امروز؛ اعلام نتیجه احراز صلاحیت دادگاه لاهه در پرونده شکایت ایران از آمریکا

- پس از خروج آمریکا از برجام در ۱۸ اردیبهشت ۹۷، این رژیم تحریم‌های یکجانبه اقتصادی و تشدید اقدام‌های محدودکننده علیه دولت، ملت و شرکت‌های ایرانی وضع کرد. ایران نیز در واکنش به این اقدام، در تاریخ ۲۵ تیر ۹۷ شکایتی را به دیوان دادگستری بین‌المللی (لاهه) برد.

ایران به عنوان شاکی پرونده عنوان می‌کند آمریکا حق تحریم‌های یکجانبه و اقتصادی ندارد؛ مبنای این شکایت، عهدنامه مودت ایران و آمریکا که در سال ۱۹۵۵ میلادی (مرداد ۱۳۳۴) میان دو طرف امضا شده، است.

در یکی از بند‌های این عهدنامه آمده است: «هر یک از طرفین معظمین متعاهدین در تمام مواقع نسبت به اتباع و شرکت‌های طرف معظم متعاهد دیگر و اموال مؤسسات ایشان رفتار‌منصفانه و عادلانه مرعی خواهد داشت و از اتخاذ اقدامات غیر معقول و تبعیض‌آمیزی که به حقوق و منافع مکتسبه قانونی ایشان لطمه وارد آورد خودداری خواهد نمود و برای اجرای حقوق قانونی آنان که در نتیجه قراردادی به دست آمده باشد وسایل مؤثری طبق قوانین مربوطه تهیه و تأمین‌خواهد کرد.»

همین یک بند نشان دهنده این است که آمریکا در تحریم ایران، مرتکب نقض عهده نامه شده است.

حکم مقدماتی دادگاه لاهه در ۱۱ مهر ۹۷ اعلام شد و طبق این حکم، دیوان آمریکا را ملزم کرد که موانع صادرات و نقل و انتقالات مالی مربوط به اقلام بشردوستانه (دارو و تجهیزات پزشکی، مواد غذایی و محصولات کشاورزی، قطعات یدکی هواپیما‌های مسافربری و خدمات فنی مورد نیاز آن) را رفع کند.

وزیر امور خارجه ایران در واکنش به این حکم در توئیتی نوشت: «دیوان بین‌المللی دادگستری دستور داد که آمریکا باید به تعهداتی که با تحریم مجدد مردم ایرانی پس از خروج از برجام نقض کرده، متعهد بماند. یک شکست دیگر برای حکومت معتاد به تحریم آمریکا و پیروزی برای حاکمیت قانون. ضروری است جامعه بین‌المللی با یک جانبه‌گرایی مخرب آمریکا به صورت جمعی مقابله کند.»

سفیر آمریکا در لاهه هلند، دادگاه را فاقد صلاحیت دانست و گفت: این پرونده‌ای بی‌مبنا است که دادگاه در آن صلاحیت قضایی ندارد.

ساعاتی پس از صدور این حکم، پمپئو وزیر خارجه پیشین آمریکا اعلام کرد که آمریکا از پیمان مودت که بیش از ۶۰ سال پیش امضا شده بود، خارج می‌شود و گفت که این تصمیم ۳۹ سال به تعویق افتاده است.

در دور جدید رسیدگی، جلسات استماع برای رسیدگی به ایرادات مقدماتی آمریکا و ملاحظات و پاسخ‌های ایران به مدت یک هفته از ۲۴ تا ۳۱ شهریور ماه ۱۳۹۹ در دیوان دادگستری بین‌المللی برگزار شد.

پیش از این آمریکا در لایحه‌ای مکتوبی ایرادات خود را نزد دیوان بین‌المللی دادگستری ثبت کرده و معتقد بود که این دیوان صلاحیت پرداختن به این موضع را ندارد. ایران نیز با ارسال لایحه‌ای به صورت مکتوب به دیوان بین الملل دادگستری، بر صلاحیت این دادگاه تأکید کرده بود.

اگرچه مبنای صلاحیت دیوان، انعقاد عهدنامه مودت میان دو طرف است، اما هم‌اکنون آمریکا از این عهدنامه خارج شده و این خروج تاثیری بر روند پرونده مطرح شده ندارد.

طبق اعلام رسمی سایت دیوان دادگستری بین‌المللی، نتیجه احراز صلاحیت در پرونده شکایت ایران علیه آمریکا در نقض عهدنامه مودت ۱۹۵۵ امروز ۱۵ بهمن ۹۹ در ساعت ۱۵ مشخص می‌شود. اما روند این پرونده ممکن است حتی چندین سال طول بکشد.