چند نکته مهم پیرامون سیره علمی، سیاسی و تربیتی «امام محمد باقر(ع)»
رضا وحیدی در گفت‌وگو با پیرامون سیره سیاسی «امام باقر (ع)» گفت: «امام باقر (ع)» امام پنجم شیعیان هستند، ایشان در دوران امامت خود به پرورش شاگردان توانمند و برجسته‌ای پرداختند، فعالیت‌های علمی و فرهنگی «امام سجّاد (ع)» پیرامون تأسیس مکتب تشیّع مدرسه‌ای جامع برای آموزش علوم، عقاید و اندیشه‌های اسلامی و شیعی در دوره «امام باقر (ع)» فراهم ساخت. مکتبی که در تاریخ جایگاهی بسیار مهم به خود اختصاص داد و تأثیر فراوانی در رویکرد‌های «ائمه معصومین (ع)» گذاشت.
***رویکرد سیاسی در زمان امامت «امام باقر (ع)»
وی در مورد رویکرد سیاسی در زمان امامت «امام باقر (ع)» ابراز کرد: امامت «امام باقر (ع)» مصادف با ضعف دولت بنی امیه و درگیری امویان بر سر قدرت بود؛ لذا زمانی مناسب برای گسترش اسلام ناب محمدی محسوب می‌شد، ایشان جنبش علمی وسیعی را پدید آوردند که در دوره امامت فرزندش «امام صادق (ع)» به اوج خود رسید.
وحیدی در همین راستا ادامه داد: فعالیت‌های فرهنگی و آموزشی «امام باقر (ع)» به معنی آرامش و در امان بودن از دست حاکمان ظلم نیست، بلکه حجم وسیعی از روایات گویای اوضاع خشونت آمیز آن دوره، ظلم و تجاوز حاکمان وقت است، به گونه‌ای که «امام باقر (ع)» بار‌ها تقیه می‌کردند و سرانجام نیز بر سر تعارضات مبنایی با نظام خلافت ظالمانه، توسط هشام به شهادت رسیدند.
وی به سیره اخلاقی «امام باقر (ع)» اشاره و بیان کرد: در کتاب بحار النوار جلد ۴۹ صفحه ۲۸۸ بیان شده یکى از اصحاب «امام باقر (ع)» درباره بخشش گسترده ایشان گفت: «کانَ لا یَمِلُّ مِنْ صِلَةِ اِخْوانِهِ وَ قاصِدیهِ وَ مُؤَمِّلیهِ وَ راجیهِ؛ او هرگز از نیکى به برادرانش و آنان که به او روى مى آوردند و یا کسانى که به او امید مى‌بستند و از او انتظار نیکى داشتند، خسته و ملول نمى شد.»
*** سبک زندگی «امام باقر (ع)»
وی به سبک زندگی «امام باقر (ع)» اشاره و بیان کرد: تاریخ نشان می‌دهد «ائمه معصومین (ع)» همواره ساده زیست بودند این یک اصل برای رهبری جامعه است موضوعی که در زندگی همه آن‌ها به خوبی دیده می‌شود، اما این ساده زیستی مختص خودشان بود، «امام باقر (ع)» در محیط خانواده، از همسر خود انتظار نداشتند که چون او بر حصیر بنشیند و لباس خشن بر تن کند و از امکاناتی که خدواند به ایشان عطا نموده، چشم پوشی کند؛ «امام باقر (ع)» با این که در قلمرو اعمال فردی خود، از تجمل پرهیز می‌کردند، ولی در زندگی خانوادگی و حتی اجتماعی، عواطف و نیاز‌های روحی همسر و نیز شرایط و مقتضیات زمان را در نظر دارد و تجمل حلال را ممنوع نمی‌شمارد و در مواردی لازم هم می‌داند.
***امربه معروف و تربیت در خانواده
این کارشناس علوم قرآنی پیرامون سبک زندگی «امام باقر (ع)» بیان کرد: «امام باقر (ع)» به حکم آیات قرآن از جمله آیه ۶ سوره تحریم بر آن بود تا خود و خانواده‌اش را از غضب الهی و جلوه‌های آن در دوزخ و قیامت حفظ کند. این گونه است که اصل تربیت خانواده را بر امور دیگر مقدم می‌داشت در کتاب وسائل الشیعه جلد ۴ صفحه ۱۱۸۵ بیان شده «امام صادق (ع) درباره روش تربیتی پدرشان فرمودند: «کانَ یَجْمَعُنا فَیَأْمُرُنا بِالذِّکْرِ حَتّى تَطْلُعَ الشَّمْسُ وَ یَأْمُرُ بِالْقِراءَهًْ مَنْ کانَ یَقْرَأُ مِنّا وَ مَنْ کانَ لا یَقْرَأُ مِنّا أَمَرَهْ بِالذِّکْرِ؛ پدرم «امام باقر (ع)» ما را گرد مى آورد و از ما می‌خواست تا طلوع آفتاب ذکر خدا بگوییم، آنان که از ما توان قرائت قرآن داشتند، فرمان مى داد تا قرآن بخوانند و آنان را که توان خواندن قـرآن نداشتند مى فرمود تـا ذکر الهى بگویند».
