نفت ۱۰۰ دلاری باز می‌گردد؟
- روزنامه دنیای اقتصاد نوشت: بازار نفت روز‌های پرتب و تابی را پشت سر می‌گذارد و در شرایطی که به نظر می‌رسید همه عوامل بازار و صنعت نشان از تضعیف آن دارد، حالا پیش‌بینی‌های جسورانه‌ای درباره نفت ۱۰۰ دلاری در آینده مطرح شده است که حتی خوش‌بین‌ترین تحلیلگران هم چند هفته پیش با تمسخر به چنین پیش‌بینی واکنش نشان می‌دادند.
با ظهور صنعت شیل و قدرت‌گیری آن طی سال‌های اخیر بسیاری بر این باور بودند که نفت دیگر به ۱۰۰ دلار در هر بشکه نزدیک هم نخواهد شد، اما به گزارش روزنامه فایننشال‌تایمز، حالا بانک‌های بزرگ وال‌استریت از ظهور یک «ابر چرخه» جدید در بازار نفت خبر می‌دهند.
تحلیلگران بانک جی پی مورگان چیس (JPMorganChase) و بانک گلدمن ساکس (Goldman Sachs) در پیش‌بینی‌های جداگانه‌ای اعلام کردند قیمت طلای سیاه با کاهش شیوع بیماری همه‌گیر اوج می‌گیرد. بسیاری از تحلیلگران بازار و معامله‌گران نفتی نیز بر همین باور هستند، اما پیش‌بینی نفت ۱۰۰ دلاری آن هم کمتر از یک‌سال پس از منفی شدن قیمت نفت بسیار تهاجمی به‌نظر می‌رسد.
این تحلیلگران به ایجاد یک شکاف عرضه در بازار امیدوارند که با افزایش تقاضا در نتیجه کاهش مشکلات ناشی از پاندمی و بسته‌های کمک مالی و سرعت کم افزایش عرضه از سوی تولیدکنندگان شکافی ایجاد شود که قیمت نفت را به‌راحتی تا ۸۰ دلار و حتی ارقام بالاتری مانند۱۰۰دلار نیز برساند. البته به باور آنان مشکلات اساسی هم در این میان وجود دارد که می‌توانند از ظهور این ابرچرخه جدید جلوگیری کنند.
مصائبی، چون افزایش تولید اوپک‌پلاس و تولیدکنندگان آمریکا، بازگشت نفت ایران به بازار‌های جهانی و مشکلات ناشی از همه‌گیری کرونا و گونه‌های جدید این بیماری می‌توانند ترمز رشد پایدار قیمت نفت را بکشند و از نزدیک شدن آن به سطوح بالاتر جلوگیری کنند.
جی‌پی مورگان: نفت ۱۰۰ دلاری هم ممکن است
صعودی‌ترین پیش‌بینی قیمت برای شاخص‌های نفت خام بین‌المللی، تخمینی مبنی بر بازگشت به سطح ۱۰۰ دلار در هر بشکه است. بازگشت قیمت نفت‌خام به دامنه ۱۰۰ دلاری طی سال‌های اخیر و پیش از شیوع کرونا بیشتر به یک شوخی شبیه بود، چرا‌که آخرین‌بار در سال ۲۰۱۴ بازار جهانی طلای سیاه چنین سطح قیمتی را به خود دیده است.
برآورد‌های افزایشی قیمت نفت ناشی از خوش‌بینی به محرک‌های مالی جدیدی است که منجر به افزایش مصرف در بخش تقاضا می‌شود و این امر همزمان با آن صورت می‌گیرد که در صنعت نفت سرمایه‌گذاری برای تولید نفت کاهش یافته است. چنین شکافی بین تقاضا و عرضه به افزایش پایدار قیمت در بازار دامن می‌زند و اصطلاحا یک ابر چرخه می‌سازد. این اتفاق می‌تواند شرایط صنعت جهانی نفت را که سال گذشته از شیوع کرونا ضربه محکمی خورد و در آن نگرانی‌ها هر روز درباره افزایش استفاده از خودرو‌های برقی نیز بیشتر می‌شد بهبود ببخشد.
