زخم کرونا بر پیکر مدیریت شهری

- پر بیراه نخواهد بود اگر گفته شود در کلانشهری مانند تهران بیشترین آسیب ویروس کرونا برای حوزه مدیریت شهری بوده است. این میان هم لطماتی که بخش‌های اقتصادی و بخش خدمات متحمل شدند، برجستگی ویژه‌ای پیدا کرده است. به شکلی که طی ماه‌های فرساینده اخیر الگوی زیستی سخت زیر سایه ویروس کووید ۱۹ بخش‌هایی نظیر تفریح، حمل و نقل، گردشگری و حوزه خدماتی چنان تحت تاثیر قرار گرفته اند که کارکرد‌های اجتماعی در محیط شهری تهران به نحو بی سابقه‌ای دچار اختلال شده است. البته نباید از نظر دور داشت که اپیدمی کرونا با رشد فزاینده و جهش یابنده اش باعث شده تا در همه جای دنیا جوامع گوناگون از رشد اقتصادی پیش بینی شده باز بمانند. اما در نقاطی از جهان برقراری تمهیدات و تدابیر گوناگون توانسته تا حدی از روند کاهشی در فرآیند تولید، تقاضا، بیکاری و کاهش سطوح درآمدی کم کند. چنین نکته‌ای پای این پرسش را درباره این موضوع به میان می‌کشد که چه عواملی به ناکام ماندن مدیران شهری تهران در تدارک لطمات ناشی از کرونا انجامیده است؟

برای پی جویی عوامل این ناکامی باید مولفه‌های موثر در تاب آوری شهری فهمیده شود. از جمله این مولفه‌ها که می‌تواند به مثابه مواد و مصالحی برای بنا کردن ساختمان تاب آوری شهری به کار گرفته شود باید کارایی نظام‌های آموزش شهروندی، نهاد‌های مدنی شهری و رسانه‌های حوزه شهری را برشمرد که همچون ابزار‌هایی برای ارتباط گیری کارگزاران شهری با مردم عمل می‌کنند. چنین مواردی در صورت شناسایی صحیح کاربرد‌ها در جهت ساماندهی گروه‌های آسیب دیده و حلقه وصل شدن میان مدیران شهر و مردم اثرگذاری قابل توجهی خواهند داشت.

اما سطح نازل قابلیت‌ها در همه این زمینه‌ها در هنگامه وقوع پاندمی کرونا به اندازه‌ای بود که برج بلند، اما ناایمن تاب آوری شهری به تلنگری فرو ریخت و آوارهایش بر سر حوزه‌هایی نظیر گردشگری، رستوران داری و خدمات تفریحی افتاد. این دقیقه را آن وقتی می‌توان به درستی دریافت که بدانیم بخش عمده درآمدزایی شهرداری از طریق همین فعالیت‌ها و خدمات تامین می‌شود.

اما اینکه هنگام تدوین و تصویب بودجه سال نود و نه شهرداری تهران که همزمان با شروع بیماری کرونا در حال انجام بود پیامد‌های این بیماری برای شهر و جامعه دیده نشد در فهم ناتوانی‌های حوزه شهری می‌تواند عاملیتی اساسی داشته باشد. محمد علیخانی رئیس کمیسیون عمران و حمل نقل شورای اسلامی شهر تهران درگفت و گو با میزان بی اطلاعی از ابعاد بیماری کرونا در آن مقطع را گریزناپذیر می‌داند. او البته اقدامات جبرانی بعدی را هم پیش می‌کشد: زمانی که ما بودجه را برای سال ۹۹ می‌بستیم هیچکس نمی‌دانست کرونا دارای چه ابعادی است. چون واقعا این بیماری شناخته شده نبود و هیچکس نمی‌دانست چه اتفاقی در حال رخ دادن است. اما در ادامه که مشکلاتی پیش آمد ما دو مصوبه در صحن شورای شهر داشتیم با عنوان مصوبه کرونای یک و مصوبه کرونای دو که به منظور تسهیل بخشی از کار‌ها بود و مشکلاتی که مدیریت شهری داشت. طی این دو مصوبه بخشی از آن مشکلات را تا حدی تسهیل کردیم تا کار‌ها روان‌تر شود. همچنین شهرداری از شورای شهر درخواست مجوز داشت به خاطر کسب و کار‌هایی مثل غرفه‌هایی که شهرداری اجاره داده یا غرفه‌هایی که در پایانه‌های بین شهری که متعلق به شهرداری هستند و اجاره داده شده است. چون درآمد‌ها کاهش پیدا کرده یا کلا تعطیل شده بودند. اینها، چون قرارداد داشتند درآمدهایشان پیش بینی شده بود و شهرداری باید مجوز می‌گرفت و می‌بخشید یا تخفیف می‌داد. ما در شورای شهر این مصوبات را تصویب کردیم و درباره وضع کرونا این اقدام‌ها را داشتیم.