همه چیز درباره کرونای هندی
- روزنامه جام جم نوشت: توفان کرونا در راه است؛ توفانی که زندگی درو می‌کند و بیماری می‌کارد. از ویروس جهش‌یافته هندی صحبت می‌کنیم، ویروسی که در هندوستان توفان مرگ به پا کرده است و در سرزمین مهاراجه روزانه بیش از ۲۶۰۰نفر را به کام مرگ می‌فرستد و ۳۴۰هزار نفر را مبتلا می‌کند. فراگیری مرگبار کرونا در دومین کشور پرجمعیت جهان، دنیا را نگران کرده است و کارشناسان از ویروس جهش‌یافته‌ای حرف می‌زنند که ترسناک‌تر از نوع آفریقایی، انگلیسی و برزیلی است.
پس لرزه‌های این تهدید دیروز در کشورمان احساس شد. شاید به همین دلیل بود که وزیر بهداشت و درمان از وزیر راه و شهرسازی خواست تا راه‌های هوایی به هند را ببندد و دیروز رئیس‌جمهوری از تهدید بزرگ ویروس جهش‌یافته در هند گفت و از مدیران خواست برای جلوگیری از ورود آن به کشور، قرارگاه ویژه مبارزه راه‌اندازی کنند. ویروس جهش‌یافته هندی، از ویروس‌های جهش‌یافته دیگر قدرت سرایت بیشتری دارد و به نظر می‌رسد آنتی‌بادی به وجود آمده از طریق تزریق واکسن یا سیستم ایمنی روی آن تاثیر ندارد؛ این ویژگی ویروس جهش‌یافته هندی می‌تواند هرچه را که واکسیناسیون برای مهار کرونا بافته است، رشته کند.
هشدار رئیس‌جمهوری
از عمر شیوع ویروس کرونا در کشور بیش از ۱۴ ماه میگذرد و در این مدت، موج چهارم با شیوع ویروس جهش‌یافته انگلیسی، حدود ۸۰ درصد از شهر‌های کشور را در شرایط قرمز قرار داده است؛ حالا همه استانها درگیر ویروس جهش‌یافته انگلیسی هستند. روز گذشته ۱۸ هزار و ۲۳۰ بیمار جدید به کرونا مبتلا شدند و ۳۷۴ ایرانی به خاطر ابتلا به بیماری جان خود را از دست دادند.
دیروز حمید عمادی، رئیس بخش عفونی بیمارستان امام خمینی، با اشاره به افزایش تعداد مراجعان کرونایی به بیمارستان‌ها و شرایط بحرانی، گفت: «امروز در شرایطی قرار داریم که افرادی را که تا قبل از عید بدحال نبودند و بستری می‌کردیم، دیگر بستری نمی‌کنیم و با دادن دارو‌های لازم و در صورت امکان تهیه اکسیژن، به منزل می‌فرستیم تا بار شدید بر بیمارستان‌ها کم شود.»، اما شرایط ناگوار به همین ماجرا محدود نمی‌شود، زیرا هنوز ویروس جهش‌یافته انگلیسی کنترل نشده، خبر رسیده که ویروس جهش‌یافته هندی به مرز‌های کشور نزدیک شده است.
دیروز حسن روحانی، از خطر بزرگی گفت که کشور را تهدید می‌کند، او از ویروس جهش‌یافته‌ای که این بار در نزدیکی کشور، در حدود ۳۴۰۰ کیلومتر آنطرفتر، در هند قرار دارد، گفت. او افزود: «ویروس هندی از ویروس انگلیسی، برزیلی و آفریقای جنوبی بدتر است و اگر این ویروس وارد کشور شود، مشکل بزرگی پیدا می‌کنیم.» بنابراین از استاندار‌های استان‌های خراسان‌رضوی، خراسان‌جنوبی، سیستان‌وبلوچستان که در مرز‌های شرقی قرار دارند و حتی استان‌های جنوبی مانند کرمان و هرمزگان خواست تا مراقب باشند، این ویروس خطرناک وارد کشور نشود. او همچنین، از نیرو‌های مسلح، مرزبانی، استانداری‌ها، هلال‌احمر، وزارت بهداشت و درمان، وزارت راه و شهرسازی و همه دستگاه‌ها خواست تا تمام توان خود را برای مقابله با ورود ویروس جهش‌یافته کرونا به کار بگیرند.