***بخشش «امام باقر (ع)»
وی توجه «امام باقر (ع)» نسبت به صدقه را مورد بررسی قرار داد و ابراز کرد: طبق روایات متعدد که ارزش و فضیلت صدقه را بیان مى کند، صدقه قبل از آنکه در دست فقیر قرار گیرد در دست خدا قرار مى گیرد و برکت پیدا مى کند. این اهمیّت احسان و صدقه را مى رساند و توجهی که «امام باقر (ع)» بر این اصل دارد قابل تامل است. در روایات آمده است: وَ کانَ أَبُوجَعْفَرٍاِذا کانَ یَوْمُ عَرَفَةَ لَمْ یَـرُدَّ سـائِلاً؛ «امام باقر (ع)») در روز عرفه هیچ فقیرى را دست خالى باز نمى گرداندند». زیرا عرفه روز مغفرت الهى است و در روایات است که خداوند، رحمت گسترده‌اش را شامل حال بندگان مى کند و هیچ حاجتمندى را محروم نمى سازد این درسی بزرگ برای زندگی ما خصوصا با توجه به چالش‌های حاصل از بیماری کرونا است لذا کمک به دیگران و طبقات پایین جامعه امری مهم است.
***تاکید «امام باقر (ع)» بر مال حلال
وی تاکیدات «امام باقر (ع)» پیرامون روزی حلال را مورد تاکید قرار داد و تصریح کرد: طبق روایاتت «امام باقر (ع)» پیرامون شیوه کسب روزی حالال فرمودند: «من أصاب مالا من أربع لم یقبل منه فی أربع، من أصاب مالا من غلول أو ربا أو خیانة أو سرقة، لم یقبل منه فی زکاة ولا فی صدقة ولا فی حج ولا فی عمرة؛ هرکه مال از چهار طریق به دست آورد، چهار چیز از او قبول نمی‌شود. هرکه مال را از راه: اختلاس، یا ربا، یا خیانت و یا دزدی به دست آورد، از وی زکات، صدقه، حجّ و عمره پذیرفته نشود».
***رویکرد علمی «امام باقر (ع)»
وی به رویکرد علمی «امام باقر (ع)» در طول امامتشان اشاره و بیان کرد: «امام باقر (ع)» در بیان سایر «ائمه معصومین (ع)» اولین کسی هستند که فرصت یافتند تا علوم و معارف اسلامی را به شکلی کامل تبیین کردند. البته «پیامبراکرم (ص)» پیش این بشارت را به امت داده بودند که پس از غصب خلافت و گذر امت از پرتگاه سقوط ابدی، زمینه برای بازگشت و بهره‌گیری از معارف «ائمه معصومین (ع)» فراهم خواهد شد و علوم و معارف در اختیار امت اسلام قرار خواهد گرفت. جابِرِ بن انصاری در این زمینه گفته است: «قالَ‌لى رَسُولُ‌الله: یُوشَکُ أَنْ تَبْقى حَتى یتَلْقى وَلَدا لى مِنَ الْحُسَیْنِ یُقالُ لَهُ مُحَمَّدٌ، یَبْقَرُ الْعِلْمَ بَقْرا فَاِذا لَقیتَهُ فَاقْرَئْهُ مِنّى السَّلامَ؛ «پیامبراکرم (ص)»به من فرمودند: انتظار مى رود تو بمانى تا ملاقات کنى فرزند مرا از نسل «امام حسین (ع)» که به او «محمد» مى گویند. او علم را به گونه‌اى شگفت مى‌شکافد. وقتی او را دیدى سلام مرا به او برسان».
***شیوه تربیتی «امام باقر (ع)»
وحیدی به شیوه تربیتی «امام باقر (ع)» اشاره و خاطرنشان کرد: با مطالعه سیره «امام باقر (ع)» می‌توان به سبک زندگی اسلامی در خصوص مسائل تربیتی دست یافت. در این سبک، صدر و ذیل زندگی همچون یک نظام معنایی به هم مرتبط است. شخصی که در این دنیا گام می‌گذارد، به محض ورود و حتّی پیش از آن تربیتش آغاز می‌شود. پدر و مادر او جدای از نقش تکوینی که در تربیتش دارند، با ایجاد محیط مناسب رشد و تعالی، در سایه ایجاد آرامش و اعتدال در تربیت زمینه تربیت وی را فراهم می‌آورند.