می‌توانیم واکسن را ارزان‌تر بخریم، چرا به بخش خصوصی بگوییم برود یک و نیم تا دوبرابر قیمت برایمان بخرد؟
جهانپور در باره تصمیم وزارت بهداشت برای خرید واکسن توسط شرکت‌های خصوصی عنوان کرد: قرار نیست واکسن با قیمت‌های نا متعارف خریداری شود. قرار نیست موازی کاری و فساد ایجاد شود. قرارنیست اعتبار تجارت کشور و اعتبار دستگاه دیپلماسی به عنوان پیشانی مذاکرات مخدوش شود. قرار نیست که رانتی در روند واردات و توزیع واکسن در کشور ایجاد شود. بخش خصوصی، اما بداند ما بر عهد خودمان هستیم و اگر می‌تواند از محل‌هایی که می‌تواند مستقلا خرید کند و واردات داشته باشد نه اینکه از ما بخواهد که نامه بدهیم که نماینده و مذاکره کنند ه از جانب ما باشد. بخش خصوصی اگر می‌تواند مستقلا از واکسن‌هایی که در کشور مجوز دارد وارد کند و ما هم خریداری خواهیم کرد.
سخنگوی سازمان غذا و دارو و مدیر روابط عمومی وزارت بهداشت درباره آخرین وضعیت واکسن‌هایی که به‌صورت مشترک در ایران تولید می‌شود مثل اسپوتنیک‌وی و کوبایی، گفت: اسپوتنیک تولید مشترک است و بانک سلولی‌اش وارد ایران شده است. بخش خصوصی هم با شرکت روسی، توافق کرده و نخستین محموله وارد ایران شده و عملا در مدار تولید قرار گرفته است.
وی با بیان این که تولید این واکسن زمان‌بر است، خاطر نشان کرد: تولید واکسن زمان بر است چراکه مانند دارو‌های شیمیایی نیست که چند ماده را با هم مخلوط کنید و انتظار داشته باشید بلافاصله دارو به‌دست بیاید. واکسن مانند کشاورزی است کاشت، داشت و برداشت دارد. سل بانک (بانک سلولی) وقتی مستقر شود، عملا باید مراحل را طی کند و در قالب واکسن وارد بازار شود. تولید واکسن اسپوتنیک‌وی، زمان‌بر خواهد بود.
وی در خصوص مجوز برای ورود واکسن گفت: تفکر این است که کانتینر‌های یخچال‌دار مملو از واکسن در ۴ سویه ایران پشت مرز‌ها مانده‌اند و سازمان غذا و دارو مجوز نمی‌دهد درحالی‌که اساسا وضعیت واکسن در دنیا این‌چنین نیست. صادرات واکسن حتی در کشور‌هایی مثل آمریکا که مازاد دارند، به کشور‌های همسایه‌شمالی و جنوبی‌شان مثل کانادا و مکزیک متوقف شده است. از سوی دیگر، دولت هند که با ما بر سر ارسال ۲ میلیون دوز واکسن توافق داشت و حتی هزینه ۵۰۰ هزار دوز را هم پرداخت کرده بودیم، پس از فرستادن ۱۲۵ هزار دوز واکسن، جلوی صادرات را به دستور دادستانی گرفت. وضعیت واکسن اینطور نیست که برخی فکر می‌کنند در دنیا به حراج گذاشته شده است و ما مجوز واردات نمی‌دهیم. خیلی‌ها ادعا کرده‌اند می‌توانند واکسن بیاورند، اما هفته‌هاست که منتظریم.
جهانپور در ادامه اظهار داشت:شرایط برای واردات واکسن فراهم است، اما نرخ‌ها منطقی نیست. مثلا از ۲۲ دلار تا ۶۶ دلار، قیمت یک دوز واکسن داده می‌شود که نامتعارف است، البته شرکت‌های غیردولتی هم بوده‌اند که قیمت‌های پایین‌تری داده‌اند که به آن‌ها مجوز داده شده است و منتظریم تا وارد کنند. مبادلات واکسن فعلا دولتی است. حتی در خصوصی‌ترین اقتصاد سرمایه‌داری مثل آمریکا نشنیده‌اید که یک شرکت خصوصی واکسن وارد کند، دولت این کار را به‌عهده گرفته است. هم‌اکنون هند و آمریکا جلوی صادرات واکسن را گرفته‌اند. در این میان دولت روسیه برای واردات واکسن با ما قرارداد بسته و ۶۲۰ هزار دوز هم از این کشور وارد شده. ۱۰۰ هزار دوز دیگر هم قرار است وارد شود.
سخنگوی سازمان غذا و دارو و مدیر روابط عمومی وزارت بهداشت، درباره تولید و تامین واکسن در کشور عنوان کرد: برای تامین ۲۴۰ میلیون واکسن از ۴ مسیر خرید مستقیم و خرید از کوواکس، تولید داخل و تولید مشترک گام برداشته شده و به نوعی عقد قرارداد توافق پیش‌خرید و خرید انجام شده است. انتظار داریم با پیش‌بینی‌های صورت‌گرفته و برنامه‌ریزی‌ها با ضریب تحقق ۵۰ درصد حداقل ظرف بازه زمانی تا پایان سال ۱۴۰۰، ۵۰ درصد از ۲۴۰ میلیون دوز واکسن محقق شود. در این صورت ما به نقطه هدف خود که واکسیناسیون ۷۰ درصد جامعه است، می‌رسیم.
وی در انتها خاطر نشان کرد: آنچه کار‌ویژه و ماموریت وزارت بهداشت در بسیج ستاد مقابله با کروناست، منسجم، هماهنگ و براساس برنامه قبلی و منطبق پیش‌رفته، ازجمله موضوع واکسن. براساس برنامه‌های قبلی هر ۴ مسیر راهبرد خرید مستقیم، خرید از کوواکس، خرید از تولید داخل و تولید مشترک، با برنامه و براساس موازین اخلاقی و پژوهش پزشکی پیش رفته است.