همچنین دیروز قرارگاهی برای مقابله با ورود ویروس جهش‌یافته هندی تشکیل شد. علیرضا رئیسی، سخنگوی ستاد ملی مبارزه با کرونا و معاون بهداشت وزیر بهداشت و درمان هم درباره ویروس جهش‌یافته گفت که ویروس جهش‌یافته هندوستان به‌شدت مسری است و قربانیان بیشتری می‌گیرد و حتی از دیگر ویروس‌های جهش‌یافته، انگلیسی و آفریقایی هم خطرناک‌تر است؛ بنابراین استان‌هایی که در مرز شرقی قرار دارند و در همسایگی پاکستان و افغانستان هستند، باید مراقبت بیشتری داشته باشند و پروتکل‌ها را به‌شدت رعایت کنند.
رئیسی گفته که توصیه‌هایی در این‌خصوص به استانداران شهر‌های شرقی می‌شود. با این حال هنوز در عمل تغییر در مقابله با کرونا را شاهد نیستیم و باید گفت تنها اقدام عملی مسؤولان تاکنون به لغو پروازها از هند به ایران و لغو طرح ترافیک محدود شده است. از امروز طرح ترافیک در پایتخت لغو شده تا مردم از وسایل حمل و نقل عمومی که باعث تسریع انتقال ویروس است، کمتر استفاده کنند.
فاجعه در سرزمین مهاراجه
خبر‌هایی که از هند می‌رسد، خبر‌های تلخی است. دیگر شرایط از بستری شدن دو بیمار روی یک تخت بحرانی‌تر شده‌است و کارشناسان از فروپاشی نظام سلامت هندوستان خبر می‌دهند. هر روز آمار ابتلا و مرگ‌ومیر ناشی از بیماری کرونای جهش‌یافته در دومین کشور پرجمعیت جهان، رکورد جدیدی ثبت می‌کند.
دیروز ۳۴۶هزارو۷۸۶نفر در هند به ویروس کرونا مبتلا شدند و حدود ۲۶۲۴نفر هم به دلیل ابتلا به ویروس جان خود را از دست دادند؛ این، اما تنها وقایع ناگواری که هر روز در هند پرجمعیت روی می‌دهد، نیست؛ کمبود تخت و ذخایر اکسیژن از یک طرف، تشکیل صفهای طولانی برای مداوا در مقابل بیمارستان‌ها از طرف دیگر و ازدحام برای برگزاری مراسم وداع‌جمعی با متوفیان باعث شده شرایط کشور هزاررنگ به فاجعه تبدیل شود.
این‌ها همه در حالی‌است که میزان رعایت پروتکل‌های بهداشتی در هند به‌شدت کاهش پیداکرده و حتی میلیون‌ها نفر برای برگزاری مراسم مذهبی در رود گنگ، تجمع کرده بودند. آن‌طور که از هند خبر می‌رسد دهلی‌نو و مهاراشترا، منبع شیوع ویروس کرونای جهش‌یافته هندی است.
درحال‌حاضر ۶۰درصد از اهالی ایالت مهاراشترای هند به ویروس جهش‌یافته مبتلا شده‌اند. به جز این، اما در ۱۰ ایالت دیگر ویروس جهش‌یافته شناسایی شده است؛ ایالتهایی که قرنطینه سراسری به عنوان راهحلی مناسب برای مبارزه با بیماری در آن‌ها اعمال شده است. ویروس جهش‌یافته هندی در آلمان، آمریکا، استرالیا، ژاپن، سنگاپور و نروژ نیز دیده شده است. در انگلیس با وجود واکسیناسیون، مواردی ویروس جهش‌یافته هندی شناسایی شده است. به همین دلیل است که هند در لیست‌قرمز بسیاری از کشور‌ها قرار گرفته و پروازها به این کشور ممنوع اعلام شده است.
