دلایل گرانی مرغ چیست؟

_ روزنامه ایران نوشت: تولید مرغ کمبود ندارد، اما مسأله این است که تولیدکنندگان و فروشندگان زیربار قیمت مصوب ۲۰ هزار و ۴۰۰ تومان برای هر کیلو مرغ نمی‌روند. تولیدکنندگان و فروشندگان می‌گویند هزینه تولید و تجارت تحت تأثیر شرایط اقتصادی بالا رفته به همین دلیل آن‌ها حاضر به فروش مرغ با قیمت مصوب نیستند. به همین دلیل در بازار، فروش مرغ «چندقیمتی» شکل گرفته که موجب بهم ریختگی این بازار پرتقاضا در روز‌های پایانی سال شده است.

 

تجربه شکست خورده فروش گوشت چندقیمتی در بازار مرغ تکرار شده است. سال ۹۷ افزایش نرخ ارز بر قیمت بیشتر کالا‌ها اثر گذاشت. گوشت قرمز هم به تبع این شرایط قیمتی بیش از ۳ برابر افزایش پیدا کرد. به منظور کنترل بازار، گوشت با ارز دولتی وارد و توزیع شد، اما با چندنرخی شدن گوشت، دلالی و رانت شدیدی در بازار گوشت ظهور پیدار کرد و با وجود واردات گسترده، قیمت گوشت نه تنها کاهش نیافت بلکه افزایشی هم شد. بعد از آن دولت تصمیم گرفت واردات گوشت با ارز دولتی را قطع کند تا جلو رانت چندنرخی بودن از این بازار گرفته شود. حالا تکرار آن تجربه به شیوه‌های دیگر در بازار مرغ را شاهد هستیم. هر چند محمدصادق مفتح، قائم مقام وزیر صمت در امور بازرگانی، می‌گوید «دولت به هیچ وجه قیمت چندنرخی را برای مرغ تعیین نکرده است و قیمت مرغ در همه جا باید ۲۰ هزار و ۴۰۰ تومان و در برخی شهرستان‌ها حتی کمتر باشد.»، اما قیمت‌های چند نرخی عملاً در بازار مرغ شکل گرفته است و دلیل آن هم مخالفت تولیدکنندگان با قیمت مصوب است.

 

از اسفند سال ۹۸ تا پایان بهار ۹۹،   ارز برای واردات نهاده‌های دامی به صورت کامل تخصیص نیافت و تأمین نهاده با مشکلاتی مواجه شد. به این ترتیب تولید مرغ، بتدریج کاهش یافت. اما از پاییز و با تخصیص کامل ارز، متولیان در وزارت جهاد کشاورزی اعلام کردند ۱۰۰ درصد تأمین نهاده و عرضه به تولیدکنندگان انجام شده است.

 

ستاد تنظیم بازار هم اعلام کرد برای شب عید به ۱۳۰ میلیون قطعه جوجه‌ریزی نیاز است. غلامحسین جافر، رئیس هیأت مدیره اتحادیه سراسری مرغداران گوشتی کشور، از اجرای برنامه ستاد تنظیم بازار خبر داد و گفت: در بهمن ماه ۱۳۱ میلیون قطعه جوجه‌ریزی انجام شده و از ۱۶ اسفند این میزان مرغ در حال توزیع در بازار است.

 

اما چرا با وجود تولید مناسب، بازار مرغ روز‌های پر از آشفتگی را می‌گذراند. قائم مقام وزیر صمت در امور بازرگانی معتقد است زمانی که بازار پرالتهاب می‌شود باید تولید را بالاتر از نیاز ببریم تا آرامش به بازار برگردد، اما تولید مرغ در حال حاضر به اندازه نیاز است و هنوز تولید به میزان بیشتر از نیاز نرسیده است.

 

رئیس هیأت مدیره اتحادیه سراسری مرغداران گوشتی کشور، اما با تأیید تأمین نهاده‌ها می‌گوید: هزینه تولید فقط نهاده نیست هزینه‌های دیگر مانند واکسن، دارو، حمل و نقل و... بشدت بالا رفته و به همین دلیل تولیدکنندگان حاضر نیستند مرغ را با قیمت مصوب بفروشند.

 

برای خرید مرغ با قیمت مصوب، مصرف کنندگان ناچارند به میادین توزیع در بازار‌های میوه و تره‌بار و فروشگاه‌های منتخب مراجعه کنند و در صف‌های طولانی بایستند، یا اینکه مرغ را با قیمت بیشتر از خرده فروشی‌ها خریداری کنند.

 

محمد یوسفی، رئیس انجمن پرورش دهندگان مرغ گوشتی درخصوص چندنرخی بودن مرغ گفت: «قیمت مرغ در میادین ۲۰ هزار و ۴۰۰ تومان است، اما در مناطق مختلف تهران مرغ قیمت مختلفی دارد. در مرکز و جنوب شهر قیمت‌ها در سطح خرده‌فروشی ممکن است همان قیمت مصوب باشد، اما در مناطق شمالی قیمت مرغ تا ۳۵ هزار تومان هم بالا رفته است. می‌توان گفت متوسط قیمت مرغ در سطح شهر هر کیلو ۲۵ هزار تومان است.»

