وبای پرندگان در آزمایشگاه تایید شد/ تلفات میانکاله عامل انسانی دارد؟

- عامل مرگ و میر بی‌سابقه پرندگان مهاجر در تالاب میانکاله که امسال هم مانند سال گذشته، ده‌ها هزار پرنده را به کام مرگ کشید به معمایی تبدیل شده که ظاهرا چیزی تا قطعی شدن پاسخ آن باقی نمانده است.

در حالی که سازمان دامپزشکی کشور از سال گذشته تا کنون مصرانه، علت این فاجعه محیط زیستی را مسمومیت بوتولیسم اعلام می‌کند، دامپزشکان و کارشناسان محیط زیست، بوتولیسم را به عنوان عامل این مرگ و میر گسترده نمی‌پذیرند.

مسمومیت بوتولیسم عموما منشا طبیعی داشته و عامل بروز آن سمی است که توسط باکتری کلوستریدیوم بوتولینوم تولید می‌شود. به گفته علی‌‌صفر ماکنعلی، رئیس سازمان دامپزشکی، این باکتری بی‌هوازی در گیاهان فاسد، لاشه موجودات و مواد حیوانی تکثیر شده و در بدن پرندگان مهاجر میانکاله، سمی آزاد کرده که هضم آن به مسمومیت مرگبار بوتولیسم انجامیده است.

هرچند امسال از دامپزشکان و متخصصان مستقل برای بررسی لاشه‌ها دعوت به عمل نیامد و به عبارتی دیگر از حضور آنها در منطقه ممانعت شد اما دامپزشکانی که سال گذشته لاشه‌های پرندگان مهاجر در میانکاله را کالبدگشایی کرده‌اند با اشاره به وجود ضایعات پاتولوژیک از جمله بافت‌مردگی در لاشه‌‌ها علت مرگ را نه مسمومیت بوتولیسم بلکه یک بیماری مانند پاستورلوز (وبای پرندگان) عنوان کرده‌اند.
مسئولان موسسه تحقیقات واکسن و سرم‌سازی رازی هم اخیرا در نشست جامعه دامپزشکان ایران اعلام کرده‌اند که سال گذشته در بررسی و آزمایش لاشه‌های پرندگان میانکاله، وجود باکتری عامل بیماری پاستورلوز (وبای پرندگان) تایید شده است.
با این حال، مسئولان سازمان دامپزشکی، در گفت‌وگو با رسانه‌ها تاکید دارند که نتیجه آزمایش پاستورلوز منفی گزارش شده است.

‎حالا اما کارشناسان مستقل محیط زیست، لاشه دو فلامینگو و یک چنگر را از میانکاله به یکی از آزمایشگاه‌های مورد تایید و طرف قرارداد سازمان دامپزشکی کشور در تهران، تحویل داده‌ و در کمال شگفتی، مسئولان آزمایشگاه، از کشت ریه این پرندگان باکتری پاستورلا مولتوسیدا، یعنی عامل بیماری پاستورلوز (وبای پرندگان) را جدا کرده‌اند؛ یک بیماری حاد، واگیر و عفونی که بر خلاف مسمومیت بوتولیسم که عموما منشاء طبیعی دارد، به احتمال قریب به یقین، عوامل انسانی در بروز آن دخیل هستند.

در گزارش این آزمایش آمده است:
"در کالبدگشایی انجام شده روی لاشه دو فلامینگو و یک چنگر، عوارض سپتیسمی و پرخونی عمومی لاشه و دستگاه تنفسی مشاهده شد. به بیماری‌های نیوکاسل، آنفلوانزا و پاستورلوز حاد شک شد و بر اساس نتایج آزمایشگاهی به دست آمده بیماری پاستورلوز تایید شد."

‎محمدعلی یکتانیک، فعال و کارشناس محیط زیست با ابراز تاسف از اینکه تلفات بیش از ۹۰ هزار پرنده مهاجر در تالاب ميانكاله، احتمالا ناشی از عوامل انسانی است به میزان گفت: در حاشیه تالاب میانکاله کشتارگاه‌ها، مرغداری‌ها و کارخانه‌هایی از قبیل کارخانه کنسروسازی و کارخانه تولید برگه اسکناس وجود دارند که فاضلاب و پسابشان به تالاب میانکاله ریخته می‌شود و بر اساس منابع علمی، پساب‌های کشتارگاهی و فاضلاب‌های صنعتی به خصوص فاضلاب آلوده به فلزهای سنگین از عوامل بروز بیماری پاستورلوز در پرندگان هستند.

وی تلفات بیش از ۹۰ هزار پرنده مهاجر در تالاب میانکاله طی زمستان‌های ۹۸ و ۹۹، را زنگ خطری برای سلامت عمومی جامعه دانست و تاکید کرد:  عاملی که سبب این تلفات بی‌سابقه شده و به احتمال قوی، منشاء انسانی دارد به مرگ پرندگان مهاجر ختم نخواهد شد. آنچه در میانکاله شاهد هستیم، حکایت از وجود یک بحران محیط زیستی در اکوسیستم منطقه دارد که قربانی آن قطعا تنها پرندگان مهاجر نخواهند بود.

بیشتر بخوانید:
تردید در پذیرفتن بوتولیسم به عنوان قاتل پرندگان میانکاله
بوتولیسم یا پاستورلوز / احتمال نشت باکتری کلوستریدیوم بوتولینوم به تالاب میانکاله
موسسه رازی: سال گذشته وبای پرندگان میانکاله تایید شده بود!

‎با توجه به نتیجه آزمایش فوق که بر احتمال وجود عوامل انسانی پشت پرده این فاجعه محیط زیستی دلالت دارد پرسشی که به ذهن خطور می‌کند این است که چرا طی یک سال گذشته بوتولیسم، مصرانه عامل تلفات میانکاله معرفی شده و از مشارکت دامپزشکان و کارشناسان مستقل در تشخیص علت تلفات ممانعت به عمل آمده است؟ آیا این فاجعه محیط زیستی، می‌تواند حاصل قصوری باشد؟ آیا علت انتخاب مسمومیت بوتولیسم به عنوان عامل این فاجعه محیط زیستی، می‌تواند این باشد که بوتولیسم بر خلاف وبای پرندگان، منشاء طبیعی داشته و با اعلام آن به عنوان عامل تلفات، می‌توان به راحتی همه تقصیرات را به گردن تالاب انداخت، عوامل انسانی را تبرئه و پرونده را مختومه اعلام کرد؟ تالاب نگون‌بختی که این روزها برای معرفی شدن به عنوان عامل مرگ و میر پرندگان گاه به داشتن گیاهان فاسد، ریشه‌های پوسیده و مواد حیوانی مسموم متهم می‌شود؛ گاه به نداشتن اکسیژن کافی و گاه به کم به کم‌آبی.

طبق آمارهای اعلام‌شده، از سال گذشته تا کنون حدود ۹۰ هزار پرنده مهاجر در میانکاله تلف شده‌اند. حالا هم فصل زمستانگذرانی پرندگان مهاجر به پایان رسیده و پرندگان مهاجری که از سایه مرگ در تالاب میانکاله جان سالم به در برده‌اند این روزها در حال ترک میانکاله هستند.