به گزارش روزنامه فایننشال‌تایمز، کریستین مالک، مدیر بخش نفت و گاز بانک جی‌پی‌مورگان، در کنفرانسی تلفنی هفته گذشته به مشتریان خود گفت: «ما پیش از فرارسیدن زمانی که به نفت نیازی نداشته باشیم، با کمبود آن مواجه خواهیم شد.» او در ادامه عنوان کرد که در چنین شرایطی می‌توانیم شاهد افزایش بیش از حد قیمت نفت تا سطوح هر بشکه ۱۰۰ دلار یا حتی بیشتر از آن هم باشیم.
نفت‌خام برنت، معیار بین‌المللی، بیش از دو‌سوم از پایان ماه اکتبر به ۶۳ دلار در هر بشکه رسیده است که ناشی از خوش‌بینی واکسن و کاهش تولید توسط صادر‌کنندگان برجسته است.
جفری کوری، تحلیلگر کهنه‌کار بانک گلدمن‌ساکس که یکی از صدا‌های اصلی در آخرین ابرچرخه نفتی بین سال‌های ۲۰۰۳ تا ۲۰۱۴ بود هم به فایننشال‌تایمز گفت که معتقد است ریسک جدی وجود دارد که نفت طی سال‌جاری در محدوده ۸۰ دلار یا حتی بیشتر از آن نیز پیشروی کند.
اما این‌بار برخلاف ابرچرخه قبلی، ظهور یک چین تشنه انرژی نیست که از افزایش مصرف خبر می‌دهد، بلکه بسته‌های محرک اقتصادی دولت‌های سراسر جهان است که چنین بازار گاوی را امکان‌پذیر می‌کند، طرح‌هایی مانند بسته محرک ۹/ ۱ تریلیون دلاری پیشنهاد‌شده در ایالات‌متحده توسط دولت بایدن که بخشی از آن نیز برای توسعه زیر ساخت‌های سبز است.
کوری با اشاره به بسته محرک بایدن و اهمیت آن در مصرف نفت گفت: «این نوع محرک‌ها کمک به خانوار‌هایی با درآمد متوسط و پایین را هدف خود قرار می‌دهد که مصرف کامودیتی‌ها را به شکل قابل‌توجهی بالا می‌برد، زیرا این خانوار‌ها تمایل بیشتری به مصرف دارند و باید توجه داشت که این افراد پشت خودرو‌های تسلا نمی‌نشینند، بلکه خودرو‌های شاسی‌بلند بنزینی می‌رانند.»
او ابتکارعمل «جامعه‌بزرگ» لیندون جانسون، رئیس‌جمهور ایالات‌متحده در دهه ۱۹۶۰ میلادی که باعث تقویت و توسعه طبقه متوسط آمریکا شد و همزمان با آن مصرف نفت افزایش یافت را خط موازی می‌داند که زمینه را برای جهش قیمت‌های نفتی در دهه ۱۹۷۰ فراهم کرد؛ یعنی زمانی که تولیدکنندگان نفت خاورمیانه با تحریم نفتی از تامین منابع مورد نیاز ایالات‌متحده سر باز زدند و قیمت‌ها در بازار فوران کرد.
موانع ظهور ابرچرخه در بازار طلای سیاه
آرجون مورتی همکار سابق کوری در بانک گلدمن‌ساکس که از تحلیلگران نفتی سرشناس دوران آخرین ابرچرخه است، در سال ۲۰۰۵ پیش‌بینی کرد نفت می‌تواند از ۱۰۰ دلار در هر بشکه نیز عبور کند. او بعد‌ها در آستانه بحران مالی و درست قبل از رسیدن نفت به ۱۴۷دلار بر بشکه پیش‌بینی کرد که قیمت‌ها به هر بشکه ۱۵۰ تا ۲۰۰ دلار هم خواهید رسید. وی که اکنون به‌عنوان مشاور و عضو هیات‌مدیره یک شرکت انرژی فعال است، معتقد است که صحبت درباره ابرچرخه شاید هنوز کمی زود باشد، اما سناریو‌هایی را هم متصور است که در آن‌ها قیمت نفت به شکل قابل‌توجهی تقویت شود. مورتی می‌گوید: «هنوز موانعی برای عبور نفت به سمت قیمت‌های بالاتر وجود دارد، اما این‌قدرت تقاضا است که تعیین‌کننده خواهد بود.»
