کدام واکسن در کدام کشور تزریق می‌شود؟
- روزنامه همشهری نوشت: خبر‌ها حکایت از وارد شدن نخستین محموله واکسن ضدکرونا به ایران در روز‌های آینده دارد؛ البته زمان دقیق آن مشخص نیست. رئیس‌جمهوری چند روز پیش بهمن‌ماه و وزارت بهداشت نیز روز‌های آینده را به‌عنوان زمان ورود این محموله اعلام کردند.
سؤال، اما اینجاست که قرار است کدام‌یک از واکسن‌های تولید شده وارد کشور شود؟ تاکنون جز مینو محرز که مسئول ارزیابی واکسن ایرانی کروناست، مسئول دیگری به‌طور دقیق درباره منبع واکسن کرونای وارداتی سخنی به میان نیاورده است. تنها او بود که ۲ روز پیش اعلام کرد این واکسن از کشور سوئد وارد می‌شود؛ بدون اینکه نام شرکت سازنده آن را فاش کند. پیش از این، واکسن‌های چینی هم جزو گزینه‌ها بودند، اما باید منتظر ورود نخستین محموله ماند تا مشخص شود کدام واکسن، در دسترس قرار خواهد گرفت. حالا در این گزارش، جزئیات واکسن‌های تولید شده ضدکرونا و گزینه‌های پیش‌روی ایران بررسی شده است.
واکسن‌های چینی
چین تاکنون چندین مدل واکسن ضدکرونا تولید کرده که یکی از آنها سینوواک است. واکسن سینوواک تولیدی شرکت «زیست- داروی» سینوواک در پکن است. این واکسن برپایه عملکرد ویروس مرده در بدن طراحی شده؛ یعنی با تزریق آن، ویروس وارد بدن شده و سیستم ایمنی برای مقابله با آن پادتن تولید می‌کند. سازندگان واکسن تأکید کرده‌اند که تزریق سینوواک، باعث ایجاد بیماری در بدن نمی‌شود و تنها بدن را به ساخت پادتن وادار می‌کند. سازمان بهداشت جهانی (WHO) زمانی واکسنی را تأیید می‌کند که اثربخشی آن حداقل ۵۰ درصد باشد. در ارتباط با واکسن سینوواک این عدد کمی بیشتر یعنی ۵۰.۴ درصد اعلام شده است. یکی از ویژگی‌های سینوواک، امکان نگهداری آن در درمای ۲ تا ۸ درجه سانتی‌گراد است که این ویژگی، نگهداری و انتقال آن به کشور‌های دیگر را آسان می‌کند.
یکی از مواردی که قطعا برای خرید و تزریق واکسن مورد توجه کشورهاست، هزینه تمام‌شده آن برای تزریق واکسن به شهروندان است. قیمت تزریق واکسن در شهر «یی‌وو» چین برابر با ۴۰۰ یوان (۴۵ پوند/ ۶۰ دلار) بوده است. به‌گفته شرکت دولتی بیوفارما در اندونزی، قیمت سینوواک حدود ۲۰۰ هزار روپیه (۱۳.۶۰ دلار/۱۰ پوند) بوده است.
در کنار واکسن سینوواک، یک شرکت دولتی چینی هم در حال ساختن ۲ نوع واکسن است که یکی از آنها، «سینوفارم» است.
این واکسن‌ها نیز مشابه سینوواک، واکسن غیرفعال هستند. حدود ۴ هفته پیش اعلام شد که نتیجه فاز سوم تزریق این واکسن، موفقیت ۷۹ درصدی را نشان می‌دهد، اما به‌گفته مسئولان بهداشت امارات متحده عربی، کارایی مرحله سوم تزریق این واکسن، ۸۶ درصد بوده است. البته این واکسن پیش از این، به نزدیک یک‌میلیون نفر داوطلب چینی به شکل اضطراری تزریق شده بود. به غیر از سینوواک و سینوفارم، ۲ واکسن چینی دیگر هم درحال گذراندن مراحل آزمایشی خود هستند؛ یکی از آنها واکسن «کانیسنو بیولوژیکس» است که هم‌اکنون فاز سوم آزمایش بالینی آن در عربستان‌سعودی درحال اجراست و واکسن دیگر «آنو ژینفی لانگکوم» است.