 

تنظیم بازار، توزیع و نظارت در بازار شب عید به وزارت صمت واگذار شده است. مسئولان وزارت جهاد کشاورزی که متولی تولید هستند علت آشفتگی بازار مرغ را مشکل توزیع و نظارت می‌دانند. آن‌ها می‌گویند کالا به مقدار زیاد وجود دارد، اما نظام توزیع مشکل دارد، دلیل آن هم این است که در یک نقطه از تهران قیمت‌ها یک عدد و در منطقه دیگر از این شهر قیمت‌ها چیز دیگری است، اما بر اساس قانون وظیفه وزارت جهاد کشاورزی فقط تولید است. عباس قبادی، دبیر ستاد تنظیم بازار نیز مشکل نظارت و توزیع تولیدات کشاورزی را قبول دارد. او می‌گوید: «بحث فروش و توزیع محصولات کشاورزی  برعهده وزارت صمت است، اما زمانی که تولید گران تمام می‌شود چه باید بکنیم؟ در عرضه محصولات کشاورزی دلالی وجود دارد، اما زمانی که امکانی برای ذخیره‌سازی محصولات کشاورزی برای تولید کننده وجود ندارد مجبور است آن را به دلال بدهد.»

 

قائم مقام وزیر صمت در امور بازرگانی نیز به همین مشکل اشاره می‌کند. او می‌گوید: «حلقه‌های مختلف تولید مرغ تخلفات گسترده دارد و این تخلف از زمانی که مرغ از مرغداری به کشتارگاه برده می‌شود، بسیار بیشتر است. به نظر می‌رسد حلقه‌های تأمین از قوانین فرمانبرداری نمی‌کنند. نظارت بر حلقه‌های محتلف تأمین مرغ باید افزایش یابد. در تأمین علوفه در حال حاضر هیچ مشکلی نداریم، اما مشکلات بازار مرغ از کشتارگاه شروع می‌شود. برای کاهش تخلفات باید نظارت بر بازار عرضه و توزیع بیشتر و شدیدتر باشد.

 

به گفته مفتح، «دولت اصلاً مرغ چندنرخی را برنمی‌تابد و قیمت مرغ یکسان و ۲۰ هزار و ۴۰۰ تومان است.».

 

اما رئیس انجمن پرورش دهندگان مرغ گوشتی، می‌گوید فقط تولیدکنندگانی که برای تحویل مرغ تولیدی به وزارت جهاد کشاورزی تعهد دارند، مرغ را با قیمت مصوب درب مرغداری می‌فروشند و سایر تولیدکنندگان برای جبران هزینه‌های خود مرغ را با قیمتی بالاتر از قیمت مصوب می‌فروشند.

 

به گفته یوسفی، «در سطح فروشگاه‌ها و خرده‌فروشی‌ها هم همین طور است. برخی فروشگاه‌ها که فروش روزانه خوبی دارند، مرغ را با افزایش قیمت کمتر می‌فروشند، چون سود خود را کسب می‌کنند، اما فروشگاه‌هایی که فروش روزانه کمتری دارند برای جبران هزینه‌های تجارت که به خاطر تحریم بشدت بالا رفته است، مرغ را با قیمت بالاتری می‌فروشند. در واقع فروشندگان هم هزینه تجارت و زندگی خود را با بالا بردن قیمت جبران می‌کنند.»

 

افزایش قیمت و چند نرخی شدن باعث حضور پررنگ‌تر دلالان در بازار می‌شود. زمانی که بازار آرامش دارد سودجویی هم به حداقل می‌رسد و دلالان هم نقش کمتری در جابه‌جایی کالا دارند. در این بین ساختار‌های سنتی نظام توزیع موجب تشدید مشکلات و بیشتر شدن حضور دلالان در بازار می‌شود.

 

به گفته رئیس هیأت مدیره اتحادیه سراسری مرغداران گوشتی، «این روز‌ها واسطه گری و دلالی در بازار مرغ اوج گرفته است. برای مثال روزانه ۲۵۰ تن مرغ از استان گلستان برای عرضه در میدان بهمن در تهران حمل می‌شود، اما فقط ۱۰۰ تن آن در این میدان توزیع می‌شود و مابقی از بازار آزاد و خرده‌فروشی‌ها سر درمی‌آورد که در این مراکز با قطعه‌بندی، مرغ ۲۰ هزار و ۴۰۰ هزار تومانی را حتی ۵۰ هزار تومان هم می‌فروشند.»

 

برای کاهش دست واسطه‌گری در بازار مرغ، از امروز چند برنامه اجرا می‌شود که عرضه مستقیم مرغ یکی از این برنامه‌هاست. درخصوص برنامه عرضه مستقیم مرغ، رئیس هیأت مدیره اتحادیه سراسری مرغداران گوشتی گفت: «براساس مصوبه جدید ستاد تنظیم بازار صدور حواله برای دریافت مرغ  حذف شده است. به طور مثال یک واحد صنفی که ۵۰۰ تن گوشت مرغ نیاز داشت به دلیل داشتن معرفی نامه دو تن کالا دریافت می‌کرد و بخشی از مازاد بر نیاز خود را در خارج از شبکه می‌فروخت که همین امر برای برخی رانت و دلال بازی ایجاد می‌کرد؛ بنابراین هر واحد صنفی که نیاز به گوشت مرغ گرم دارد، می‌تواند به مراکز عمده مراجعه کند. همچنین قرار است ذخایر مرغ شرکت پشتیبانی امور دام هم در بازار توزیع شود. همچنین ارسال مرغ به صورت مستقیم از کشتارگاه به بازار برای حذف واسطه‌ها انجام می‌شود.»