همزمان با قرارگرفتن هند در فهرست کشور‌های پرخطر کرونایی، دولت انگلیس آمار‌های رسمی ارائه داده که نشان می‌دهد شمار مبتلایان به گونه هندی کرونا فقط در عرض یک هفته گذشته ۷۵ درصد در انگلیس افزایش داشته‌است.
وزارت بهداشت انگلیس اعلام کرد تا ۲۱ آوریل (۱ اردیبهشت) ۱۳۲ مورد ابتلا به این ویروس شناسایی شده‌است. این درحالی‌است که درست یک هفته قبل ۷۷ مبتلا شناسایی شده‌بود. بیشتر مبتلایان به گونه جدید، در پایتخت انگلیس که هندی‌ها بیشتر تراکم دارند شناسایی شده‌اند.
سازمان بهداشت عمومی انگلیس می‌گوید عمده مبتلایان مسافرانی بوده‌اند که از هند وارد کشور شده و فقط سه مورد ارتباطی به این مساله نداشته‌اند. نوع جدید کرونا در هند بی۱.۶۱۷ است که تاکنون دو بار جهش یافته‌است. این ویروس اولین بار سال گذشته توسط یک دانشمند هندی کشف شد و دولت هند روز دوشنبه هفته‌گذشته اطلاعات بیشتری در مورد آن در اختیار سازمان جهانی‌بهداشت گذاشت.
ویروس ضدواکسن!
اما ویروس کرونایی که در هند جهش پیدا کرده چه ویژگی‌هایی دارد؟ به گفته علیرضا ناجی، رئیس مرکز تحقیقات ویروس‌شناسی دانشگاه علوم‌پزشکی شهیدبهشتی، مهرماه سال‌گذشته، اولین نمونه ویروس جهش‌یافته هندی کشف و در مدت حدود هفت‌ماه، اما ویروس جهش‌یافته با جهش‌های دیگری مواجه شد. نوع جهش‌یافته ویروس هندی با عنوان تخصصی، بی۱.۶۱۷ معرفی می‌شود و ویژگیهای ویروس سارس-کو۲ را دارد.
علاوه بر این این ویروس مشترکات ژنتیکی هم با ویروس‌های جهش‌یافته آفریقای‌جنوبی، برزیلی و انگلیسی دارد به عنوان مثال قدرت سرایت بسیار زیادی دارد. ناجی درباره ویژگی دیگر این ویروس جهش‌یافته می‌گوید: ویروس جهش‌یافته هندی، توانایی دورزدن آنتی‌بادی را که از سیستم‌ایمنی یا تزریق واکسن به وجود آمده است، دارد. یعنی ویروس جهش‌یافته هندی حتی با واکسیناسیون هم قابل انتقال و ابتلا است. به گفته ناجی شرکتهای واکسنسازی در دنیا در حال ساخت واکسنی هستند تا در فاز سوم تزریق، روی ویروس جهش‌یافته هندی یا هر ویروس جهش‌یافته دیگری که ممکن است در آینده به وجود آید، تاثیرگذار باشد.
مسافران خارجی قرنطینه شوند
ظهر دیروز وزیر بهداشت از وزیر کشور خواست پروازها به هند لغو شود و کمتر از دو ساعت بعد وزیر کشور دستور لغو این پروازها را داد. در۱۵ماه اخیر که تک‌تک روزهایش را با کرونا رخ‌به‌رخ بوده‌ایم این سرعت عمل در تصمیم‌گیری سابقه ندارد. در ماجرای پرواز‌های ترکیه، وزیر بهداشت بار‌ها خواستار لغو شده بود، اما بعداز این که سراسر نوروز این سفر‌ها برقرار بود پس از پایان تعطیلات نیز فقط تور‌های ترکیه به‌ظاهر جمع شدند، نه پروازها.