این واکسن از پالایش بخشی از ویروس به‌دست آمده که پس از ورود به بدن، سیستم ایمنی را برای تولید پادتن فعال می‌کند. این واکسن هم درحال گذراندن مرحله سوم آزمایش بالینی خود است.
خریداران واکسن‌های چینی کدام کشورها هستند؟
تاکنون چند کشور آسیایی مثل سنگاپور، مالزی و فیلیپین طالب واکسن سینوواک چینی هستند. در کشور اندونزی هم از ژانویه ۲۰۲۱ میلادی، واکسیناسیون فراگیر با این واکسن آغاز شده است. کشور ترکیه نیز برای واکسیناسیون اضطراری از سینوواک استفاده کرده است. علاوه براین، به‌نظر می‌رسد قرارداد‌هایی هم با برزیل و شیلی برای ارسال واکسن امضا شده است.
امارات متحده عربی و بحرین نیز از سینوواک برای واکسیناسیون استفاده کرده‌اند، اما کشور اوکراین اعلام کرده که اگر کارایی واکسن سینوواک کمتر از ۷۰ درصد باشد، مبلغ پرداخت شده برای خرید ۱.۹ میلیون دوز واکسن را از چین طلب خواهد کرد.
واکسن روسی
روسیه در روز بیستم نوامبر (۳۰ آبان) از آغاز تولید انبوه دومین واکسن کرونا به نام «اپی واک کرونا» در این کشور خبر داد. مقام‌های مسکو پیش از این نیز ساخت واکسن اول کرونا به نام «اسپوتنیک» را اعلام کرده و گفته بودند که تزریق این واکسن در سال آینده میلادی آغاز می‌شود.
روسیه می‌گوید دانشمندان این کشور سومین واکسن کرونا را هم که نیاز به تزریق ندارد و استنشاقی است به‌تازگی تولید کرده‌اند. واکسن روسی هنوز به‌طور رسمی جزو گزینه‌های ایران برای واردات نیست. تاکنون کشور‌های فلسطین، مجارستان و آرژانتین واکسن اسپوتنیک را خریداری کرده و واکسیناسیون با این واکسن در آرژانتین شروع شده است. روز گذشته از وزارت امور خارجه خبر رسید که واکسن روسی اسپوتنیک وی در ایران تایید ثبت شده است. مقامات ایران اعلام کرده‌اند که احتمالا به زودی بتوان این واکسن را خرید.
واکسن‌های آمریکایی و آلمانی
شرکت آمریکایی فایزر با مشارکت داروسازی بایون‌تک آلمان نخستین شرکت‌های داروسازی در جهان بودند که روز دوشنبه ۹ نوامبر (۱۹ آبان) از تولید آن خبر دادند. دیگر واکسن آمریکایی تولید شده مدرنا نام دارد که اثرگذاری آن بیش از ۹۰ درصد اعلام شده است. اواخر دی‌ماه، مقام معظم رهبری، واردات واکسن‌های انگلیسی و آمریکایی را ممنوع اعلام کردند.
واکسن هندی
در میان تمام کشورها، هند اوایل نخستین‌ماه میلادی، مجوز استفاده اضطراری از واکسن تولیدی کشورش را گرفت. واکسن شرکت داروسازی «آسترازنکا» که با همکاری دانشمندان در دانشگاه آکسفورد تولید شده یکی از واکسن‌هایی است که مجوز استفاده از آن در هند صادر شده است.