پیش از همه‌گیری بیماری کووید-۱۹، تقاضای جهانی نفت به ۱۰۰ میلیون بشکه در روز رسیده بود، اما سال گذشته این میزان به‌طور متوسط تا حدود ۹۰ میلیون بشکه در روز کاهش یافت و تحلیلگران پیش‌بینی می‌کنند تقاضا احتمالا تا پس از افزایش چشمگیر موارد واکسیناسیون و ازسر‌گیری مجدد سفر‌های هوایی طولانی در سال ۲۰۲۲ به سطوح پیشا‌پاندمی بازنخواهد گشت.
استدلال مورتی برای امکان رقم‌خوردن ابرچرخه در بازار نفت بر این پایه است که افزایش تقاضا همانطور که سقوط بازار در ۲۰۱۵-۲۰۱۴ را رقم زد، این‌بار هم بین ۲/ ۱ تا ۴/ ۱ میلیون بشکه در روز رشد کند. او معتقد است که افزایش ۵۰۰ هزار بشکه‌ای تقاضا نفت در سال‌های آینده برای ایجاد شکاف عرضه کافی نیست. افزایش تولید می‌تواند در کنار بدبینی‌های کرونایی یکی دیگر از موانع رشد قیمت در بازار باشد. عرضه نفت خام در این بحران به شکل چشمگیری کاهش یافت و با کاهش قیمت‌ها، تولید ایالات‌متحده روزانه ۲ میلیون بشکه کاهش یافت. کاهش تولید عربستان، امارات و سایر اعضای اوپک‌پلاس هم حدود ۸ میلیون بشکه در روز عرضه را کاهش داد.
پاتریک گیبسون، مدیر عرضه جهانی نفت در شرکت مشاوره وود مکنزی می‌گوید: «در کوتاه‌مدت هیچ کمبود نفتی وجود ندارد و ما شاهد آن هستیم کشور‌هایی مانند امارات قصد دارند ظرفیت تولید خود را افزایش دهند. اما با این وجود، در صنعت نفت همواره دشوارترین کار رسیدن عرضه به سطحی مناسب است.»
پیر آندوراند که در دوران ابرچرخه دهه گذشته با شرط‌بندی‌های بلند‌مدت بر روی قیمت‌های بالاتر نفتی معروف شد هم این‌بار محتاط‌تر است. سال گذشته صندوق وی با ریسکی ۱۵۰ درصدی بر روی سقوط نفت به پایین‌تر از ۲۰ دلار در هر بشکه شرط‌بندی موفقی کرد. آندوراند به فایننشال‌تایمز گفت: «مسیر قیمت نفت طی سال‌جاری کاملا در اختیار اوپک است، بسته به اینکه چه مقدار از عرضه را به بازار برمی‌گردانند.»
او با اشاره به بازگشت نفت ایران، سرعت عرضه تولیدکنندگان و ریسک موثر‌بودن واکسن‌های کرونا در برابر جهش‌های ویروسی پیش‌بینی کرد احتمالا قیمت نفت در سال ۲۰۲۱ و سال‌های بعد صعودی خواهد بود، اما عواملی هم هستند که می‌توانند تغییرات اساسی ایجاد کنند. در واقع آنچه اکنون مشخص شده این است که ابرچرخه احتمالی کوتاه‌تر از گذشته خواهد بود و به عوامل متعدد و متضادی وابستگی دارد. از نظر کوری، رشد تقاضا می‌تواند از اوایل سال ۲۰۲۵ متوقف شود. البته تحلیلگران جی‌پی‌مورگان معتقدند این روند تا اواخر دهه صعودی خواهد بود و تقاضا به اوج خود خواهد رسید و سپس کاهش می‌یابد.