حالا لغو پرواز‌های مستقیم و غیرمستقیم هند برای قرارگاه عملیاتی مقابله با کرونا که تعلل در تصمیم‌گیری در تاروپودش رخنه دارد اتفاقی روبه‌جلو محسوب می‌شود، حتی بااین‌که پرواز‌های هند می‌توانست زودتر از این‌ها لغو شود.
روزهاست هندوستان با کرونای جهش‌یافته می‌جنگد و هرروز بیشتر از روز قبل در منجلاب ویروس موتاسیون یافته هندی غرق می‌شود. می‌گویند نظام سلامت این کشور در حال فروپاشی است و بعید است اگر شرایط همین‌طور پیش برود این کشور بتواند از پس مهار زدن به ویروسی که آسان‌تر از سایر ویروس‌ها منتقل می‌شود و سریع‌تر از آن‌ها افراد را مبتلا می‌کند و در کوتاه‌مدتی به مرگ می‌انجامد، برآید.
لغو پرواز‌های مستقیم و غیرمستقیم از هند و ممنوعیت ورود مسافر از مبدأ اولیه یا ثانویه هند به کشورمان در این شرایط بغرنج پیداست که چه اقدام مثبتی است و ممنوعیت هرگونه تردد مستقیم و غیرمستقیم مسافر و کالا از مرز‌های زمینی، هوایی و دریایی با هندوستان تا اطلاع ثانوی واضح است که ثمربخش است.
اما خیلی پیشتر از ما کشور‌هایی بودند که بحران هند را زود تشخیص دادند و قبل از آن‌که کار سرایت ویروس هندی به کشورشان به‌جا‌های باریک بکشد، مرزهایشان را بستند، آن‌هم نه‌فقط با هند که با پاکستان و بنگلادش هم که با هند مرز‌های طولانی و مراودات زیاد دارند.
عربستان و انگلیس جزو اولین کشور‌ها بودند و پس‌از آن کانادا و عمان چنین کردند بااین‌که کارگران پاکستانی و هندی زیادی در کشورهای‌شان کار می‌کنند.
البته گرچه در نامه وزیر کشور خطاب به وزیر راه و شهرسازی فقط نام کشور هند برده شده، اما سخنگوی سازمان هواپیمایی کشوری گفته است از بامداد امروز پروازها از هند و پاکستان، توأمان ممنوع است که اگر این‌طور باشد این نیز تصمیم بجایی است.
بااین‌حال آنچه در عمل در مرز‌ها و پروازها و در حین حمل بار و مسافر رخ می‌دهد به‌اندازه ممنوع شدن سفر‌ها به هند و پاکستان مهم است، یعنی موضوع قرنطینه سایر مسافران خارجی به کشور، شبیه آنچه کشور‌های سختگیر جهان می‌کنند و ما نیز یک‌بار در اوایل کار در مواجهه با دانشجویان ایرانی بازگشته از ووهان چین انجام داده‌ایم.
قرنطینه ۱۰روزه تا دوهفته‌ای مسافران ورودی برای مهار ویروس‌های وارداتی گزینه‌ای مهم و کارساز است، چراکه مبتلایان به ویروس کرونا فقط در صورت حضور در قرنطینه است که بی‌حرف و حدیث و خطا شناسایی می‌شوند. از ابتدای شیوع کرونا و پخش شدن ویروس چینی درکشورمان، اما رابطه مسؤولان ایرانی با قرنطینه خوب نبوده چه وقتی قرار بوده مسافران ورودی به کشور قرنطینه شوند و چه زمانی که قرار به قرنطینه منطقه‌ای آلوده بوده است.
هم‌اکنون طبق توضیحات محمدحسن ذیبخش، سخنگوی سازمان هواپیمایی کشوری پرواز از مبدأ و مقصد کشور‌هایی که در فهرست شرایط ویژه قرار دارند، ممنوع است، ولی شرط آمدن مسافر از کشور‌هایی که در فهرست پرخطر‌ها قرار دارند مستلزم انجام تست مجدد در ایران است.
