مسکن چند درصد از درآمدکارگران را می‌بلعد؟
- روزنامه همشهری نوشت: تطابق آمار‌های رسمی حاکی از این است که به‌طور میانگین سرپرست یک خانوار کارگری چهارنفره باید ۶۷ درصد مجموع دستمزد و مزایای حاصل از فعالیت اصلی خود در سال ۹۹ را برای جبران هزینه‌های مسکن صرف کند.
با فرض ثبات سهم مسکن از سبد هزینه‌ای مسکن در سال ۹۹، به‌طور میانگین ۳۶.۴ درصد از هزینه‌های سالانه یک خانوار شهری به مسکن اختصاص می‌یابد. با توجه به هزینه معیشت ۶ میلیون‌و ۸۹۵ هزار تومانی کارگران در سال ۹۹ که اخیرا در کمیته مزد شورای‌عالی که مصوب شده است یک خانوار کارگری باید ماهانه ۲ میلیون‌و ۵۰۹ هزار تومان از دستمزد دریافتی برای یک فعالیت کاری را صرف مسکن کند. این رقم به‌طور میانگین ۶۷ تا ۸۴ درصد متوسط دستمزد ماهانه یک کارگر متاهل و دارای ۲ فرزند را شامل می‌شود.
آمار‌های واقعی معیشت
در آمار‌های رسمی که مرکز آمار و اطلاعات راهبری وزارت کار منتشر کرده، میانگین هزینه سالانه مسکن یک خانوار شهری در سال ۹۸ حدود ۱۷ میلیون‌و ۲۶۷ هزار تومان برآورد شده و ۳۶.۴ درصد از کل هزینه خانوار به آن اختصاص یافته است. البته به اعتقاد کارشناسان مستقل، هزینه مسکن در آمار‌های رسمی به‌صورت محافظه‌کارانه محاسبه می‌شود و حتی با فرض درستی درصد سهم هزینه مسکن از سبد هزینه‌ای خانوار، رقم آن با واقعیت فاصله محسوسی دارد، چراکه سبد هزینه‌ای خانوار در این آمارها واقعی نیست و اگر سبد معیشت مصوب در کمیته مزد شورای‌عالی کار به‌عنوان ملاک برآورد سهم هزینه‌های مختلف در معیشت خانوارها قرار گیرد، رقم میانگین هزینه مسکن خانوارها نیز با تغییر قابل‌توجهی مواجه می‌شود.
کمیته دستمزد شورای‌عالی کار در جلسه هفته گذشته، هزینه ماهانه سبد معیشت کارگران در سال ۱۳۹۹ را ۶میلیون‌و۸۹۵هزار تومان تعیین کرده است و بررسی‌ها نشان می‌دهد با فرض ثبات سهم ۳۶.۴ درصدی مسکن از این سبد هزینه‌ای، یک خانوار کارگری چهارنفره باید به‌طور میانگین ماهانه ۲ میلیون‌و ۵۰۹ هزار تومان به‌عنوان هزینه مسکن اختصاص دهد. با درنظر گرفتن درآمد ۲ میلیون‌و ۹۹۲ هزار تومانی این کارگر، سهم ماهانه مسکن از درآمد یک فعالیت کاری به ۸۴ درصد می‌رسد.
حتی میانگین مجموع درآمد سالانه یک کارگر سرپرست خانوار چهارنفره برای یک فعالیت کاری با احتساب عیدی، پاداش و حق سنوات در یک سال از ۴۵ میلیون تومان فراتر نمی‌رود و به‌طور میانگین باید سالانه بیش از ۳۰ میلیون تومان معادل ۶۷ درصد از مجموع این درآمد صرف هزینه مسکن شود.
حق مسکن دهک‌های هزینه‌ای
آمار‌های رسمی نشان می‌دهد در سال ۱۳۹۸، متوسط هزینه سالانه مسکن یک خانوار شهری در سال ۹۸ بالغ بر ۲۹.۵ درصد نسبت به سال ۱۳۹۷ افزایش یافته است. در این سال به‌طور میانگین ۳۶.۴ درصد از کل هزینه معیشت خانوار شهری به مسکن اختصاص یافته، اما در دهک‌های مختلف هزینه‌ای این سهم از ۳۱.۷ درصد برای دهک دوم تا ۴۴.۱ درصد برای دهک دهم متغیر بوده است. بررسی‌ها نشان می‌دهد در سال ۹۸، سهم هزینه مسکن از کل هزینه‌های خانوار در دهک‌های درآمدی اول تا هشتم کمتر از میانگین کشوری بوده و فقط دهک‌های نهم و دهم به‌عنوان ثروتمندترین دهک‌های درآمدی سهم بالاتری از میانگین کشوری داشته‌اند و به‌تن‌هایی توانسته‌اند میانگین کشوری این شاخص را جابه‌جا کنند. طبق اطلاعات مرکز آمار در طرح آمارگیری هزینه و درآمد خانوارها، شکاف متوسط هزینه سالانه مسکن یک خانوار شهری در سال ۹۸ به ۸.۸ برابر رسیده است، به‌گونه‌ای که سهم هزینه مسکن در مجموع هزینه دهک دهم درآمدی (ثروتمندترین دهک) ۸.۸ برابر این سهم در دهک اول درآمدی (فقیرترین دهک) است.
سهم یارانه انرژی در هزینه مسکن
با وجود اینکه سهم هزینه مسکن در سبد هزینه ثروتمندترین دهک شهرنشین ایران ۲.۹ برابر میانگین کشور و ۸.۸ برابر سهم مسکن در هزینه فقیرترین دهک شهرنشین جامعه است، این اختلاف در مورد سایر هزینه‌های حوزه مسکن شامل آب و فاضلاب، سوخت، روشنایی و... به‌شدت کاهش پیدا می‌کند. به‌عبارت دیگر، توزیع بی‌هدف یارانه‌های مرتبط با این حوزه‌ها باعث شده حتی ثروتمندان شهرنشین ایرانی که چندین برابر دهک‌های فقیر هزینه مسکن می‌پردازند، تقریبا به اندازه فقیرترین‌های جامعه از آب، برق و سوخت ارزان منتفع شوند و تقریبا از پرداخت هزینه‌های متناسب با هزینه مسکن معاف باشند.
براساس آمارها، ثروتمندترین دهک جامعه شهرنشین ایرانی ۱.۳۸ برابر میانگین کشور و ۲ برابر فقیرترین‌های جامعه هزینه آب و فاضلاب، سوخت، روشنایی و... می‌پردازد و این هزینه فقط ۳ درصد هزینه مسکن این دهک را در بر می‌گیرد. این در حالی است که سهم هزینه آب و فاضلاب، سوخت، روشنایی و... معادل ۱۴ درصد هزینه مسکن فقیرترین دهک جامعه شهری ایران است و بخش قابل‌توجهی از هزینه‌های این دهک را می‌بلعد.