دومین واکسنی که در هند مجوز گرفته ساخت شرکت هندی «بهارات بیوتک» است. نارندرا مودی، نخست‌وزیر هند صدور مجوز استفاده از این دو واکسن را «نقطه عطفی» در مبارزه کشورش با همه‌گیری بیماری «کوویدـ ۱۹» توصیف کرد. هند با جمعیت یک‌میلیارد و ۳۰۰ میلیون نفری خود دومین کشور جهان از نظر شمار مبتلایان به ویروس کروناست. در این کشور واکسیناسیون با هر دو واکسن شروع شده است.
واکسن ترکیه
ترکیه برای ساخت و تولید واکسن دست به دامن همکاری‌های بین‌المللی شده است. بنابر گفته‌های مقامات این کشور در ماه‌های گذشته، ظرفیت تولید واکسن در این کشور وجود نداشته است و حتی اگر بتوانند به واکسن برسند، نمی‌توانند پیش از دیگر کشورها آن را به تولید انبوه برسانند.
بر همین اساس عضو کمیته مقابله با ویروس کرونا در وزارت بهداشت ترکیه در‌ماه آوریل اعلام کرد که تلاش‌های زیادی برای ساخت واکسن انجام شده است، اما ترکیه توانایی تولید مقادیر زیاد واکسن را ندارد. بعد‌ها نخست‌وزیر مالزی اعلام کرد که این کشور، آماده همکاری با ترکیه برای تولید واکسن است.
اوایل ژانویه هم وزیر بهداشت ترکیه اعلام کرد که این کشور و روسیه، در زمینه ساخت واکسن توافق کرده‌اند و آزمایش‌های بالینی با همکاری مشترک این دو کشور انجام می‌شود. اما ترکیه حدود یک‌ماه است که واکسیناسیون را با اولویت کادر درمان و با استفاده از واکسن سینواک چینی شروع کرده است.
واکسن سوئدی
«آسترازنکا» یکی از واکسن‌هایی است که به ادعای سازندگان آن و شواهد ناشی از تزریق به داوطلبان، کمترین عارضه و بیشترین پاسخگویی را داشته و از همه مهم‌تر اینکه امکان نگهداری و ارسال آن سهل‌تر از دیگر انواع واکسن‌هاست. واکسن آسترازنکا برپایه ویروس ضعیف شده سرماخوردگی عادی (موسوم به آدنوویروس) که از بدن شامپانزه به‌دست آمد، ساخته شده است.
این واکسن تولید کشور سوئد با همکاری دانشگاه آکسفورد است. البته تولید انبوه آن به بزرگ‌ترین کارخانه واکسن‌سازی هند واگذار شده است. واکسن آکسفورد- آسترازنکا در تاریخ ۳۰ دسامبر ۲۰۲۰ میلادی رونمایی شد و درست ۵ روز بعد از آن، یعنی چهارم ژانویه ۲۰۲۱ میلادی، نخستین دوز‌های این واکسن در خون داوطلبان به گردش درآمد. در روز شروع واکسیناسیون در ۶ بیمارستان مرجع - در شهر‌های آکسفورد، لندن، ساسکس، لانگشایر و وارویکشایر – ۵۳۰ هزار دوز واکسن به داوطلبان تزریق شد.
قرار بود واکسن آکسفورد- آسترازنکا تا پایان‌ماه مارس ۲۰۲۱ میلادی یعنی اوایل فروردین ۱۴۰۰، به ۲۷ کشور اتحادیه اروپا، ۸۰ میلیون دوز واکسن کرونا ارائه کند.
اما یک مقام ارشد این شرکت اعلام کرد که به‌دلیل مشکلات موجود، تنها قادر به ارسال ۳۱ میلیون دوز واکسن به اتحادیه اروپا در ۳ ماهه نخست سال ۲۰۲۱ میلادی خواهد بود. واکسن «آسترازنکا» هم‌اکنون در هند و انگلستان به‌کار می‌رود. علاوه بر این، واکسن‌ها، هم‌اکنون در کشور‌های استرالیا، فرانسه، کره‌جنوبی، کوبا و... هم واکسن‌های دیگری ضدکرونا در جریان آزمایش‌های مختلف قرار دارند.