به‌این‌ترتیب همه مسافران بالای هشت سال پس از ورود هوایی به ایران باید تست منفی کرونا با خود داشته باشند و وقتی پایشان به خاک ایران رسید نیز باید دوباره تست بدهند. این فرآیند به ظاهرمطمئن و سفت‌وسخت، اما مشکلی اساسی دارد که از یک‌سو مربوط می‌شود به تست‌های منفی کاذب که زیاد اتفاق می‌افتد و از سوی دیگر به تست‌های منفی کرونا که در برخی کشور‌های جهان ازجمله ایران خودمان که توسط عده‌ای سودجو فروخته می‌شود.
مدیرکل آزمایشگاه مرجع سلامت وزارت بهداشت دیروز وجود این خریدوفروش‌های سیاه را تایید کرد و بابیان واژه «متاسفانه» گفت گزارش‌هایی مبنی بر فروش تست منفی کرونا در برخی آزمایشگاه‌های خصوصی دریافت کرده‌اند.
پس اگر در کشورما این‌گونه است، چرا در سایر کشور‌ها نباشد و چرا شک نکنیم که تست‌های منفی‌ای که مسافران به دست دارند، احتمالا قلابی‌اند؟
این موشکافی و سختگیری برای کشورمان ضروری است اگر مسؤولان نمی‌خواهند زیر بار هجوم ویروس‌های جهش‌یافته خارجی کمر خم کنند.
ضعف در شناسایی ویروس جهش‌یافته
این روز‌ها تاریخ دوباره تکرار شده‌است؛ حدود چهار ماه پیش در دی ماه ۹۹ بود که اولین نمونه ویروس جهش‌یافته انگلیسی در کشور شناسایی شد و پس از آن بود که ویروس جهش‌یافته همه شهر‌ها را فتح کرد. علیرضا ناجی، ویروس‌شناس می‌گوید خاطره بد ورود ویروس جهش‌یافته انگلیسی به کشور نباید تکرار شود. او درباره ضعف‌هایی که درباره کنترل ویروس جهش‌یافته انگلیسی وجود داشته، می‌گوید؛ از این که راه‌ها باز بودند و ویروس از عراق و کشور‌های دیگر، به راحتی وارد کشور شد، اما او مهم‌ترین ضعف مدیریتی را در آزاد بودن تردد‌های بین شهری و شایع شدن ویروس جهش‌یافته در همه نقاط کشور می‌داند.
این ویروس‌شناس می‌گوید: «خطر به ما نزدیک است، حالا در همسایگی ما یک ویروس جهش‌یافته کشف شده که اگر کنترل دقیقی روی آن نداشته‌باشیم، به دلیل قدرت انتقال بالایی که دارد، می‌تواند خیلی خطرناک باشد.»
به نظر او، بستن راه‌های هوایی تنها راه پیشگیرانه مقابله با ویروس جهش‌یافته هندی نیست. ناجی می‌گوید راه‌های زمینی هم باید بسته شوند و به جز هند قوانین منع تردد برای کشور‌هایی مانند پاکستان و افغانستان نیز باید در نظر گرفته‌شود.
او می‌گوید: «حالا که برنامه واکسیناسیون با شناسایی این ویروس جهش‌یافته به هم خورده‌است، کنترل، تنها عمل برای جلوگیری از بروز فاجعه است.»
رئیس مرکز تحقیقات ویروس‌شناسی دانشگاه شهید بهشتی می‌گوید که هیچ کسی در ایران نمی‌داند دقیقا ویروس جهش‌یافته هندی وارد کشور شده‌است یا نه، چراکه آزمایش ژنتیک مستمر برای کشف ویروس‌های جهش‌یافته انجام نمی‌شود. این ویروس‌شناس بر این باور است که با انجام آزمایش‌های ژنتیک روی ویروس می‌توان جهش‌های ویروس را زودتر شناسایی کرد و به این ترتیب می‌توان به‌موقع راه‌های پیشگیرانه مناسبی برای مقابله با ویروس به کار بست. اتفاقی که تاکنون شاهدش نبوده‌ایم.