سردرگمی ادامه دار بیمه‌شدگان در روز‌های بدون دفترچه!
- روزنامه خراسان نوشت: بعد از سال‌ها بالاخره قرار بر حذف دفترچه‌های بیمه تامین اجتماعی از اول اسفند شد. قراری که به نظر می‌رسد به دلیل فراهم نبودن زیر ساخت‌ها و اجرای عجولانه، در همین ابتدا با مشکلاتی همراه بوده است. بار‌ها در خصوص اهمیت حذف دفترچه‌های بیمه تامین اجتماعی در همین صفحه گزارش نوشته‌ایم.
در همان گزارش‌ها هم نوشته بودیم که برای اجرای درست این طرح نیاز است پزشکان پای کار نسخه‌نویسی الکترونیکی بیایند و زیر ساخت‌ها برای دسترسی داروخانه‌ها به این نسخه‌های الکترونیک فراهم باشد، اما با گذشت ۱۰ روز از اجرای طرح حذف نسخه الکترونیک، تصاویر و ویدئو‌هایی منتشر شده که نشان می‌دهد مردم در داروخانه‌ها و مراکز درمانی در سردرگمی به سر می‌برند. امروز ضمن مرور تاریخچه حذف دفترچه‌های کاغذی، از دلایل سردرگمی‌های به وجود آمده برای بیماران، پزشکان و داروخانه‌ها در چند روز اخیر نوشته ایم.
تاریخچه حذف دفترچه‌های کاغذی
خرداد سال ۹۳ علی ربیعی وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی وقت اعلام کرد طی سه ماه آینده کارت الکترونیک هوشمند جایگزین دفترچه‌های بیمه می‌شود، اما این اتفاق مسکوت ماند تا این که رئیس جمهور تیر ماه امسال گفت از همکاران بخش سلامت و بیمه کشور انتظار دارم، دفترچه‌های بیمه را حذف و خدمات سلامت را الکترونیکی کنند. این نکته هم حائز اهمیت است که نسخه نویسی الکترونیک به منظور مدیریت منابع و ارائه خدمات با کیفیت به بیمه شده بند «چ» ماده ۷۰ قانون برنامه پنج ساله ششم توسعه مورد توجه بوده است. البته تیر به پایان رسید و تا اول اسفند امسال هم خبری از حذف دفترچه‌های بیمه نشد و حالا ۱۰ روز از آغاز حذف دفترچه‌های بیمه توسط تامین اجتماعی گذشته، اما همچنان دیگر بیمه‌ها مثل خدمات درمانی و بیمه سلامت خدماتشان را با ارائه دفترچه انجام می‌دهند.
سامانه پرونده الکترونیک سلامت
تا پیش از این هر فردی که تحت پوشش تامین اجتماعی بود، دفترچه‌ای در اختیار داشت که مهم‌ترین کارکردش ثبت دارو‌هایی بود که پزشک برای بیمار می‌نوشت و گاه آن قدر بد خط بود که حتی داروساز داروخانه هم توان خواندن آن را نداشت و مشکلاتی را برای بیمار به وجود می‌آورد و وقتی این دفترچه تمام می‌شد، دوباره چاپ دفترچه‌ای جدید و همین آش و همین کاسه.
به همین دلیل از حدود چهار دهه پیش موضوع پرونده الکترونیک در کشور‌های پیشرفته اجرایی شد و در کشور ما هم این بحث از سال ۹۴ در مجلس مطرح شد و برای اولین بار ۴ تیر سال ۹۸ سامانه آن به نام سامانه «سپاس» به بهره برداری رسید. قرار بود در این سامانه اطلاعات پزشکی افراد ثبت شود و با وارد کردن کد ملی فرد در اختیار پزشک، بیمار، داروخانه و دستگاه‌های نظارتی قرار گیرد.
هدف اصلی راه اندازی پرونده الکترونیک سلامت، ارتقای کیفی و کمی خدمات سلامت است به‌گونه‌ای که صحیح‌تر، به موقع تر، با کیفیت‌تر و اقتصادی‌تر ارائه شود. این سامانه در کنار فوایدی که می‌تواند برای فرد داشته باشد از خطا‌های پزشکی و همین طور سوء استفاده از دفترچه‌های بیمه به خصوص فروش و قاچاق دارو هم جلوگیری می‌کند.
زیرساخت‌های لازم
برای حذف دفترچه‌های بیمه لازم است در همان ابتدا بیمار، پزشک و داروخانه آگاهی لازم را به دست آورند یعنی بیمار باید بداند چطور می‌تواند از میزان باقی مانده اعتبار دفترچه اش آگاهی پیدا کند یا به اصطلاح احقاق سنجی کند، دوم این که پزشکان باید آمادگی لازم برای ثبت نسخه آنلاین را داشته باشند و داروخانه‌ها هم به نسخه‌ای که پزشکان می‌نویسند، دسترسی داشته باشند تا از این طریق بتوان دفترچه بیمه را حذف کرد و برای این هماهنگی بین بیمار، پزشک و داروخانه باید زیر ساخت‌های لازم فراهم باشد که اگر سامانه «سپاس» به درستی عمل می‌کرد این مهم با بهترین نتیجه پیش می‌رفت، اما به نظر می‌رسد برای حذف دفترچه زیرساخت‌های لازم فراهم نشده است.
