طرح زنده‌گیری و تکثیر در اسارت در کمین یوزپلنگ‌ها
- یک هفته از فاش شدن راز اداره کل حفاظت محیط زیست استان سمنان یعنی زنده‌گیری مخفیانه یک یوزپلنگ نر به نام فیروز در ماه گذشته می‌گذرد اما اقدام به حذف یکی از معدود بازماندگان نسل یوزپلنگ از طبیعت ایران از یک سو و پنهان کردن آن از سوی دیگر سبب شده که حاشیه‌های فاش شدن این راز همچنان ادامه داشته باشد.
زنده‌گیری فیروز و آغاز اجرای طرح حذف یوزپلنگ‌ها از طبیعت به منظور تکثیرشان در اسارت بارها توسط فعالان و کارشناسان مستقل حوزه محیط زیست مورد انتقاد قرار گرفته اما اغلب مدافعان زنده‌گیری فیروز را دست‌اندرکاران اجرای این طرح تشکیل می‌دهند.
اکبر همدانیان، مدرس دانشگاه و مدیر بازنشسته سازمان حفاظت محیط زیست در این باره به میزان گفت: فیروز، شانس بزرگی برای تولد یوزپلنگ‌های جدید در "طبیعت" توران بود و هریک از این توله یوزپلنگ‌ها می‌توانستند شانسی برای حفاظت از نسل یوزپلنگ در "طبیعت" ایران باشند که متاسفانه حذف فیروز از توران این شانس‌ها را از طبیعت کشور گرفت.
وی افزود: حاصل زنده‌گیری و انتقال فیروز به محوطه‌ای محصور، در بهترین حالت که امکان آن بسیار اندک است تولد توله‌هایی است که مهارت‌های لازم برای شکار و بقا در طبیعت را نیاموخته‌اند بنابراین نمی‌توانند در طبیعت به حیات خود ادامه دهند. آنها تا پایان عمر در اسارت باقی می‌مانند.
این کارشناس ارشد علوم محیط زیست یادآور شد: بنابراین طرح زنده‌گیری و تکثیر در اسارت یوزپلنگ نه تنها به حفظ نسل یوزپلنگ در "طبیعت" منجر نمیشود بلکه بیشتر به یک طرح تحقیقاتیِ هزینه‌بر شباهت دارد که فیروز قربانی جدید آن است. کوشکی، دلبر و ایران هم هر کدام به روش‌هایی مشکوک از طبیعت جدا شده و برای اجرای طرح تکثیر به پارک پردیسان تهران منتقل شدند اما نه تنها به صورت طبیعی تولید مثل نکردند بلکه تلقیح مصنوعی هم نتوانست گرهی از کار مجریان این طرح باز کند و بدین ترتیب طرح تکثیر یوزپلنگ در پارک پردیسان تهران با شکست مواجه شد.
وی یادآور شد: با وجود اینکه علی‌رغم صرف هزینه‌های بسیار و محروم کردن یوزپلنگ‌ها از زندگی در طبیعت، طرح تکثیر در اسارت در پارک پردیسان شکست خورد حالا همان طرح را می‌خواهند در سمنان اجرا کنند و از آنجا که خودشان هم به موفقیت این طرح (تولد توله‌هایی که قابلیت رهاسازی ندارند) امیدوار نیستند، زنده‌گیری فیروز را پنهان کرده‌اند که اگر فعالان محیط زیست پس از چند روز از آن مطلع نمی‌شدند شاید تا مدتها پنهان می‌ماند.
همدانیان ادامه داد: آقای محمدصادق فرهادی‌نیا، جانورشناس ساکن انگلستان و موسس انجمن یوزپلنگ ایرانی در سال ۹۶ به رسانه‌ها گفته بود که تنها راه حفاظت از یوزپلنگ، زنده‌گیری یوزپلنگ‌ها و انتقال آنها به محوطه‌های محصور به منظور تکثیر است. حالا سایر اعضای انجمن یوزپلنگ ایرانی با همکاری مسئولان محیط زیست سمنان در حال اجرای این طرح هستند و قطع به یقین، پس از زنده‌گیری فیروز، به بهانه لزوم ایجاد تنوع ژنتیکی، برای زنده‌گیری سایر یوزپلنگ‌های باقی‌مانده در طبیعت هم اقدام خواهند کرد.
این مدیر بازنشسته سازمان حفاظت محیط زیست یادآور شد: مدیرکل دفتر حیات وحش سازمان حفاظت محیط زیست اخیرا بارها اعلام کرده بود که سازمان متبوعش هرگز نسبت به زنده‌گیری یوزپلنگ‌ها و دست بردن در طبیعت توران اقدامی صورت نخواهد داد. ایشان طی روزهای گذشته هم تاکید کردند که فیروز بدون هماهنگی با ایشان زنده‌گیری شده است. اصرار اداره کل حفاظت محیط زیست سمنان بر اجرای طرح زنده‌گیری فیروز و سرانجام مخفیانه عملی کردن آن شبهه‌برانگیز است. طرحی که منتقدان بسیاری دارد و مسئولان ستادی محیط زیست با اجرای آن موافق نیستند.
همدانیان افزود: بارها تاکید کرده‌ایم که اگر مسئولان محیط زیست به واقع قصد جلوگیری از انقراض یوزپلنگ در طبیعت را دارند، باید در زیستگاه‌های یوزخیز روی افزایش تعداد پاسگاه‌های محیط‌بانی، افزایش تعداد محیط‌بانان، افزایش درآمد آنها و بهبود امکانات و تجهیزاتشان تمرکز کنند نه روی اجرای طرح‌هایی که هیچ کمکی به حفظ نسل یوزپلنگ در طبیعت نخواهد داشت.
وی با اشاره به اینکه فیروز و دیگر بازماندگان نسل یوزپلنگ در ایران میراث ملی هستند تصریح کرد: متاسفانه مسئولان محیط زیست نه تنها کوچکترین قدمی برای حفظ نسل یوزپلنگ در طبیعت ایران برنداشته‌اند بلکه با اجرای طرح زنده‌گیری و تکثیر در اسارت که منافع مادی و معنوی عده‌ای خاص را تامین می‌کند، روند انقراض این گربه نایاب را سرعت خواهند بخشید.
به گزارش میزان، فیروز، یوزپلنگ نر ۱۰ ساله‌ای که پیشتر تصاویرش توسط دوربین‌های تله‌ای ثبت شده بود اسفند ماه ۹۹ مخفیانه از زیستگاهش در پارک ملی توران جدا و به منظور اجرای طرح تکثیر در اسارت به محوطه‌ای محصور منتقل شد. با توجه به وضع بحرانی نسل یوزپلنگ، این نماد زیبایی و چابکی، حذف مخفیانه یک یوزپلنگ نر از طبیعت اقدامی تامل‌برانگیز است؛ یوزپلنگی که در صورت تولید مثل در زیستگاهش می‌تواند نقشی موثر در جلوگیری از انقراض نسل یوزپلنگ در ایران داشته باشد اما حالا تصویر گرفتار شدنش در تله سیمی، دل هر طبیعت‌دوستی را به دردمی‌آورد.