نواقص موجود در طرح حذف دفترچه‌های کاغذی
اجرای طرح حذف دفترچه‌های کاغذی طرح بزرگی از سوی سازمان تأمین اجتماعی است که در ابتدای کار با پاره‌ای از مشکلات همراه بوده و موجب سردرگمی بیمه شدگان و خانواده هایشان شده است. این طرح در کنار کاهش مصرف کاغذ می‌تواند در آینده به داشتن پرونده سلامت الکترونیک مردم کمک کند تا از خطا‌های پزشکی به شکل عمده‌ای جلوگیری شود. با این حال فراهم نبودن زیرساخت‌ها و نبود اطلاع رسانی درست، مشکلاتی را برای بیمه شدگان، پزشکان و داروخانه‌ها به همراه داشته که آن‌ها را باهم مرور می‌کنیم.
ضعف اطلاع رسانی
اولین و شاید مهم‌ترین دلیل موفقیت طرح‌های بزرگ، اطلاع رسانی دقیق و درست است که به نظر می‌رسد در این زمینه اطلاع رسانی به مردم به خوبی صورت نگرفته و هنوز مردم با در دست داشتن دفترچه به مراکز درمانی مراجعه می‌کنند و حتی چیزی درباره حذف دفترچه‌های بیمه نشنیده‌اند. اگر از آن‌ها بپرسید که چرا دفترچه به همراه دارید، می‌گویند: «مگر دکتر بدون دفترچه بیمه، کسی را ویزیت می‌کند؟»
بی خبری پزشکان از نسخه نویسی الکترونیک
در کنار مردم، پزشکانی هم هستند که هنوز با نسخه نویسی الکترونیک آشنایی ندارند و معمولا اقدام به صدور نسخه‌های سنتی آن هم در سربرگ‌های شخصی می‌کنند که باعث شده مردم در داروخانه‌ها با مشکل مواجه شوند. یکی از بیماران درباره این اتفاق گفته: «به دکتر گفتم دارو را در دفترچه‌ام بنویسد. دکتر گفت دفترچه دیگر اعتبار ندارد و کد ملی‌ام را روی نسخه نوشت و مهر کرد. نمی‌دانم این طور به من دارو می‌دهند یا نه، اما دکتر گفت می‌توانم با همین سربرگ دارو بگیرم.» با این حال داروخانه این نسخه را، چون قادر به احراز هویت نیست و در سامانه هم ثبت نشده به نرخ آزاد محاسبه می‌کند. البته نایب‌رئیس انجمن داروسازان ایران به همشهری گفته: «پزشکان باید نسخه خود را در مطب آنلاین کنند و آن را به داروخانه ارجاع دهند، اما آن‌ها زیر بار این کار نرفته‌اند و به این دلیل، داروخانه‌داران باید مسئولیت موضوعاتی را بپذیرند که از نظر قانونی مسئولیتی درباره آن ندارند.»
شلوغی در داروخانه‌ها
هرچند برخی پزشکان هنوز با نسخه نویسی آنلاین آشنایی ندارند یا در برابر آن مقاومت می‌کنند، اما برخی پزشکان به نسخه نویسی آنلاین رو آورده اند و همین تکثر، مشکلات زیادی را در داروخانه‌ها به وجود آورده است. تعدد نحوه نسخه خوانی که شامل نسخه‌های آنلاین و سنتی می‌شود از یک سو و کندی و قطع سیستم نسخه پیچی آنلاین هم از سوی دیگر باعث شلوغی در برخی از داروخانه‌های مرجع شده است.
آشنایی نداشتن مراکز درمانی و مطب‌ها
با وجود اجرایی شدن حذف دفترچه بیمه تامین اجتماعی از ابتدای اسفند؛ اما هنوز بسیاری از مراکز درمانی و پزشکان انگار با این موضوع آشنایی ندارند و در صورت به همراه نداشتن دفترچه هزینه‌های ویزیت را بر اساس تعرفه آزاد محاسبه می‌کنند که مشکلاتی را برای بیماران به همراه داشته است. البته برخی از درمانگاه‌ها و داروخانه‌ها هم بیان کرده اند هنوز از سوی سازمان تأمین اجتماعی به بستر طرح افزوده نشده‌اند و امکان ویزیت بیماران از طریق کارت ملی و بدون دفترچه تأمین اجتماعی فراهم نشده است!
مشکلات با بیمه‌های تکمیلی
در کنار آن چه گفتیم به نظر می‌رسد فکری برای بیمه شدگانی که بیمه‌های تکمیلی دارند هم نشده است. از آن جایی که کارگزاران بیمه‌های تکمیلی به منظور پرداخت هزینه‌ها نیاز به اسناد پرداختی برای دارو، ویزیت و... به همراه دستور پزشک دارند، این اتفاق مشکلاتی را برای بیمه شده‌هایی که بیمه تکمیلی دارند نیز به وجود آورده است.